Buruko

Burukia edo buru-estalkia buruan eramaten den moda-osagarria da. Buruko hitza, euskaraz, oso orokorra da eta buruan jartzen den apaingarri edo babesle mota asko izendatzen ditu.

1820ko emakumezko buru-estalkiak edo burukoak.

Askotariko burkoak izan ziren iraganeko zibilizazioen ezaugarri, kontinente guztietan, eta oraindik ere bada. Hemen Gyantseko (Tibet, 1938) alfonbrak ehuntzeko makinen artean emakumeak daude bere ohiko burukoak jantzita.

Budapesteko Corvin plazan gizon bat eserita, buruan txapela duela. 1963

Forma

Bi motatako buru-estalki nagusi daudela esan daiteke: ertzarekin edo ertzik gabe. Mota bakoitzerako bi forma bereizten dira:

• buru-hezurraren goiko forma hartzen duten egitura borobileko txanoa edo txapela;
• buruan pausatzen den zilindro-formako kapela.

Beste forma andana daude eta historikoki izan dira Ezagunen artean, gaur egun hauek aipa daitezke:

• Kaputxa, borobil-borobila; buru-hezurraren formarekin ezkontzen da, txanoa bezala, baina beherago erortzen da garondoan eta belarrietan, eta loturak ditu batzuetan;
• Turbantea, oihal zati bat da, buruaren inguruan kiribiltzen dena.
• Koroa, buruan pausatzen den disko huts gutxi-asko lodi bat.

Buruko estalkien artean, zapiak eta ohilak daude, horiek ere hamaika forma har dezaketenak.

Ingalaterrako Ascot zaldi lasterketan ohikoa da aristokraziako emakumeentzat kapela erakusgarriak janztea.

Miao emakumea, 2006 urtean, bere burukoa lotzen.

Kemper en Fête. Jantzkera tradizionala daramaten dantzariak Quimperreko karriketan (Bretainia), 2015eko uztailaren 26an Cornualleko jaialdian.

Europako Erdi Aroko eta Aro Modernoko buruko mota batzuk

• 
  Kolonia inguruko emakumea "cornette" motako buruko zurria jansten, ca. 1550
• 
  Aristotelesen "Etika, Politika eta Ekonomia" liburua, XV. mendeko edizioa
• 
  Hieroneko maisuaren 3. liburua (XV. mendea)
• 
  Geoffroi de La Tour Landry alabei irakaspenak ematen (XV. mendea). Hiru neskek "escoffion" motako burukoa daramate.
• 
  Ezkontza ca. 1470 (Chroniques de Hainaut) Ezkerreko andreak buruan duen adardun buruko mota "hennin" izena du.
• 
  London Wavrineko maisuaren Anciennes et nouvelles chroniques d'Angleterre
• 
  Wavrineko maisua, ca. 1450
• 
  The History of Witches and Wizards, 1720
• 
  Penthesilearen irudikapena. Petit armorial équestre de la Toison d'or, ca.1470. Buruan "Escoffion" izena zuen burukoa darama.
• 
  Hennin motako burukoa. Meyers Konversationslexikon, 1890.

Euskal Herrikoak:

• 
  Oriako (Gipuzkoa) sorgin-dantzako kapiroteak.
• 
  Euskal mengalak, Cristobal Balentziaga jostunak eredu zaharretatik eginak.
• 
  Erdi Aroko Arabako dama bat, barbette batez jantzia (Durako elizako kapitelean).

Kanpo estekak

• Datuak: Q14952
• Multimedia: Headgear / Q14952