Ikerketa Nuklearrerako Europako Kontseilua

Ikerketa Nuklearrerako Europako Kontseilua edo CERN^[1] (frantsesez: Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire) munduko partikulen fisika laborategi handiena da.

Ikerketa Nuklearrerako Europako Kontseilua
Datuak
Izen laburra	CERN
Mota	nazioarteko erakundea eta nuclear research institute (en)
Herrialdea	Suitza eta Frantzia
Jarduera
Kidetza	ORCID, Digital Preservation Coalition, Linux Fundazioa, World Wide Web Consortium, Global Open Science Hardware (en) , arXiv, DataCite - International Data Citation Initiative e.V., Open Access Scholarly Publishers Association, Coalition for Advancing Research Assessment (en) , European Open Science Cloud Association (en) , UNESCO Global Open Science Partnership eta Eiroforum (en)
Kide kopurua	24
Enplegatuak	2.704 (2024ko abenduaren 31)
Erabilitako hizkuntza	frantses
Agintea
Lehendakaria	Ursula Bassler
Zuzendaria	Rolf-Dieter Heuer (en) , Robert Aymar, Luciano Maiani, Christopher Llewellyn Smith, Carlo Rubbia, Herwig Schopper, Léon van Hove (en) , John Adams, John Adams, Willibald Jentschke (en) , Bernard Gregory, Victor Weisskopf (en) , John Adams, Cornelis Jan Bakker (en) , Felix Bloch, Edoardo Amaldi, Fabiola Gianotti eta Mark Thomson
Egoitza nagusi	Prévessin-Moëns
Egoitza nagusi	Meyrin 46.22°N 6.07°E / 46.22; 6.07
Osatuta	library of the European Organization for Nuclear Research CERN, Building 52 (en)
Legezko forma	Internationale Organisation
Zeren jabe	CMS experiment (en) , CERN Document Server (en) eta .cern
Ekonomia
Aurrekontua	1.230.200.000 Fr (2018)
Historia
Sorrera	1954ko irailaren 29a
Jasotako sariak	Princess of Asturias Award for Technical and Scientific Research  (2013) UNESCO Niels Bohr Medal
webgune ofiziala

Historia

1954ko irailaren 29an 12 herrialde europarrek Biltzarra sortu zuten, egun nazioarteko zientzialarien lankidetza eredua eta ikerketa gune garrantzitsuenetariko bat dena. Kontseiluak 20 estatu kide ditu, finantza eta antolakuntzaz arduratzen dutenak. Gainera beste 28 herrialdek zientzialariak bidaltzen dituzte han lan egiteko. 28 herrialde hauetatik zortzik begiztatzaile kategoria dute Biltzarraren batzarretan.

CERNen lehendabiziko arrakasta zientifikoa 1984an gertatu zen, urte hartan Carlo Rubbiak eta Simon van der Meerrek Fisikako Nobel Saria lortu zuten W eta Z bosoiak aurkitzeagatik. 1992an Georges Charpakek sari bera jaso zuen.

Jardunbidea

CERN Suitza eta Frantzia arteko mugan dago, Genevatik gertu. Zenbait partikula-azeleratzaile ditu:

• LEP (Large Electron-Positron Collider).
• LHC (Large Hadron Collider), munduko partikula-azeleratzaile handiena dena 27 kilometroko diametroa duelako.

CERN oinarrizko fisikaz ez ezik beste zientzietaz ere arduratzen da. Adibidez, 1990ean, Tim Berners-Lee eta Robert Cailliauk www sistema asmatu zuten; CERNLIB matematikazko liburutegia asmatu zuten; iman supereroaleak hobetu zituzten, eta abar.

Kideak

• Estatu kideak: Alemania, Austria, Belgika, Bulgaria, Danimarka, Erresuma Batua, Eslovakia, Espainia, Finlandia, Frantzia, Grezia, Herbehereak, Hungaria, Italia, Norvegia, Polonia, Portugal, Suedia, Suitza eta Txekiar Errepublika.
• Begiztatzaileak: Europako Batzordea, India, Israel, Japonia, Errusia, Turkia, UNESCO eta Ameriketako Estatu Batuak.
• Laguntzaileak: Aljeria, Argentina, Armenia, Australia, Azerbaijan, Bielorrusia, Brasil, Errumania, Eslovenia, Estonia, Georgia, Hegoafrika, Hego Korea, Islandia, Iran, Irlanda, Kanada, Kolonbia, Kroazia, Mexiko, Maroko, Pakistan, Peru, Serbia, Taiwan, Txina, Ukraina eta Zipre.

Helbidea

Helbide bi hauek ditu:

• European Organization for Nuclear Research

CERN CH-1211 Genève 23

Switzerland

• Organisation Européenne pour la Recherche Nucléaire

F-01631 CERN Cedex

France

Bitxikeriak

Dan Brown idazlearen "Angels & Demons" eleberriak CERNen du hasiera.