Clark Gable

William Clark Gable (Cadiz, Ohio, 1901eko otsailaren 1a - Los Angeles, Kalifornia, 1960ko azaroaren 16a)^[1] Ameriketako Estatu Batuetako aktore bat zen, Oscar sariaren irabazlea eta soinudun zinemako hastapenetako izar handienetakoa.^[2] Gizonezko aktore ospetsuenetako bat izan zen Hollywoodeko zinema klasikoan.^[3]

Clark Gable
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	William Clark Gable
Jaiotza	Cadiz, 1901eko otsailaren 1a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Bizilekua	Clark Gable Museum (en)
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Los Angeles, 1960ko azaroaren 16a (59 urte)
Hobiratze lekua	Forest Lawn Memorial Park
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	William H. Gable
Ama	Adeline Herschelman
Ezkontidea(k)	Josephine Dillon (en)  (1924ko abenduaren 18a -  1930) Maria Franklin (en)  (1931ko ekainaren 19a -  1939) Carole Lombard  (1939ko martxoaren 29a -  1942ko urtarrilaren 16a) Sylvia Ashley (en)  (1949ko abenduaren 20a -  1952) Kay Williams  (1955eko uztailaren 11 -  1960ko azaroaren 16a)
Seme-alabak	ikusi Judy Lewis John Clark Gable
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	Josephine Dillon (en) Frances Robinson-Duff (en)
Jarduerak
Jarduerak	zinema aktorea eta aktorea
Altuera	184 zentimetro
Lantokia(k)	Ameriketako Estatu Batuak
Jasotako sariak	ikusi Gizonezko aktore onenaren Oscar Saria  (1935eko otsailaren 27a) : It Happened One Night Distinguished Flying Cross Air Medal American Campaign Medal European-African-Middle Eastern Campaign Medal World War II Victory Medal Golden Boot Awards  (2001) Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan
Kidetza	American Legion
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Bigarren Mundu Gerra
Ideologia eta sinesmenak
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Errepublikanoa
clarkgable.com

1924an Hollywoodera joan zen, baina, paper garrantzitsurik jasotzen ez zuenez, antzerkira itzuli zen. The Last Mile antzezlanean bikain aritu ostean, 1930ean, MGMk zinemarako lehen kontratua luzatu zion. Haren lehen papera aurrekontu txikiko film bateko pertsonaia gaiztoarena izan zen arren, ikusleek gutun franko igorri zioten, haren ahots eta itxura boteretsua zirela eta. Estudioa berehala jabetu zen Gableren erakargarritasun indarraz.

Haren ospea handitu nahian, MGMk emakume famatuen aldean paratu zuen: Norma Shearer, Greta Garbo, Jean Harlow eta Joan Crawford, besteak beste. Jean Harlowekin sei filmetan agertu ostean, Clark Gablek film arrakastatsuenetan parte hartu zuen. Horrek "Hollywoodeko erregea"^[4] bihurtu zuen, eta 1930 eta 1940ko hamarkadetako izar handiena izan zen.

Bere unerik gorena 30eko hamarkada izan zen, The secret six (George Hill) eta A Free Soul filmek arrakasta lortu zutenetik. Gablek aktore nagusi onenaren Oscar bat irabazi zuen It Happened One Night filmagatik, Frank Caprak 1934an zuzendu zuen filma. Hala ere, gehiago ezagunagoa da Victor Flemingek zuzendutako Gone with the Wind (euskaraz, 'Haizearekin joana') zinemako klasikoan egindako lanagatik, 1939an estreinatutako filma. 1935ean, Oscarrerako ere izendatu zuten, Mutiny on the Bounty parte hartzeagatik. 1950eko hamarkadan, arrakasta batzuei esker eutsi zion ospeari, batez ere western edo komediari esker; besteak beste, Mogambo (John Ford, 1953) nabarmendu zen, eta aktoreak berak esan zuen bere karrera film handi batekin ixteko aukera espero zuela. Ez zuen aurkitu aukera hori 1960an film mitiko batean protagonista izan zen arte, arrazoi askorengatik: The Misfits filma Marilyn Monroe eta Montgomery Cliftekin batera. Filmaketa 1960ko azaroaren 4an amaitu zen, Gable hil baino hamabi egun lehenago. Filma 1961eko otsailaren 1ean estreinatu zen.

Sariak eta izendapenak

Sariak

• 1935: Gizonezko Aktore Onenaren Oscar saria It Happened One Night filmagatik.

Izendapenak

• 1936: Mutiny on the Bounty filma, Gizonezko Aktore Onenaren Oscar sarirako izendapena.
• 1940: Aktore onenaren Oscarrean Gone with the Wind filmagatik.
• 1959: Aktore musikal edo komiko onenaren Urrezko Globo Saria, Teacher's Pet filmarengatik.
• 1960: Aktore musikal edo komiko onenaren Urrezko Globoa, But Not for Me filmarengatik.

Politika

Gable errepublikano kontserbadoretzat hartzen zen, nahiz eta politikaz ia inoiz ez zuen jendaurrean hitz egin. Bere hirugarren emaztea, Carole Lombard, aktibista demokrata liberala zen,^[5] eta berak konbentzitu zuen Franklin D. Roosevelt presidente demokratari (eta bere New Deal) laguntzera. 1944an, Motion Picture Alliance for the Preservation of American Ideals erakunde antikomunistako kide izan zen, Ronald Reagan, John Wayne eta Gary Cooper-ekin batera, besteak beste. 1952ko otsailean, New Yorken telebistaz emandako mitin batera joan zen, eta Dwight D. Eisenhower jeneralari gogo biziz eskatu zion lehendakari izateko postulatzeko, bi alderdiek Eisenhower hautagaitzat bilatzen zutenean. Zenbait tronbosi koronario jasan zituen arren, Gablek postaz bozkatu zuen Richard Nixonen bidez 1960ko hauteskunde presidentzialetan.^[6]

Filmografia[7]

Filmen zuzendaria eta itzuli bada beste hizkuntza batera (gaztelania, frantsesa, euskara, katalana edo galiziera) beste izenburu batekin taula honetan ikus daiteke:

Urtea	Filma	Zuzendaria	Hizkuntzak
1924	Forbidden Paradise	Ernst Lubitsch	gaztelaniaz: La frivolidad de una dama frantsesez: Paradis défendu
1924	White Man	Louis J. Gasnier	frantsesez: La Folie d'une femme
1925	Déclassée	Robert G. Vignola
1925	What Price Gloria?	Wesley Ruggles
1925	The Pacemakers	Wesley Ruggles
1925	The Plastic Age	Wesley Ruggles	frantsesez: Quand on a vingt ans
1925	The Merry Widow	Erich von Stroheim	gaztelaniaz: La viuda alegre frantsesez: La Veuve joyeuse
1925	Ben-Hur: A Tale of the Christ	Fred Niblo	gaztelaniaz: Ben-Hur frantsesez: Ben-Hur euskaraz: «Ben-Hur» katalanez: Ben-Hur
1930	Du Barry, Woman of Passion	Sam Taylor	gaztelaniaz: Du Barry, mujer de pasión
1931	Hell Divers	George W. Hill	gaztelaniaz: Titanes del cielo frantsesez: Les Titans du ciel
1931	Sporting Blood	Charles Brabin
1931	The Easiest Way	Jack Conway	gaztelaniaz: La pecadora frantsesez: Quand on est belle
1931	Laughing Sinners	Harry Beaumont	gaztelaniaz: Salvada frantsesez: La Pécheresse
1931	Night Nurse	William Augustus Wellman	frantsesez: L'Ange blanc
1931	The Finger Points	John Francis Dillon	gaztelaniaz: El dedo acusador
1931	The Painted Desert	Howard Higgin	gaztelaniaz: El desierto pintado frantsesez: Le Désert rouge
1931	A Free Soul	Clarence Brown	gaztelaniaz: Alma libre frantsesez: Âmes libres
1931	Susan Lenox	Robert Z. Leonard	frantsesez: La Courtisane katalanez: Susan Lenox (Her Fall and Rise)
1931	Dance, Fools, Dance	Harry Beaumont	gaztelaniaz: Danzad, locos, danzad frantsesez: La Pente
1931	Possessed	Clarence Brown	frantsesez: Fascination
1931	The Secret Six	George W. Hill	frantsesez: Tribunal secret
1931	The Front Page	Lewis Milestone	gaztelaniaz: Un gran reportaje katalanez: Primera plana
1932	Red Dust	Victor Fleming	gaztelaniaz: Tierra de pasión frantsesez: La Belle de Saïgon
1932	Polly of the Circus	Alfred Santell
1932	Strange Interlude	Robert Z. Leonard
1932	No Man of Her Own	Wesley Ruggles	gaztelaniaz: Casada por azar frantsesez: Un mauvais garçon
1933	Night Flight	Clarence Brown	frantsesez: Vol de nuit
1933	Hold Your Man	Sam Wood	gaztelaniaz: Tú eres mío frantsesez: Dans tes bras
1933	Dancing Lady	Robert Z. Leonard	gaztelaniaz: Alma de bailarina frantsesez: Le Tourbillon de la danse
1933	The White Sister	Victor Fleming	frantsesez: La Sœur blanche
1934	Forsaking All Others	W. S. Van Dyke	gaztelaniaz: Cuando el diablo asoma frantsesez: Souvent femme varie
1934	Manhattan Melodrama	W. S. Van Dyke	gaztelaniaz: El enemigo público número uno frantsesez: L'Ennemi public n° 1
1934	Men in White	Ryszard Bolesławski	gaztelaniaz: Hombres de blanco frantsesez: Les Hommes en blanc
1934	Chained	Clarence Brown	frantsesez: La Passagère
1934	It Happened One Night	Frank Capra	gaztelaniaz: Sucedió una noche frantsesez: New York-Miami katalanez: Va succeir una nit
1935	The Call of the Wild	William Augustus Wellman	gaztelaniaz: La llamada de la selva frantsesez: L'Appel de la forêt euskaraz: «Call of the Wild (1935eko filma)»
1935	Mutiny on the Bounty	Frank Lloyd	frantsesez: Les Révoltés du Bounty katalanez: Rebel·lió a bord
1935	After Office Hours	Robert Z. Leonard	gaztelaniaz: El escándalo del día frantsesez: Chronique mondaine
1935	China Seas	Tay Garnett	gaztelaniaz: Mares de China frantsesez: La Malle de Singapour
1936	San Francisco	D. W. Griffith
1936	Love on the Run	W. S. Van Dyke	gaztelaniaz: Amor entre espías frantsesez: Loufoque et Cie
1936	Wife vs. Secretary	Clarence Brown	frantsesez: Sa femme et sa secrétaire
1936	Cain and Mabel	Lloyd Bacon	frantsesez: Caïn et Mabel
1937	Parnell	John M. Stahl	frantsesez: La Vie privée du tribun
1937	Romance of Celluloid
1937	Saratoga	Jack Conway
1938	Too Hot to Handle	Jack Conway	gaztelaniaz: Sucedió en China frantsesez: Un envoyé très spécial
1938	Test Pilot	Victor Fleming	gaztelaniaz: Piloto de pruebas frantsesez: Pilote d'essai
1939	Idiot's Delight	Clarence Brown	gaztelaniaz: La delicia de los idiotas frantsesez: La Ronde des pantins
1939	Gone with the Wind	Victor Fleming	gaztelaniaz: Lo que el viento se llevó frantsesez: Autant en emporte le vent katalanez: Allò que el vent s'endugué galizieraz: Foise co vento
1939	Land of Liberty	Cecil B. DeMille
1940	Boom Town	Jack Conway	frantsesez: La Fièvre du pétrole euskaraz: «Boom Town (1940ko filma)»
1940	Comrade X	King Vidor	gaztelaniaz: Camarada X frantsesez: Camarade X katalanez: Camarada X
1940	Strange Cargo	Frank Borzage	gaztelaniaz: Extraño cargamento frantsesez: Le Cargo maudit
1941	They Met in Bombay	Clarence Brown	gaztelaniaz: Entre ladrones anda el amor (Aventura en Bombay) frantsesez: L'aventure commence à Bombay
1941	Honky Tonk	Jack Conway	gaztelaniaz: Quiero a este hombre frantsesez: Franc Jeu
1942	Somewhere I'll Find You	Wesley Ruggles	gaztelaniaz: Somewhere I'll find you frantsesez: Je te retrouverai
1943	Show Business at War	Louis de Rochemont
1943	Wings Up
1945	Combat America
1945	Adventure	Victor Fleming	gaztelaniaz: Aventura frantsesez: L'Aventure
1947	The Hucksters	Jack Conway	gaztelaniaz: Mercaderes de ilusiones frantsesez: Marchands d'illusions
1948	Homecoming	Mervyn LeRoy	gaztelaniaz: La rival frantsesez: Le Retour
1948	Command Decision	Sam Wood	gaztelaniaz: Sublime decisión frantsesez: Tragique Décision
1949	Any Number Can Play	Mervyn LeRoy	gaztelaniaz: ¡Hagan juego! frantsesez: Faites vos jeux
1950	Key to the City	George Sidney	gaztelaniaz: Las llaves de la ciudad frantsesez: La Clé sous la porte
1950	Some of the Best: Twenty-Five Years of Motion Picture Leadership
1950	To Please a Lady	Clarence Brown	gaztelaniaz: Indianápolis frantsesez: Pour plaire à sa belle
1951	Across the Wide Missouri	William Augustus Wellman	gaztelaniaz: Más allá del ancho río frantsesez: Au-delà du Missouri katalanez: Més enllà del Missouri
1952	Lone Star	Vincent Sherman	gaztelaniaz: Estrella del destino frantsesez: L'Étoile du destin
1953	Mogambo	John Ford
1953	Never Let Me Go	Delmer Daves	frantsesez: Ne me quitte jamais
1954	Betrayed	Gottfried Reinhardt	gaztelaniaz: Brumas de traición frantsesez: Voyage au-delà des vivants
1955	Soldier of Fortune	Edward Dmytryk	frantsesez: Le Rendez-vous de Hong Kong
1955	The Tall Men	Raoul Walsh	gaztelaniaz: Garras de ambición frantsesez: Les Implacables katalanez: Els implacables
1956	The King and Four Queens	Raoul Walsh	gaztelaniaz: Un rey para cuatro reinas frantsesez: Le Roi et Quatre Reines katalanez: Un rei per a quatre reines
1957	Band of Angels	Raoul Walsh	gaztelaniaz: La esclava libre frantsesez: L'Esclave libre katalanez: L'esclava lliure
1958	Teacher's Pet	George Seaton	frantsesez: Le Chouchou du professeur
1958	Run Silent, Run Deep	Robert Wise	gaztelaniaz: Torpedo frantsesez: L'Odyssée du sous-marin Nerka katalanez: Torpede (pel·lícula de 1958)
1959	But Not for Me	Walter Lang	gaztelaniaz: No soy para ti frantsesez: La Vie à belles dents
1960	It Started in Naples	Melville Shavelson	frantsesez: C'est arrivé à Naples katalanez: It started in Naples
1961	The Misfits	John Huston	frantsesez: Les Désaxés katalanez: Vides rebels
1963	The Courtship of Eddie's Father	Vincente Minnelli	gaztelaniaz: El noviazgo del padre de Eddie frantsesez: Il faut marier papa
1963	Hollywood Without Make-Up	Rudy Behlmer
1964	MGM's Big Parade of Comedy	Robert Youngson	gaztelaniaz: The Big Parade of Comedy
1965	The Love Goddesses	Saul J. Turell
1969	The Happy Ending	Richard Brooks	gaztelaniaz: Con los ojos cerrados katalanez: Amb els ulls tancats
1974	That's Entertainment!	Jack Haley Jr.	gaztelaniaz: Érase una vez en Hollywood frantsesez: Il était une fois à Hollywood katalanez: Això és l'espectacle
1975	Brother, Can You Spare a Dime?	Philippe Mora	gaztelaniaz: Hermano, ¿me das diez centavos? frantsesez: T'as pas 100 balles ?
1988	The Making of a Legend: Gone with the Wind	David Hinton	gaztelaniaz: La realización de un clásico: 'Lo que el viento se llevó'