Forua

Forua Bizkaiko iparraldeko udalerri bat da, Busturialdekoa. Oka ibaiaren mendebaldean kokaturik dago, eta 2016. urtean 934 biztanle zituen.

Artikulu hau Bizkaiko herriari buruzkoa da; tokiko legeen bilduma gaitzat duena beste hau da: «Foru»

Forua
Bizkaia, Euskal Herria
Foruko udaletxea.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Bizkaia
Eskualdea	Busturialdea
Izen ofiziala	Forua
Alkatea	Mikel Magunazelaia (EAJ)
Posta kodea	48393
INE kodea	48906
Herritarra	foruatar
Kokapena
Koordenatuak	43°20′14″N 2°40′32″W
Azalera	8,0 km²
Distantzia	35 km Bilbora
Demografia
Biztanleria	949 (2024) 33 (2023)
471 (%49,6)   (%47,3) 449
Dentsitatea	11,86 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)[1]	-% 2,4
Zahartze tasa[1]	% 20,58
Ugalkortasun tasa[1]	‰ 38,46
Ekonomia
Jarduera tasa[1]	% 74,22 (2011)
Genero desoreka[1]	% 3,93 (2011)
Langabezia erregistratua[1]	% 9,82 (2013)
Euskara
Euskaldunak [2]	% 79.26 + % 5.83 hartzaile (2021)
Kaleko erabilera [3]	%  (2021)
Etxeko erabilera [4]	% 65.36 (2021)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.forua.net

Izena

Herriaren izena latinezko forum hitzetik dator zuzenean. Hitz horrek «merkatua» edo «plaza publikoa» esan nahi du. Izan ere, I. mendean eraikitako antzinako erromatar herrixka baten gainean dago kokatuta Forua; erromatar herrixka hori inguruko merkataritza gunea zen, eta Kantauri itsasoan kabotajeko nabigaziorako portutzat erabiltzen zuten.^[5]

Geografia

Forua Mundakako itsasadarraren ezkerraldean dago, Gernika-Lumo udalerriaren iparraldean.

Auzoak

Elexalde da herrigune nagusia, eta beste sei auzune ditu: Gaitoka, Baldatika, Landaberde, Armotxerri, Urberuaga eta Atxondo.

Udalerri mugakideak

• Murueta iparraldean
• Errigoiti mendebaldean
• Oka ibaia ekialdean
• Gernika hegoaldean.

Demografia

1967tik 1988ra, Forua Gernika-Lumoko udalerriaren parte izan zen.

Foruko biztanleria

Politika

2011ko udal hauteskundeak

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Foruko alkatea Euzko Alderdi Jeltzaleko Jane Eyre Urkieta da.

Foruako udalbatza
Alderdia		2011ko maiatzaren 22
		Zinegotziak	Boto kopurua
	Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	5 / 9	323 (% 47,71)
	Bildu	4 / 9	316 (% 46,68)
	Aralar	0 / 9	14 (% 2,07)
	Alderdi Popularra (PP)	0 / 9	8 (% 1,18)
	Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE))	0 / 9	7 (% 1,03)
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

Kultura

Euskara

Foruko Pedro Agustin Agirre^[6] (Ahotsak^[7] proiekturako)

Foruan^[8] Busturialdeko hizkera^[9] da nagusi, mendebaleko euskalkiaren aldaera bat.

Ondasun nabarmenak [10]

• San Martin eliza. Elexalde auzoan kokatua, XI. mende amaieran edo XII. mende hasieran eraikitzen hasi zen, Juan Ramon Iturritza historialariaren arabera, Urbano II.a aita santuaren garaian. XVI. mendean eraberritze handia izan zuen, eta eraikuntzari itxura gotiko-pizkundetarra eman. Hallenkirche edo areto eliza da. XVIII. mendean aldare erromatarra aurkitu eta bataiarri bihurtu zuten. Elizaren barnealdean, erromatar garaiko nekropolia aurkitu da, XIX. mendera arte erabili izan dena.^[11]
• Historiaurreko aztarnak Ginerradi leizean, Arti mendian. Jose Miguel Barandiaranek aurkitu zituen 1919an.
• Tenería Vascongada lantegia, Sailkatutako Kultura Ondasuna dena.
• Erromatar herrixka: Bermeorako errepidean, Gernika-Lumotik 1,7 kilometrora eskuinera egiten duen bidegurutzea hartu behar da, tren geltokirantz eginez. Errepidearen bi aldeetan hondeaketei buruzko panelak daude jarrita plataforma batzuen gainean. Forua Bizkaiko erromatar aztarnategi garrantzitsuenetako bat da. Foruaren eta portuaren kokagunea izan zen.
• Urdaibai dorretxea: Erdi Aroan eraikia, 1929an sute batek ia guztiz suntsitu zuen. Gaur egun, hondakinak geratzen dira.
• Gaitokako San Gregorio eta Hirutasunaren amaren ermita, edo Triñe ermita^[12][13]

Forutar ospetsuak

• Joan Mari Torrealdai (1942-2020), kazetaria eta soziologoa.
• Amaia Uribe (1985-), bertsolaria eta kazetaria.

Argazki galeria

• 
  Erromatar herrixka
• 
  Erromatar herrixka
• 
  Forua, Martin deunaren eliza
• 
  Okako itsasadarreko ikuspegia
• 
  Tenería Vascongada lantegia
• 
  Urdaibai dorretxea
• 
  San Kristobal baseliza