Kareliera

Kareliera^[1] (karjala, karjal edo kariela) uraldar familiaren hizkuntza bat da. Kareliarrek hitz egiten dute eskualde zabal batean, Finlandiako golkotik Itsaso Zurira arte, Errusian eta Finlandian beraz.

Kareliera
karjalan kieli
Karelieraren hedapena
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Errusia
Hiztunak	80.000 (2002)
Ofizialtasuna	Karelia
UNESCO sailkapena	3: arriskuan
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza uraldar hizkuntzak Ugrofinlandiar hizkuntzak Fino-permiar hizkuntzak Fino-volgaitar hizkuntzak hizkuntza fino-samiak hizkuntza baltiar-finlandiarrak Northern Finnic (en)
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua eta hizkuntza eranskaria
Alfabetoa	latindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-2	krl
ISO 639-3	krl
Ethnologue	krl
Glottolog	kare1335
Wikipedia	krl
UNESCO	1518
IETF	krl
Endangered Languages Project	2368

Kareliako Errepublikan hizkuntza ofiziala da, Finlandian aldiz finlandieraren dialektoa kontsideratzen da.^[2]

Historia

Aurretik finlandieraren dialekto bat bezala sailkatu zen, baina gaur egun hizkuntza ofizialtzat hartzen da.^[3] Errusiako Karelia ekualdean du jatorria, Bigarren Mundu Gerran ordea kareliar errefuxiatu ugarik Finlandiara egin zuen ihes eta komunitate horiek dira Finlandian karelieraz hitzegiten dutenak.

Gaur egun iraungitzeko arriskuan dago, hiztunen %45a 65 urtetik gorakoa baita eta %1a soilik 15 urtetik beherakoa.

Ezaugarriak

Azpibanaketak

Hiru multzotan banatzen da kareliera:

• Benetako Kareliera, 40.000 biztanlek hitzegiten dutenak.
• Olónetseko kareliera, livio ere deitua, 30.000 hiztun dituena. Batzuetan hizkuntza bereizi gisa hartzen da.
• Ludiarra, bepsaeratik oso hurbil dagoena, 5.000 biztanlek hitzegiten dute.

Idazkera

Errusiar hizkuntzetan gertatzen ez den bezala, kareliera idazteko latindar alfabetoa erabiltzen da 1989an idazkera zirilikoa ordekatu zuenetik.^[2]

Hizkiak

Zortzi bokal ditu, fonemaren luzera kontutan hartuta 11 dira. 20 kontsonante ditu eta hauetako bi hizki bikoitzez errepresentatzen dira, ts eta dž.