Vesuvio
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Vesuvio[1] (italieraz: Monte Vesuvio; latinez: Mons Vesuvius) Italiako sumendia da, Napoliko golkoaren ekialdean dagoena, Napoliko probintzian, Campania eskualdean. Napoli hiritik 9 kilometro ingurura dago, eta 1.281 metroko garaiera du. Europako kontinentean –ez uharteetan– azken 100 urteotan aktibo egondako sumendi bakarra da.
Azken erupzioa 1944an izan zen; egun, sumendi arriskutsuenen artekotzat hartzen da, Napoliko badiaren inguruan hiru milioi pertsona bizi direlako.[2] Sumendiaren inguruko deformazioak hobeto ezagutu eta hurrengo magma-jaurtialdiak iragarri ahal izateko, bulkanologoek tomografia lanetan dihardute TNT eztanda txikiek eragindako lurrikara txikien bilakaera aztertuz sumendiko maldetan.[3]
Remove ads
79. urteko erupzioa
Ezaguna da, batez ere, 79. urtean izandako erupzioagatik: orduko Ponpeia eta Herkulano hiri erromatarrak suntsitu zituen, eta gaur egun arte iritsi dira horien aztarnak, orduko gorpu eta etxeko zatiak aski ondo kontserbaturik geratu zirelako.
Bestelako erupzioak
Vesuvion plaka tektoniko afrikarrak eta euroasiarrak bat egiten dute. Haren jarduera bolkanikoa dorain dela 400.000 bat urte hasi zen, eta sumendia duela 25.000 urte eratu zen. Badakigu duela 18.000, 16.000 eta 11.000 urte pliniar erupzioak izan zirela, eta duela 3.800 urte Europak ezagutu duen erupzio bortitzenetakoa izan zen.[4] Brontze Aroko hainbat herrixka suntsitu zituen. 2006an arkeologoek handik alde egindako gizaki eta animalien aztarna ugari aurkitu zituzten, baina hiru gorpuren arrastoak baino ez; beraz, biztanle gehienek ihes egitea lortu zuten.[5]
472. eta 512. urteetan ere eztanda egin zuen. Eta 1631koak Ponpeia suntsitu zuen erupzioaren parekoa izan zen: fluxu piroklastikoa kraterretik hamabost kilometrora iritsi zen eta errauts hodei erraldoiak, besteak beste, Konstantinoplako zerua estali zuen. XIX. mendea bereziki aktiboa izan zen, sumendia zortzi aldiz lehertu baitzen. 1944an, berriro ere sumendia jardunean hasi eta San Sebastiano herriaren zati bat suntsitu zuen. Eta horixe izan da Vesuvioren azken erupzioa, oraingoz.[2]
Remove ads
Ikus, gainera
Erreferentziak
Kanpo estekak
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads