ساکارز

ساکارُز (به انگلیسی: Sucrose) یک ترکیب آلی و شیرین است. این دی ساکارید به شکل پودر سفید رنگ است و شیرین و بدون بو می باشد که نقش بسیار مهمی در تغذیه انسان و تأمین انرژی مورد نیاز موجودات زنده دارد. این ترکیب آلی دی‌ساکاریدی است که از گلوکز به صورت اَسِتال و فروکتز به صورت کِتال تشکیل و با فرمول C_۱۲H_۲۲O_۱۱ شناخته می‌شود.^[۲] ساکارز در نیشکر و چغندر قند یافت می‌شود. ساکارز همان قند عادی است که از ترکیب گلوکز و فروکتز (C6 H12 O6) به وجود می آید و در درجه‌بندی شیرینی، شیرینی ۹۰ دارد. لازم به ذکر است که درست کردن ساکارز کار گیاهان است.

ساکاروز
نام‌گذاری آیوپاک (2R3R4S5S6R)-2-[(2S3S4S5R)-34-dihydroxy-25-bis(hydroxymethyl)oxolan-2-yl]oxy-6-(hydroxymethyl)oxane-345-triol
دیگر نام‌ها Sugar; Saccharose; β-D-fructofuranosyl-(2→1)-α-D-glucopyranoside; β-(2S3S4S5R)-fructofuranosyl-α-(1R2R3S4S5R)-glucopyranoside
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	۵۷-۵۰-۱ Y
پاب‌کم	۵۹۸۸
کم‌اسپایدر	۵۷۶۸ Y
EC-number	200-334-9
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس	WN6500000
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
SMILES O1[C@H](CO)[C@@H](O)[C@H](O)[C@@H](O)[C@H]1O[C@@]۲(O[C@@H]([C@@H](O)[C@@H]2O)CO)CO
InChI InChI=1/C12H22O۱۱/c۱۳-۱-۴-۶(۱۶)۸(۱۸)۹(۱۹)۱۱(۲۱–۴)۲۳–۱۲(۳–۱۵)۱۰(۲۰)۷(۱۷)۵(۲–۱۴)۲۲–۱۲/h۴–۱۱٬۱۳–۲۰H,1-3H۲/t4-,5-,6-,7-,8+,9-,10+,11-,12+/m۱/s۱
خصوصیات[۱]
فرمول مولکولی	C12H22O11
جرم مولی	342.30 g/mol
شکل ظاهری	جامد سفید
چگالی	1.587 g/cm3 solid
دمای ذوب	۱۸۶ °C decomp.
انحلال‌پذیری در آب	2000 g/L (25 °C)
log P	-3.76
ساختار
ساختار بلوری	مونوکلینیک
گروه فضایی	P21
خطرات
MSDS	ICSC ۱۵۰۷
شاخص ئی‌یو	not listed
ترکیبات مرتبط
ترکیبات مرتبط	لاکتوز مالتوز
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
Y (بررسی) (چیست: Y/N؟)
Infobox references

تجزیهٔ گرمایی و اُکسایشی ساکارز

تصویر بزرگ‌نمایی شده از یک توده شکر (ساکارز)

ساکارز در ۱۸۶ درجه سانتی گراد ذوب شده و با تجزیه شدن کارامل تشکیل می‌دهد. مثل سایر کربوهیدرات‌ها - با سوختن ساکارز - آب و کربن دی‌اکسید آزاد می‌شود. برای مثال در راکت‌ها و موشک‌های آموزش و آماتور با نام موشک‌های شکلاتی از ساکارز به عنوان سوخت استفاده می‌شود که همراه پتاسیم نیترات به کار می‌رود.

C₁₂H₂₂O₁₁ + 6KNO₃ → 3K₂CO₃ + 3N₂ + 9CO + 11H₂O

برخی دیگر از واکنش‌های معمول ساکارز با هیدروکلریک اسید، پتاسیم کلرات و سولفوریک اسید به شرح زیر است:

8HClO₃ + C₁₂H₂₂O₁₁ → 11H₂O + 12CO₂ + 8HCl

H₂SO₄ (catalyst) + C₁₂H₂₂O₁₁ → 12C + 11H₂O + Q + H₂O + SO₃^[۳]

Q = گرما

هیدرولیز و تجزیهٔ ساکارز

هیدرولیز با آنزیم سوکراز باعث شکستن پیوند گلیکوزیدی ساکارز شده و گلوکز و فروکتز آزاد می‌کند. همچنین اسید نیز می‌تواند باعث هیدرولیز ساکارز شود.^[۳]

جستارهای وابسته

• پلی ساکارید
• دی ساکارید
• گلوکز
• نشاسته
• کربوهیدرات
• لاکتوز
• ماکرومولکول
• هیدروکربن‌ها
• شکر