تکیه دولت
From Wikipedia, the free encyclopedia
تکیه دولت که از آن با عناوین دیگری همچون تکیه همایونی دولتی، تکیه قصر، تکیه بزرگ شاهی نیز نام برده شدهاست، بنایی بود که در عهد ناصرالدین شاه قاجار و به منظور اجرای مراسم تعزیه و برگزاری آئینهای سوگواری و روضه خوانی در ایام عاشورا در تهران قدیم برپا شد. تکیه دولت نه تنها به لحاظ معماری و جنبههای تاریخی بلکه از لحاظ اجرای مراسم باشکوه تعزیه نیز دارای اهمیت خاصی بودهاست.
تکیه دولت | |
---|---|
نام | تکیه دولت |
کشور | ایران |
استان | استان تهران |
شهرستان | تهران |
اطلاعات اثر | |
نامهای دیگر | تکیه همایونی دولتی تکیه قصر تکیه بزرگ شاهی |
کاربری | تماشاخانه، نمایشخانه |
دیرینگی | دوره قاجار |
دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجار |
بانی اثر | ناصرالدینشاه |
معمار اثر | دوستعلی خان معیرالممالک |
این ساختمان در سویه جنوب شرقی کاخ موزه گلستان و در جنوب غربی شمسالعماره، شمال سبزهمیدان و روبهروی مسجد شاه تهران جای گرفته بود. ساختمان تکیه در سه طبقه و به شکل گِرد و آجری به قطر تقریبی شصت متر و به بلندای ۲۴ متر بود. مساحت آن حدود ۲۸۲۴ متر مربع و در میانه صحن تکیه، سکوی گردی وجود داشت که برای اجرای تعزیه در نظر گرفته شده بود.[1] «محمدکریم پیرنیا» در کتاب «معماری ایران»، از معماری نه چندان شناخته شده به نام استاد «حسینعلی مهرین» به عنوان معمار این بنا نام بردهاست.[1]
مجلس مؤسسانی که در ۱۳۰۴ تشکیل شد و احمد شاه را بر کنار کرد و رضاخان را به ریاست حکومت گمارد نیز در همین تکیه بر پا گردید.
تکیه دولت پس از سالها ویرانه ماندن، در ۱۳۲۵ برای ساخت شعبه بانک ملی در بازار تهران تخریب شد و بیشتر عرصه آن زیربنای بانک گردید.
تکیه دولت را که اکنون اثری از آن به جا نماندهاست، میتوان نماد تهران در عصر ناصری تلقی نمود و آن را از معدود بناهایی دانست که علاوه بر تأثیر بسزایی که در تاریخ تعزیه داشتهاست، به عنوان یک شاهکار معماری عصر قاجار نیز مطرح بودهاست.
ساختمان عظیم تکیه دولت که بعضی از جهانگردان و نویسندگان مغرب زمین آن را از حیث عظمت شبیه آمفی تئاتر ورونا در ایتالیا دانستهاند، در ضلع شرقی کاخ گلستان و در مجاورت شمسالعماره قرار داشت و از آن به عنوان بزرگترین نمایشخانه تمام اعصار ایران نام برده شدهاست.