سید محمود طالقانی
روحانی شیعه، مفسر قرآن، نواندیش دینی و فعال سیاسی و اجتماعی ایرانی (۱۲۸۹–۱۳۵۸) / From Wikipedia, the free encyclopedia
سید محمود علایی طالقانی (۱۳ اسفند ۱۲۸۹ – ۱۹ شهریور ۱۳۵۸) روحانی شیعه، مفسر قرآن، نواندیش دینی و فعال سیاسی و اجتماعی اهل ایران بود. او عضو جبههٔ ملی دوم و یکی از مؤسسان نهضت آزادی ایران بود.
سید محمود طالقانی | |
---|---|
نماینده مجلس خبرگان قانون اساسی | |
دوره مسئولیت ۲۸ مرداد ۱۳۵۸ – ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ | |
حوزه انتخاباتی | استان تهران |
اکثریت | ۲٬۰۱۶٬۸۰۱ (۷۹٫۳٪) |
امام جمعه تهران | |
دوره مسئولیت ۵ مرداد ۱۳۵۸ – ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ | |
گمارنده | سید روحالله خمینی |
پس از | حسن امامی |
پیش از | حسینعلی منتظری |
رئیس شورای انقلاب | |
دوره مسئولیت ۸ اسفند ۱۳۵۷ – ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ | |
پس از | مرتضی مطهری |
پیش از | سید محمد بهشتی |
اطلاعات شخصی | |
زاده | سید محمود علائی طالقانی ۱۳ اسفند ۱۲۸۹ روستای گلیرد، طالقان، البرز، ایران |
درگذشته | ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ (۶۸ سال) تهران، ایران |
آرامگاه | بهشت زهرا، تهران، ایران |
حزب سیاسی |
|
همسر(ان) | بتول اعلایی (درگذشته ۱۳۸۶)[1] توران طالقانی (درگذشته ۱۳۵۷)[2] |
فرزندان | ۱۰، شامل وحیده، مجتبی و اعظم[3] |
خویشاوندان | جلال آلاحمد (پسرعمو) [4] |
پیشینه فقهی | |
دین | اسلام |
مذهب | شیعه دوازدهامامی |
فقه | امامیه |
زمینهها | تفسیر |
محل تحصیل | مدرسه فیضیه مدرسه رضویه حوزه علمیه نجف |
مرتبه حوزوی | آیتالله |
استادان | |
آثار چشمگیر | پرتوی از قرآن |
تأثیرگذاران | |
تأثیرپذیرفتگان | |
طالقانی در دوران نهضت ملی شدن نفت به همراه سید رضا زنجانی به حمایت از محمد مصدق برخاست و پس از سقوط دولت مصدق در کودتای ۲۸ مرداد به همراه جمع کثیری از طرفداران مصدق به نهضت مقاومت ملّی پیوست. پس از توقف فعالیتهای نهضت مقاومت ملّی، طالقانی در شروع مجدد فعالیتهای جبههٔ ملی ایران به رهبری اللهیار صالح فعالیت کرد و به شورای مرکزی جبههٔ ملی ایران راه یافت. او در کنگرهٔ جبههٔ ملی در سال ۱۳۴۰ به عنوان هیئت مؤسس شرکت کرد و از سوی شرکتکنندگان در کنگره به عضویت شورای مرکزی انتخاب شد. طالقانی، مهدی بازرگان و یدالله سحابی در سال ۱۳۴۰، حزب نهضت آزادی ایران را تشکیل دادند.
طالقانی چند بار به علت فعالیتهای سیاسی، توسط حکومت پهلوی به زندان رفت و یک بار نیز تبعید شد. وی در تشکیل سازمان مجاهدین خلق ایران نقش بسیار مؤثری داشت و با بنیانگذاران آن سازمان به ویژه محمد حنیفنژاد بسیار نزدیک و همفکر بود.[5] اما با کسانی که تحت عنوان سازمان پیکار در سال ۱۳۵۴ از سازمان مجاهدین منشعب شدند، سخت مخالفت کرد. طالقانی از چهرههای اصلی انقلاب ۱۳۵۷ بود و پس از ترور مرتضی مطهری، ریاست شورای انقلاب را بر عهده گرفت. طالقانی در اواخر عمرش از طرف روحالله خمینی به عنوان امام جمعه تهران معرفی شد. او پس از آن نیز وارد مجلس خبرگان قانون اساسی شد و یک ماه بعد به طرز مشکوکی درگذشت.[6][7]
طالقانی در اوایل انقلاب، از معدود روحانیونی بود که از مصدق[8] و علی شریعتی[9] دفاع کرد. همچنین وی مورد علاقهٔ همهٔ گروهها و احزاب بود بهطوریکه سازمان مجاهدین خلق او را «پدر طالقانی» خطاب میکرد.[10] پس از درگذشت وی، خمینی از او با نام «ابوذر زمان» یاد کرد.[11] یکی از دلایل شهرت او، تألیف مجموعهٔ پرتوی از قرآن بود. وی در آثارش از جمله این مجموعه، نگاهی نو به مذهب داشته و سعی کرده تا از آن انحرافزدایی کند. پرتوی از قرآن در زمان انتشار از محبوبترین تفاسیری بود که نوشته شده بود. طالقانی در آثارش میکوشید تا نشان دهد اسلام با دموکراسی همخوانی دارد.