Newton (ianhaid)

Newton [ˈnjuːtn̩] as uun a füsiik det SI-ianhaid för't krääft. Hat as näämd efter di ingelsk wedenskapsmaan Isaac Newton.

Tekst üüb Öömrang

Miat
Norm	SI-süsteem
Nööm	Newton
Tiaken	${\displaystyle \mathrm {N} }$
Füsikaalisk grate	Krääft
Formeltiaken	${\displaystyle F;\,G}$
Dimension	Krääft
Dimensionsümbool	${\displaystyle F}$
Uun SI-Ianhaiden	${\displaystyle \mathrm {1\,N=1\,{\frac {kg\,m}{s^{2}}}} }$
Uun CGS-Ianhaiden	${\displaystyle \mathrm {1\,N=10^{5}\,dyn} }$ ${\displaystyle \mathrm {{}=10^{5}\,{\frac {cm\,g}{s^{2}}}} }$
Näämd efter	Isaac Newton

Bestemang

1 Newton (N) as fäästlaanj mä a SI-grünjmiaten kg, m an s:

${\displaystyle 1\,\mathrm {N} =1\,{\frac {\mathrm {kg} \cdot \mathrm {m} }{\mathrm {s} ^{2}}}}$

Det ment, ${\displaystyle 1N}$ as det krääft, wat dü brükst, am en mase faan ${\displaystyle 1kg}$ uun en tidj faan ${\displaystyle 1s}$ ütj rau üüb en faard faan ${\displaystyle 1\,{\frac {\mathrm {m} }{\mathrm {s} }}}$ tu bringen.

Auer det faardferanerang üüb a eerd ${\displaystyle g=9,81{\frac {m}{{s}^{2}}}}$ grat as, as ${\displaystyle 1N}$ sodenang uk det gewicht faan en mase faan 102 g (det as so föl üs en toofel sakelaad).

Amreegnangen

Ianhaiden an amreegnangstaalen

	Newton	Dyn	Kilopond	Pound-force	Poundal
1 N	≡ 1 kg·m/s²	= 105 dyn	≈ 0,102 kp	≈ 0,225 lbf	≈ 7,233 pdl
1 dyn	= 10−5 N	≡ 1 g·cm/s²	= 1/980665 kp	≈ 1/444822 lbf	≈ 1/13825,5 pdl
1 kp	= 9,80665 N	= 980665 dyn	≡ gN · 1 kg	≈ 2,205 lbf	≈ 70,932 pdl
1 lbf	= 4,4482216152605 N	≈ 444822 dyn	= 0,45359237 kp	≡ gN · 1 lb	≈ 32,174 pdl
1 pdl	= 0,138254954376 N	≈ 13825,5 dyn	≈ 0,0141 kp	≈ 0,0311 lbf	≡ 1 lb·ft/s²

Luke uk diar

• Krääft