Contae na Gaillimhe

'S e siorramachd (Gaeilge: Contae) ann am Poblachd na h-Èireann a tha ann an Contae na Gaillimhe^[1] (tuiseal ainmneach: Gaillimh, ^[2] Laideann: Comitatus Gallivensis). Tha e suidhichte air an àirde an iar na dùthcha, ann an Còigeamh Chonnacht. Tha 450,198 duine a' fuireach san t-siorramachd fad 5,940km²,^[3] an dàrna shiorramachd as motha na dùthcha a thaobh fharsaingeachd agus an siathamh a thaobh àireamh-sluaigh. Tha crìochan aig Contae na Gaillimhe le An Clár, Uíbh Fhailí, Ros Comáin, Maigh Eo agus Tiobraid Árann.^[4] Bha 854,118 nan tàmh sa chontae ann an 1841, ron a' Ghorta Mhòir.^[5] 'S e Binn Bhán (725m) a th' anns a' beinn as àirde na siorramachd.^[6]

Contae na Gaillimhe
Suidheachadh
Dùthaich	Èirinn
Còigeamh	Còigeamh Chonnacht
Feartan fiosaigeach
Farsaingeachd	5,940 km²
Àireamh-shluaigh	450,198 ()
Dlùths	75.79/km²
Duilleag oifigeil	A' Chomhairle

Eachdraidh

Chaidh an Contae a stèidheachadh ann an 1569 le Ealasaid I. Thuit àireamh-shluaigh na siorrachd ann an −26.9% aig àm na Gorta Mòire.^[7] Bha Conradh na Talún gu math gnìomhach an seo an deireadh an 19mh Linn.

Sgìrean Ionadail

Tha seachd baranachdan deug (Gaeilge: barúntacht) am broinn na Gaillimhe: Baile Chláir, Baile na hInse, Baile Locha Riach, Béal Átha Mó, Baile Átha an Rí, Cill Chonaill, Cill Liatháin, Cill Tartan, Cluain Mhac nEoghain, Dún Coillín, Dún Mór, Liatroim, An Longfort, Maigh Cuillin, An Ros, Tigh Dachoinne agus Gaillimh fhèin. A bharrachd air sin, tha 120 parraistean^[8] (ann an trì sgìreachdan-easpaig: Tuaim, Cluain Fearta agus Gaillimh)^[9] agus 4,556 bailtean fearainn sa chontae.

Bailtean

• Áth Cinn
• Gaillimh
• Tuaim

Daoine Ainmeil

• Tairrdelbach Ua Conchobair (1088–1156) Rìgh Chonnachta agus Àrd Rìgh na h-Èireann.
• Seán Ó Maolalaidh (1419–1480) Ceann-fheadhna.
• Anndra Mac Aodhagáin (1810–1863) Ailtire Thuama.
• Pádraig Ó Ceallaigh (1822–1864) Seinealair ri linn a’ chogaidh sìobhalta sna Stàitean Aonaichte.