Calleiro (sobremesa)

O calleiro,^[2] vincha,^[3] ou bandullo,^[4] é unha sobremesa tradicional galega elaborada basicamente con leite, pan seco, azucre, ovos e especias.^[3][2][5]

Para o órgano véxase: Calleiro.

Calleiro
Instancia de alimentación humana
Gastronomía Gastronomía de Galicia
Wikidata

Mixtura gallega (con música mixturada) [...] -Dime tí Miña Marica, ¿cómo se fai este guiso? -Pra facelo, miña xoya, pouca cousa che é preciso. Media tarteira de leite de vaca, con ovos batidos y-anacos de pan; botádelle azucre con pasas e figos, almendras tostadas y-un poco de sal. Manteca de vaca (de cocho é millor) e bótalle raspas de verde limón. Un pau de canela, uns poucos piñóns, y-o forno con ela, e san s'acabou. COCHIFITO. —Picadillo, La Cocina Práctica, 1905.[1]

Unha receita semellante ó calleiro, chamada mixtura gallega, xa aparece publicada no libro de La cocina práctica de Picadillo en 1905.^[1]

No concello de Cerdedo celebrouse dende o ano 2000 ó 2011 unha festa da vincha para dar a coñecer esta sobremesa.^[6][7]

Denominacións

O seu nome ven do calleiro, o estómago do porco, a vincha, a vexiga de diferentes animais, ou o bandullo, o maior dos estómagos dos ruminantes,^[8] que eran utilizados como recipiente ou molde para a súa preparación.^[2][9]

Esta sobremesa é popular en moitas partes de Galicia con diferentes denominacións e pequenas variacións nos ingredientes en cada unha delas. É coñecido como calleiro na zona de Noia, Lousame, Fisterra, Cee e Vimianzo,^{[5][2][9][10]} vincha, bandullo ou budín de voda na provincia de Pontevedra, bandullo tamén na zona da Ulla, tripón doce na zona de Sober, buchelo na montaña oriental de Lugo e mestura galega en Lugo.^[11] Noutros sitios é denominado budín de miolo, morcilla doce, cando se fai no intestino groso en vez do calleiro, ou buxo na vexiga, como é mencionado por Álvaro Cunqueiro en La cocina gallega, ou simplemente vexiga, enchido ou tripón.^[12][11][13]

Características

O calleiro é moi semellante a un pudin de pan.^[14] Os seus ingredientes básicos son: o leite, o pan seco, o azucre e os ovos. A estes ingredientes básicos engádense unha gran variedade de elementos. En moitas zonas bótanselle pasas, améndoas, figos pasos, castañas cocidas, mazá, noces, manteiga, pingo, pexegos pasos ou piñóns, pero en cada unha delas, ou incluso en cada casa, engádense outros aromatizantes como nébeda, caldo de ósos, canela, cravo, noz moscada, mel, comiño, anís, licores (augardente, anís, coñac, Xerez ou ron), cebola ou reladura de limón.^{[10][2][15][11][16][17][9][5]}

Nalgunhas zonas é unha sobremesa típica do entroido.^[3][9][11]

Elaboración

Córtase o pan duro en anacos e móllase no leite morno para que ablande. Desfaise todo o posible cun garfo ata que se faga unha especie de masa. Logo hai que engadir a manteiga derretida, o azucre, o sal e as especias que se queiran achegar, despois reméxese ben todo. Engádense os ovos batidos e mestúranse tamén coa masa. Despois hai que engadir a fariña e remexer de novo procurando que quede a masa ben homoxénea. Poden engadirse tamén o resto de ingredientes para dar o sabor característico de cada lugar, mesturándoos ben coa masa.^[14][18]

Prepárase un molde untado con manteiga e fariña, nalgúns sitios faise con caramelo, e bótase a masa nel. Logo cócese no forno.^[14][18]

Etnografía

• O Pedro Peres e máis o bandullo, / fan unha festa no cabo do mundo.^[11]