Cistanche phelypaea lutea

Este artigo trata sobre a planta do xénero Cistanche, para a planta do xénero Silybum, véxase artigo Cardo de Santa María.

Cardo leiteiro
Clasificación científica
Superreino: Eukaryota Reino: Plantae Subreino: Tracheobionta División: Magnoliophyta Filo: Estreptophyta Clase: Magnoliopsida Orde: Lamiales Familia: Orobanchaceae Xénero: Cistanche L. (1753), Desf. (1798), Cout. (1913), Fern.Casas, (1973) Especie: C. phelypaea
Nome trinomial
Cistanche phelypaea (L.) Cout. subsp. lutea
Sinonimia
Lathraea phelypaea L. 1753 Orobanche tinctoria Forssk. 1775 Phelypaea lutea Desf. 1798 Orobanche compacta Viv. 1824 Cistanche brunneri Webb 1849

Cistanche phelypaea, especie que, en Galicia, só se atopa no Complexo Umia-O Grove

O coutiño^[1] ou cardo leiteiro (Cistanche phelypaea subsp. lutea) é unha planta parasita, desprovista de clorofila, da familia das Orobancáceas, que medra en terreos areosos e salinos, como as beiras das marismas. Cómpre ter en conta que tamén recibe o nome vulgar de cardo leiteiro o cardo de Santa María.

O nome xenérico procede do grego kisthós, pola relación co xénero Cistus que, na súa acción parasita, afoga; e o específico phelypaea en honor do científico francés Louis Phélypeaux (1643-1727).

A planta está presente nas Canarias e no sueste da Península Ibérica (Albacete, Alacant, Almería, Granada, Xaén e Murcia), así como no norte de África ata Exipto e Arabia Saudita. Na costa atlántica é común ata a altura de Lisboa, onde desaparace para reaparecer en Galicia, onde só está presente no enseada Umia-O Grove, límite norte da distribución da especie.

Descrición

O talo é robusto e carnoso, máis groso na base, cunha altura de ata 40 cm, erecto e non ramificado, dunha cor desde o gris ata o amarelo pálido ou sucio. As follas son tamén carnosas e glabras ^[2], de forma oval-lanceolada, de cor gris ou amarelada, a modo de escamas envolvendo o talo.

Florece entre febreiro e maio. As flores agrúpanse en inflorescencias apertadas, cilíndricas, zigomorfas ^[3] A corola é de forma acampanada e tubular formada por 5 pétalos soldados, case iguais, de cor amarela e ás veces cos bordos violáceos. O froito é en cápsula ovoide, dehiscente e con dúas valvas; produce un alto número de sementes de forma case esféricas.

Hábitat

Como se trata dunha planta sen clorofila só pode medrar como parasita de plantas leñosas quenopodiáceas ^[4], mediante unha adaptación das súas raíces en haustorios ^[5] que penetran nas raíces do hospedador, do que absorben os nutrientes.

Aproveitamento

Aínda que en Galicia non se lle dá uso ningún, en África cómense os talos tenros a modo de espárragos. Da base do talo, subterránea, obtense unha fariña comestible tralo seu desecamento. Esta mesma parte da planta úsase tamén como afrodisíaca. Atribúenselle propiedades antidiarreicas e diuréticas.