Craniados

O dos craniados (Craniata), ás veces denominado craniotas (Craniota), é un clado proposto do filo dos cordados, sen categoría taxonómica, que inclúe dous grupos viventes, os mixíns (Myxini) e os vertebrados (Vertebrata), que á súa vez comprende os hiperoartios (Hyperoartia) —entre eles as lampreas— e os gnatóstomos (Gnatostomata) ou vertebrados con mandíbulas.^[1][2] Abarca, por tanto, todos os animais con cranio, xa sexa este óseo ou cartilaxinoso, feito do que deriva o seu nome.

Craniados
Craniata
Instancia de clado
Taxon superior Olfactores
Fontes e ligazóns
ITIS 914177
OTT 947318
[ Wikidata ]

O termo craniados propúxose para substituír o antigo uso do termo vertebrados (vertebrados en sentido amplo). A principal diferenza entre a antiga e a nova interpretación de "vertebrados" é que os mixíns quedan fóra dos vertebrados en sentido estrito, xa que carecen de verdadeiras vértebras.^[3] O termo Vertebrata debe usarse en sentido estrito para incluír só aos craniados con auténticas vértebras (lampreas e vertebrados con mandíbulas), tal como se pon de manifesto no seguinte cladograma:

Craniata	Myxini   Vertebrata ______ Cephalaspidomorphi     Gnathostomata

O termo "Vertebrata", usado en sentido amplo, é sinónimo de "Craniata", e inclúe os mixíns, que non posúen auténticas vértebras; si usamos Vertebrata en sentido estrito (só os cordados con vértebras), debe excluirse dito grupo. Porén, hai evidencias que xustifican que os mixíns deben ser incluídos entre os vertebrados.^[4]

Características

As principais características dos craniados son:^[5]

• Cranio inicialmente cartilaxinoso e fibroso.
• Cerebro dividido en cinco partes, rombencéfalo, metencéfalo, mesencéfalo, diencéfalo e telencéfalo, que se continúa posteriormente nunha medula espiñal.
• Con polo menos sete nervios craniais: nervio olfactorio (I), nervio óptico (II), nervio trixémino (V), nervio facial (VII), nervio auditivo (VIII), nervio glosofarínxeo (IX) e nervio vago (X).
• Presenza da liña lateral, órgano sensorial usado para detectar o movemento e a vibración da auga circundante (ausente nos amniotas).
• Presenza de hipófise.
• Presenza de aleta caudal (que desparece nos tetrápodos).
• Aparello circulatorio composto por arterias, veas e capilares.
• Corazón en posición ventral con polo menos dúas cámaras, atrio (aurícula) e ventrículo.
• Con páncreas (inicialmente disperso ao longo da parte anterior do tubo dixestivo), glándula produtora de enzimas e hormonas (glicagón e insulina) que regulan o nivel de glicosa no sangue (glicemia).
• Con fígado con diversas funcións metabólicas, entre elas segregar bile
• Con riles, cuxa unidade funcional é o nefrón.
• Con polo menos un canal semicircular no oído interno

Árbore filoxenética

• Deuteróstomos
  • Cordados
    • Cefalocordados
    • Olfactores
      • Urocordados
      • Craniados
        • Myxini
        • Vertebrados
          • Petromizontiformes
          • Gnatóstomos (vertebrados con mmadíbulas)
            • Condrictios (peixes cartilaxinosos)
            • Osteíctios (peixes óseos)
              • Actinopterixios (peixes con aletas radiadas)
              • Sarcopterixios (peixes conb naletas carnosas)
                • Actinistios (celacanto)
                • Ripidistios
                  • Dipneustos
                  • Tetrápodos
                    • Lisanfibios
                    • Amniotas
                      • Saurópsidos
                        • Anápsidos
                          • Testudines (tartarugas)
                        • Diápsidos
                          • Lepidosauria
                            • Sphenodontida (tuátara)
                            • Squamata (serpes)
                          • Archosauromorpha
                            • Crocodylia (crocodilos)
                              • Saurisquios
                                • Aves
                        • Sinápsidos (dos que derivaron os Mamíferos)