Devanágari

O devanágari^[1] (palabra de orixe sánscrita, देवनागरी / devanāgarī, que significa «(escritura) cidadá divina») é o alfasilabario utilizado para escribir, entre outras, o sánscrito, o hindi, o nepalés, o marathi e moitas outras linguas da India. É unha das escrituras da India máis empregada. Provén da escritura brahmi.

Manuscrito do Rigveda en devanágari (principio do século XIX)

Características xerais

Rótulos en devanāgarī nunha rúa de Varanasi, na India.

O devanágari é recoñecíbel pola barra horizontal continua baixo a que van situados os caracteres. Non distingue maiúsculas de minúsculas. A lingua hindi emprega os mesmos signos de puntuación que o alfabeto latino, agás ás veces para os finais de frase. Hai variantes locais para certos caracteres. Escríbese de esquerda a dereita.

Representación das vogais

Unha vogal pode ser representada por dous signos diferentes segundo que siga a unha consoante (forma dependente) ou non (forma independente). No segundo caso, a vogal é un símbolo ligado á dereita, á esquerda enriba ou embaixo da consoante despois da que se pronuncia. A nasalización márcase por un signo diacrítico que se sitúa enriba. Este signo pode ser o candrabindu ou o anusvāra. Por razóns de comodidade, os impresores prefiren a miúdo substituír o candrabindu por un anusvâra cando a vogal excede a liña superior.

Representación das consoantes

Cando unha consoante nin vai precedida nin seguida doutra consoante, represéntase polo signo de base. Nos casos de combinacións (agrupamentos) de consoantes, hai unha ou varias ligaduras, que poden consistir nunha simple compresión gráfica, por exemplo, स seguido de त dá स्त, ou ben un carácter enteiramente novo, por exemplo क seguido de ष dá क्ष. Unha consoante non seguida dun símbolo de vogal dependente é implicitamente pronunciada coa vogal [ə], ou ás veces sen vogal ningunha.

Terminoloxía

Un carácter – é dicir unha vogal independente, unha consoante eventualmente acompañada de signos diacríticos ou unha combinación especial de consoantes agrupadas – chámase akṣara (do sánscrito अक्षर, que significa « letra, carácter »). A barra vertical utilizada en certos símbolos de consoantes ou de vogais, ou para marcar o fin de frase chámase danda. O signo diacrítico utilizado para darlle unha vogal a unha consoante é o matra.

Exemplo

hindi

सभी मनुष्यों को गौरव और अधिकारों के मामले में जन्मजात स्वतन्त्रता और समानता प्राप्त है। उन्हें बुद्धि और अन्तरात्मा की देन है और परस्पर उन्हें भाईचारे के भाव से बर्ताव करना चाहिये।

pronunciación

Sabhī manuṣyõ ko gaurav aur adhikārõ ke mamle mẽ janmajāt svatantrātā aur samāntā prāpt hai. Unhẽ buddhi aur antrātmā kī den hai aur parspar unhẽ bhaīcāre ke bhāv se bartāv karnā cāhiye.

tradución

Todos os seres humanos nacen libres e iguais en dignidade e en dereitos. Están dotados de razón e de consciencia e débense portar os uns cos outros nun espírito de fraternidade.

O alfasilabario

Vogais

Carácter	Forma dependente con [p]	Transcrición	API	Exemplo en galego
अ	प (só)	a	ə / non pronunciado
आ	पा	ā	ɑ
इ	पि	i	ɪ
ई	पी	ī	i
उ	पु	u	ʊ
ऊ	पू	ū	u
ऋ	पृ	ṛ	r̩
ॠ	पॄ	ṝ	rː̩
ऌ	पॢ	ḷ	l ̩
ॡ	पॣ	ḹ	lː̩
ऍ	पॅ	candra e
ऎ	पॆ	e curto
ए	पे	e	e
ऐ	पै	ai	aj ou ɛ
ऑ	पॉ	o (aberto)
ऒ	पॊ
ओ	पो	o (pechado)	aʊ ou o
औ	पौ	au (longo)	ɔ

Vogais: casos particulares con र

Vogal	Forma dependente con [r]
उ	रु
ऊ	रू

Outros símbolos diacríticos

Carácter	Denominación	Función
प्	virāma (विराम)	chamado halant (हलन्त) en hindi, suprime a vogal implícita
एँ	candrabindu (चन्द्रबिन्दु)	nasaliza a vogal
पं	anusvāra (अनुस्वार)	nasaliza a vogal ou engade unha consoante nasal tras da vogal (normalmente [n])
एः	visarga (विसर्ग)	aspiración, só en sánscrito
फ़	nukta (नुक्ता)	utilizado para os sons tomados de linguas estranxeiras
एऽ	avagraha (अवग्रह)	utilizado para prolongar o son dunha vogal

Consoantes

Carácter	Transcrición	API	Exemplo en galego
क	k	k	casa
ख	kh	kh
ग	g	g	gato
घ	gh	gɦ
ङ	ṅ	ŋ	unha
च	c	ʧ	chamar
छ	ch	ʧh
ज	j	ʤ
झ	jh	ʤɦ
ञ	ñ	ɲ	bañar
ट	ṭ (retroflexo)	ʈ
ठ	ṭh (retroflexo)	ʈh
ड	ḍ (retroflexo)	ɖ
ढ	ḍh (retroflexo)	ɖɦ
ण	ṇ (retroflexo)	ɳ
त	t	t̪	tella
थ	th	t̪h
द	d	d̪	danza
ध	dh	d̪ɦ
न	n	n	nome
प	p	p	papa
फ	ph	ph
ब	b	b	balón
भ	bh	bɦ
म	m	m	mamá
य	y	j
र	r (francés)	ɾ
ल	l	l	lago
ळ	y (só en marathi)	j
व	v	v	francés voiture
श	ś (ch mollado)	ɕ	alemán mich
ष	ṣ (retroflexo)	ʂ
स	s	s	sal
ह	h	h
क़	q (palabras de orixe árabe), k moi gutural	q	árabe qalb
ख़	x	x	español juan
ग़	ġ (r grasseillé)	ʀ	francés regarde, à la Brassens
ज़	z (palabras de orixe estranxeira)	z
ड़	ṛ (retroflexo)	ɽ
ढ़	ṛh (retroflexo)	ɽɦ
फ़	f (palabras de orixe estranxeira)	f	falta

Cifras

Carácter	Transcrición
०	0
१	1
२	2
३	3
४	4
५	5
६	6
७	7
८	8
९	9

Outros símbolos

Carácter	Denominación	Función
।	danda (डण्डा)	. (fin de frase)
॥	dobre danda	marca o fin dunha rima en poesía
ॐ	Ôm	símbolo sagro hindú

Devanágari en unicode

O devanágari ocupa os caracteres U+0900 a U+097F de Unicode. As celas baleiras indican os caracteres indefinidos.

	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	A	B	C	D	E	F
U+090x		ँ	ं	ः	ऄ	अ	आ	इ	ई	उ	ऊ	ऋ	ऌ	ऍ	ऎ	ए
U+091x	ऐ	ऑ	ऒ	ओ	औ	क	ख	ग	घ	ङ	च	छ	ज	झ	ञ	ट
U+092x	ठ	ड	ढ	ण	त	थ	द	ध	न	ऩ	प	फ	ब	भ	म	य
U+093x	र	ऱ	ल	ळ	ऴ	व	श	ष	स	ह			़	ऽ	ा	ि
U+094x	ी	ु	ू	ृ	ॄ	ॅ	ॆ	े	ै	ॉ	ॊ	ो	ौ	्
U+095x	ॐ	॑	॒	॓	॔				क़	ख़	ग़	ज़	ड़	ढ़	फ़	य़
U+096x	ॠ	ॡ	ॢ	ॣ	।	॥	०	१	२	३	४	५	६	७	८	९
U+097x	॰

Cando unha vogal segue a unha consoante, o seu carácter sempre se escribe despois do carácter da consoante, na orde da pronunciación, independentemente de cal sexa o resultado gráfico, por exemple की escríbese U+0915 U+0940 e कि escríbese U+0915 U+093F. Para escribir unha combinación de consoantes, insírese o carácter do virama entre dúas consoantes, por exemplo स्त escríbese U+0938 U+094D U+0924.

Se se quere escribir realmente unha consoante dotada dun virama e logo outra consoante en vez de facer a ligadura, insírese o carácter ZWNJ (Zero Width Non-Joiner) de código U+200C entre o carácter do virama e o da consoante que debe seguilo, por exemplo क्‌ष (en vez do esperedo क्ष) escríbese U+0915 U+094D U+200C U+0937. Se, para escribir unha combinación de consoantes que normalmente usa un símbolo novo, se quere utilizar as « medio-formas » das consoantes, insírese o carácter ZWJ (Zero Width Joiner) de código U+200D entre o carácter do virama e o da consoante que debe seguila, por exemplo श्‍व (en vez do esperedo श्व) escríbese U+0936 U+094D U+200D U+0935.

Varios

• código ISO 15924: Deva