Sistema endócrino

O sistema endócrino^[1] ou hormonal é un conxunto de órganos e tecidos do organismo que liberan substancias denominadas hormonas e está constituído, ademais destas, por células especializadas e glándulas endócrinas. O sistema endócrino axuda a realizar, por tanto, a función de relación dos seres vivos. Actúa como unha rede de comunicación celular que responde aos estímulos liberando hormonas e é o encargado de diversas funcións metabólicas do organismo; entre elas destacan:

• Controlar a intensidade de funcións químicas nas células.
• Rexer o transporte de substancias a través das membranas das células.
• Regular o equilibrio (homeostase) do organismo.

Sistema endócrino
Instancia de	clase de entidade anatómica
Subclase de	entidade anatómica particular e sistema glandular
Parte de	sistema orgánico
Desenvolvemento	endocrine system development (en)
Estudado por	endocrinoloxía
Fontes e identificadores
MeSH	D004703
Thesaurus do NCI	C12705
[ Wikidata ] [ G:Commons ] [ C:Commons ]

Principais glándulas endócrinas. (Masculinas na esquerda, femininas na dereita.) 1. Glándula pineal 2. Hipófise 3. Tiroide 4. Timo 5. Glándula suprarrenal 6. Páncreas 7. Ovario 8. Testículo

Características

• Toman como vía de distribución o sangue.
• Mantén os seus efectos durante bastante tempo.
• O tempo que tardan en actuar é longo.

Hormona e feromona

Hormonas

Artigo principal: Hormona.

Son substancias que fan efecto sobre o animal que as produce.

Feromonas

Artigo principal: Feromona.

Son substancias que fan efecto sobre outros animais da mesma especie do individuo que o produce.

Órganos endócrinos e hormonas producidas

Hipotálamo

Hormona secretada	Abreviatura	Producida por	Efectos
Hormona liberadora da tirotropina (hormona liberadora de prolactina)	TRH ou TSHRH	Neuronas neurosecretoras parvocelulares	Estimula a liberación de hormona estimulante de tiroides (TSH) da adenohipófise (principalmente) Estimula a liberación de prolactina da adenohipófise
Dopamina (hormona inhibidora de prolactina)	DA	Neuronas produtoras de dopamina do núcleo arcuato	Inhibe a liberación de prolactina da adenohipófise
Hormona liberadora de somatotropina (somatocrinina)	GHRH	Células neuroendocrinas do núcleo arcuato	Estimula a liberación de hormona do crecemento (GH) da adenohipófise
Somatostatina (hormona inhibidora da hormona de crecemento)	GHIH	Células neuroendocrinas do núcleo periventricular	Inhibe a liberación da hormona de crecemento (GH)] da adenohipófise Inhibe a liberación da hormona estimulante de tiroides (TSH) da adenohipófise
Hormona liberadora da gonadotropina	GnRH ou LHRH	Células neuroendocrinas do área preóptica	Estimula a liberación de hormona foliculoestimulante (FSH) da adenohipófise Estimula a liberación da hormona luteinizante (LH) da adenohipófise
Hormona liberadora da corticotropina	CRH ou CRF	Neuronas neurosecretoras parvocelulares	Estimula a liberación de hormona adrenocorticotropa (ACTH) da adenohipófise
Oxitocina		Células neurosecretoras magnocelulares	Contracción uterina Lactación materna
Vasopresina (hormona antidiurética)	ADH ou AVP	Neuronas neurosecretoras parvocelulares	Incrementa a permeabilidade á auga no túbulo contorneado distal e o conduto colector da nefrona, promovendo a reabsorción de auga e o volume sanguíneo

Glándula pineal

Hormona secretada	Células que a orixinan	Efectos
Melatonina (Principalmente)	Pinealocitos	Antioxidante Encargada do ritmo circadiano incluíndo a somnolencia
Dimetiltriptamina		Especúlase un papel nos soños e experiencias místicas

Glándula hipófise (pituitaria)

Adenohipófise (hipófise anterior)

Hormona secretada	Abreviatura	Células secretoras	Efectos
Hormona do crecemento (somatotropina)	GH	Somatotropas	Estimula o crecemento e a reprodución celular Estimula a liberación do factor de crecemento insulínico tipo 1 secretado polo fígado
Hormona estimulante da tiroide (tirotropina)	TSH	Tirotropas	Estimula a síntese de tiroxina (T4) e triiodotironina (T3) e liberación dende a glándula tiroide Estimula a absorción de iodo por parte da glándula tiroide
Hormona adrenocorticotropica (corticotropina)	ACTH	Corticotropas	Estimula a síntese e liberación de corticosteroides (glicocorticoides e mineralocorticoides) e andróxenos por parte da codia adrenal
Hormona foliculoestimulante	FSH	Gonadotropas	En femias: estimula a maduración dos folículos ováricos En machos: estimula a maduración dos túbulos seminiferos En machos: estimula a espermatoxénese En machos: estimula a produción de proteínas ligadoras de andróxenos nas células de Sertoli nos testículos
Hormona luteinizante	LH	Gonadotropas	En femias: estimulan a ovulación En femias: estimula a formación do corpo lúteo En machos: estimula a síntese de testosterona por parte das células de Leydig
Prolactina	PRL	Lactotropas e mamotropas	Estimula a síntese de liberación de leite dende a glándula mamaria Media o orgasmo

Neurohipófise (hipófise posterior)

Hormona secretada	Abreviatura	Células que a orixinan	Efectos
Oxitocina		Células neurosecretoras magnocelulares	Contracción uterina Lactación materna
Vasopresina (hormona antidiurética)	ADH o AVP	Neuronas neurosecretoras parvocelulares	Incrementa a permeabilidade á auga no túbulo contorneado distal e o conduto colector da nefrona, promovendo a reabsorción de auga e o volume sanguíneo

A oxitocina e vasopresina non son secretadas na neurohipófise, só son almacenadas.

Hipófise media (pars intermedia)

Hormona secretada	Abreviatura	Células que a orixinan	Efectos
Hormona estimulante de melanocitos	MSH	Melanotropas	Estimula a síntese e liberación de melanina aos melanocitos da pel e o pelo

Glándula tiroide

Hormona secretada	Abreviatura	Células que a orixinan	Efectos
Triiodotironina	T3	Células epiteliais da tiroide	(Forma máis potente de hormona tiroide) Estimula o consumo de osíxeno e enerxía, mediante o incremento do metabolismo basal Estimula o ARN polimerase I e II, deste modo promovendo a síntese proteica
Tiroxina (tetrayodotironina)	T4	Células epiteliais da tiroide	(Forma menos activa de hormona tiroide) (Actúa como unha prohormona para orixinar triiodotironina) Estimula o consumo de osíxeno e enerxía, mediante o incremento do metabolismo basal Estimula a ARN polimerase I e II, deste modo promovendo a síntese proteica
Calcitonina		Células parafoliculares	Estimula os osteoblastos e a construción ósea Inhibe a liberación de Ca2+ do óso, reducindo desa forma o Ca2+ sanguíneo

Sistema dixestivo

Estómago

Hormona secretada	Abreviatura	Células secretoras	Efectos
Gastrina (principalmente)		Células G	Secreción de ácido gástrico polas células parietais
Ghrelina		Células P/D1	Estimula o apetito, a secreción de somatotropina da adenohipófise
Neuropéptido Y	NPY		incrementa a inxesta de alimentos e diminúe a actividade física
Somatostatina		Células delta	Suprime a liberación de gastrina, colecistoquinina (CCK), secretina, motilina, péptido intestinal vasoactivo (VIP), polipéptido intestinal gástrico (GIP), enteroglicagón. A baixa taxa de baleiramento gástrico reduce as contraccións do músculo liso e fluxo sanguíneo dentro do intestino[2]
Histamina		Células ECL	Estimula a secreción de ácido gástrico
Endotelina		Células X	Contracción do músculo liso estomacal[3]

Duodeno

Hormona secretada	Células secretoras	Efectos
Secretina	Células S	Secreción de bicarbonato dende o fígado, páncreas e as glándulas de Brunner duodenais. Incrementa o efecto da colecistoquinina. Suspende a produción de zume gástrico.
Colecistoquinina	Células I	Liberación de enzimas dixestivas dende o páncreas Liberación de bile dende a vesícula biliar Supresión da fame

Fígado

Hormona secretada	Abreviatura	Células secretoras	Efectos
Factor de crecemento insulínico (ou somatomedinas) (Principalmente)	IGF	Hepatocitos	Efecto reguladores semellantes á insulina que modulan o crecemento celular e crecemento corporal
Anxiotensinóxeno e anxiotensina		Hepatocitos	vasoconstrición Liberación de aldosterona dende a codia suprarrenal dipsóxeno
Trombopoetina		Hepatocitos	Eestimula a produción de plaquetas por parte dos megacariocitos[4]