Lingua zulú

O zulú^[3] (en zulú, isiZulu) é unha lingua africana da familia nguni, que pertence ao grupo bantú, falada pola xente do pobo zulú. Fálana uns 10 millóns de persoas, que nun 95% viven en Suráfrica, onde é un dos 11 idiomas africanos oficiais desde 1994 e fálao o 25% da poboación. Ensínase en zulú na educación primaria e secundaria e tamén se editan libros e revistas.

Zulú isiZulu
Falado en:	Suráfrica, Zimbabwe, Lesotho, Malawi, Mozambique, Eswatini
Rexións:	KwaZulu-Natal, leste de Gauteng, leste do Estado Libre, sur de Mpumalanga
Total de falantes:	11,97 millóns (2011) 15,7 millóns (2002) como segunda lingua[1]
Familia:	Níxer-congo  Atlántico-congo   Benue-congo    Bantoide meridional     Bantú      Bantú meridional       Nguni        Zunda         Zulú
Escrita:	Latina
Status oficial
Lingua oficial de:	Suráfrica
Regulado por:	Pan South African Language Board
Códigos de lingua
ISO 639-1:	zu
ISO 639-2:	zul
ISO 639-3:	zul
Mapa
Status
O zulú está clasificado como "en estado seguro" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]

Distribución xeográfica

O zulú fálase nas provincias de KwaZulu-Natal (81% dos habitantes), Mpumalanga (26%) e Gauteng (21%). Tamén se fala noutros países africanos, como Lesotho e Eswatini. As linguas ndebele do norte, falada en Zimbabwe, e swazi e máis a fala nguni de Malawi son moi próximas ao zulú. O xhosa, lingua predominante no Cabo Oriental, e o zulú son mutuamente intelixíbeis.

Normativa

En 1859 apareceu a primeira gramática da lingua zulú.

Actualmente a institución encargada de regular a lingua escrita é o Zulu Language Board" (Instituto da Lingua Zulú) de KwaZulu-Natal.

Fonoloxía

• Ten 7 sons vocálicos: os 5 fonemas simples [a], [e], [i], [o], [u], ademais do e neutro e o o aberto.
• Dúas semivogais ([w], [j]).
• Entre as consoantes son característicos os 15 sons aspirados ou nasalizados denominados clics.
• É unha lingua tonal, o que implica que o significado dunha palabra depende do ton con que se pronuncie.

Algúns aspectos gramaticais

• A orde da frase é tipo SVO: suxeito + verbo + obxecto (complemento).
• Morfoloxicamente é unha lingua aglutinante.
• O substantivo consta de prefixo e radical: hai 15 prefixos diferentes, 13 dos cales se usan actualmente e os outros dous son arcaísmos. O plural expresase cun prefixo, por exemplo: inja "can" – izinja "cans".
• Verbo:
  • No tempo de presente, os verbos regulares acaban en -a: sebenza "eu traballo".
  • No tempo pasado, o verbo acaba en -e: umlimi ulime izinsimu "O labrador cultiva os campos".
  • O futuro indícase coa partícula zo infixada no verbo: Abafundi bazofunda amabhuku "Os estudantes lerán os libros".