Rebezo

O rebezo pirenaico, chamado moitas veces simplemente rebezo,^[2] Rupicapra pyrenaica, é un mamífero artiodáctilo da familia dos bóvidos, subfamilia dos caprinos, que está presente nalgunhas cadeas montañosas do suroeste de Europa, con tres poboacións nos Pireneos, a cordilleira Cantábrica e os Apeninos.

Rebezo ou rebezo pirenaico Rupicapra pirenaica
Rebezo pineraico en Aigüestortes
Estado de conservación
Pouco preocupante[1]
Clasificación científica
Reino: Animalia Filo: Chordata Subfilo: Vertebrata Clase: Mammalia Orde: Artiodactyla Familia: Bovidae Subfamilia: Caprinae Xénero: Rupicapra Especie: R. rupicapra
Nome binomial
Rupicapra rupicapra Bonaparte, 1845
Distribución de Rupicapra en Europa durante o holoceno (gris) e na actualidade (vermello) Distribución de Rupicapra en Europa durante o holoceno (gris) e na actualidade (vermello)
Distribución de Rupicapra en Galicia Distribución de Rupicapra en Galicia
Subespecies
Véxase o texto

Rebezo pirenaico nos Picos de Europa.

Certos autores clasificaron desde antigo os exemplares das montañas do sur de Europa, dos Pireneos e a cornixa Cantábrica, como unha especie á parte de Rupicapra rupicapra, na que antes estas poboacións estaban incluídas, recoñecéndoa como Rupicapra pyrenaica, o que a día de hoxe está xa aceptado pola comunidade científica internacional.^[3]

Características

A lonxitude do corpo nos exemplares adultos oscila entre os 110 e os 130 cm, aos que hai que engadir os 3 ou 4 cme achegados pola curta cola. A altura na cruz é de 70–80 cm e o peso varía entre 20 e 30 Kg.

Os machos son maiores cás femias, coas cores máis escuras e marcadas e a cornamenta de maior lonxitude. Esta nace cara a arriba e cúrvase fortemente cara a atrás como un par de ganchos, tendo unha lonxitude moito menor cá doutros caprinos da súa contorna, como o íbice e a cabra montesa.

Os pezuños son fíos e altamente versátiles, capaces de facer subir ao seu dono polas rochas e o xeo sen problema ningún. Isto débese ao senlleiro deseño das almofadas que ocupan a parte central dos súas pezuños.

A cor da pelaxe varía segundo a época do ano. No verán é pardo-avermellada, co bandullo, gorxa, fociño e glúteos de cor esbrancuxada, estando a transición entre unha cor e outro pouco marcada. Obsérvase unha banda de pelaxe negra dende a boca aos ollos. Tamén é negra o lombo da cola.

No inverno, pola contra, o pelo é moito máis denso e escuro. O lombo, as patas e a parte posterior do pescozo vólvese parda escura ou agrisada. O negro, ademais de na cola e na cara (onde aumenta en extensión e os seus bordos están máis remarcados), obsérvase tamén formando unha banda moi marcada dende a parte posterior das orellas á base do pescozo, pola parte de diante. Estas bandas negras continúanse na parte alta das patas anteriores e posteriores e nos costados do corpo. O rostro, parte dianteira do pescozo, pés, ventre e glúteos son brancos.

Os rebezos son animais sociais que se moven en pequenos grupos á procura de pastos de montaña. Estes grupos están formados só por machos (que tamén poden ser solitarios) ou só por femias e as súas crías, os cales só se reúnen durante a época de celo.

Son de costumes diúrnos, aínda que a medio día adoitan decrecer na súa actividade, que é maior durante a mañá e a últimas horas da tarde. A vista, olfacto e oído son excelentes. Isto axúdalles a identificar axiña aos seus depredadores, como osos, lobos, linces e homes.

Outros perigos que axexan aos rebezos son os aludes, ata o punto de que non é raro atopar rabaños enteiros mortos pola súa causa na época do desxeo. Porén, esta especie non só non se considera ameazada senón que a súa caza está permitida en determinadas zonas.

A esperanza de vida destes animais é duns 20 anos.

Reprodución

Os rebezos españois entran en celo entre outubro e novembro, mentres que os centroeuropeos fano en novembro e as primeiras semanas de decembro. Durante ese tempo, os grupos de machos seguen aos de femias e únense a eles, formándose entón fortes enfrontamentos entre os machos, que loitan testa contra testa polo dereito a reproducirse.

A xestación dura ao redor de 20 semanas, ao termo das cales nace unha soa cría. Esta acada a madurez sexual entre os 2 e os 4 anos, madurando antes as femias cós machos.

Citáronse casos de híbridos entre rebezos e cabras, sempre estériles, mais a existencia destes mesmos híbridos non puido ser probada nunca de forma irrefutable.

Taxonomía

Descrición

A especie foi descrita en 1845 polo naturalista francés Charles Lucien Bonaparte nun traballo publicado en Cat. Meth. Mamm. Europe: 17.

Etimoloxía

Véxase a etimoloxía en Rupicapra.

Subespecies

Cría de rebezo no Parque Nacional dos Picos de Europa.

Rupuicapra r. ornata nos Abruzos.

Moitos dos autores distinguen tres subespecies:^[1][4]

• Rupicapra rupicapra pyrenaica Bonaparte, 1845, nos Pireneos.
• Rupicapra rupicapra parva Cabrera, 1914, na cordilleira Cantábrica.
• Rupicapra rupicapra ornata Neumann, 1899, nos Apeninos.

Porén, o MSW e outros autores só contemplan dúas:^[5][6]

• Rupicapra rupicapra pyrenaica Bonaparte, 1845
• Rupicapra rupicapra ornata Neumann, 1899

Estado de conservación

A Unión Internacional para a Conservación da Natureza e dos Recursos Naturais (UICN) vén considerando desde o ano 2008 o status desta especie como LC porque nos últimos anos está aumentando en número de individuos e incrementando a súa área de dispersión, e que non se cre que alcance os limiares de calquera dos criterios para estar na lista vermella. Por iso, a situación das subespecies R. p. pyrenaica e R. p. parva avalíase como de menor preocupación. Porén, a subespecie R. p. ornata avalíase como vulnerábel, xa que ten unha poboación moi pequena e unha área de dispersión así mesmo moi reducida. Previamente avaliouse, en 1996, como en perigo de extinción, pero debido á protección estrita e a un programa de cría en catividade e reintrodución, aumentou a súa poboación. De todos os xeitos son necesarias medidas de conservación para garantir a súa supervivencia futura.^[1]

Símbolo

Este animal é a mascota da Selección Nacional de Rugby de Andorra, cuxos integrantes son alcumados como Els Isards (Os Rebezos).^[7]