Uropixios

A dos uropixios (Uropygi) é unha orde de arácnidos que inclúe case 150 especies,^[1] que se distribúen nas rexións tropicais e subtropicais do globo, onde viven debaixo das rochas e de troncos de árbores.

Uropxios Uropygi Rango fósil: carbonífero – actualidade
Mastigoproctus giganteus
Clasificación científica
Reino: Animalia Filo: Arthropoda Subfilo: Chelicerata Clase: Arachnida Orde: Uropygi Thorell, 1883 Familia: Thelyphonidae Lucas, 1835
Sinonimia
Thelyphonida (O. P-Cambridge, 1872)

Todas as especies actuais inclúense na familia dos Thelyphonidae.^[2]

Apareceron no rexistro fósil no carbonífero.^[3]

Características

Carecen de glándulas velenosas pero teñen glándulas anais coas que expulsan un líquido con cheiro a vinagre, inofensivo para os humanos. Miden entre 2 e 15 cm. Son de cor café-avermellada ou escuros e presentan un longo flaxelo multiarticulado ao final do corpo. Teñen hábitos nocturnos e son carnívoros.

Como os demais arácnidos, os uropixios teñen o corpo dividido en dúas rexións ou tagmas, o prosoma (tronco ou cefalotórax) e o opistosoma (abdome).

Prosoma

Dorsalmente presenta un escudo no que se sitúan un par de ollos simples medios, anteriores, e un grupo de tres ocelos laterais; ventralmente presenta tres placas.

Os quelíceros son pequenos e están compostos de dous artellos, o basal en forma de talo e o distal en forma de uña. Os pedipalpos presentan forma de quela moi basta; presentan ornamentacións chamadas apófises, coas cales o animal tritura o alimento para despois introducilo na boca. Dos catro apéndices ambulatorios (patas), o primeiro é máis longo e de tipo anteniforme, os seguintes tres son locomotores.

Opistosoma

Está composto por 12 metámeros ou segmentos, o primeiro forma un pedicelo que se une ao prosoma, o segundo corresponde ao xenital cuberto cun opérculo, e lateralmente presenta espiráculos respiratorios, o metámero 12 leva un característico flaxelo multiarticulado, ademais do ano e os orificios das glándulas anais que se abren a cada lado do ano, polos que segregan unha substancia líquida de olor similar ao do vinagre. Este líquido está composto dun 84 % de ácido acético, un 5 % de ácido cáprico e un 11 % de auga; de función tanto defensiva como ofensiva, lánzao contra as súas presas (xeralmente outros artrópodos), que debilita a cutícula facilitando así a súa captura coa axuda dos pedipalpos; este líquido é inofensivo para os seres humanos. O pedicelo permite levantar o opistosoma para dirixir o chorro do líquido. posteriormente as presas son tomadas cos pedipalpos e logo transportadas aos quelíceros. Os uropixios realizan unha predixestión externa (similar á de todos os arácnidos).

O sistema excretor está composto por un par de glándulas coxais que desembocan baixo o último par de apéndices locomotores; ademais teñen tubos de Malpighi e nefrócitos,^[4] que se encontran ao redor das filotraqueas.

Hábitat

O maior número de especies de uropixios localízase nas zonas tropicais e subtropicais, onde a humidade ambiental, relativamente abundante, é a adecuada para o perfecto desenvolvemento destas criaturas. Porén, é posíbel encontrar algunhas especies tamén en zonas máis ou menos secas, aínda que neste caso a súa actividade desenvóvese sempre durante as horas nocturnas.

Taxonomía

Descrición

A orde foi descrita en 1883 polo aracnólogo sueco Tord Tamerlan Teodor Thorell,^[5] na súa obra:

Thorell, T. T. (1883): "Descrizione di alcuni Aracnidi inferiori dell'Arcipelago Malese". Annali del Museo Civico di Storia Naturale di Genova, vol. 18, pp. 21-69.

Etimoloxía

O nome científico Uropygi deriva do grego antigo οὐροπύγιον ouropýgion, voz formada por οὐρά ourá, 'cola', e πυγή pygḗ, 'traseiro', 'rabadilla', 'ano'. O -i- final indica substantivo latino plural. Literalmente: 'os de cola traseira'.^[6]

Clasificación

Mastigoproctus giganteus na man dun home, para apreciar o seu tamaño.

Detalle do flaxelo terminal do opistosoma de Mastigoproctus giganteus.

Primeiro plano dun Thelyphonus, onde se aprecian os pedipalpos.

Segundo o ITIS a clasificación da orde é a seguinte:

Orde Uropygi Thorell ^[5]

• Superfamilia Thelyphonoidea Lucas, 1835
  • Familia Thelyphonidae Lucas, 1835 ^[2]
    • Subfamilia Thelyphononinae Pocock, 1899
      • Xénero Ravilops Víquez & Armas, 2005
      • Xénero Valeriophonus Víquez & Armas, 2005
    • Subfamilia Hypoctoninae Pocock, 1899 ^[7]
      • Xénero Etienneus Heurtault, 1984
      • Xénero Hypoctonus Thorell, 1888
      • Xénero Labochirus Pocock, 1894
      • Xénero Thelyphonellus Pocock, 1894
    • Subfamilia Mastigoproctinae Speijer, 1933 ^[8]
      • Xénero Mastigoproctus Pocock, 1894
      • Xénero Mayacentrum Víquez & Armas, 2006
      • Xénero Mimoscorpius Pocock, 1894
      • Xénero Uroproctus Pocock, 1894
    • Subfamilia Thelyphoninae Lucas, 1835 ^[9]
      • Xénero Abaliella Strand, 1928
      • Xénero Chajnus Speijer, 1936
      • Xénero Ginosigma Speijer, 1936
      • Xénero Glyptogluteus Rowland, 1973
      • Xénero Minbosius Speijer, 1933
      • Xénero Tetrabalius Thorell, 1888
      • Xénero Thelyphonus Latreille, 1802
    • Subfamilia Typopeltinae Rowland & Cooke, 1973 ^[10]
      • Xénero Typopeltis Pocock, 1894

Galería de imaxes

• 
  Hypoctonus formosus
• 
  Hypoctonus sp
• 
  Mastigoproctus baracoensis
• 
  Mastigoproctus giganteus femia, cunha bolsa de ovos
• 
  Thelyphonus sepiaris
• 
  Typopeltis sp