Mburuvi otománo

Mburuvi otománo (Tuykiañe'ẽme: Osmanlı İmparatorluğu térã Osmanlı Devleti), ojehero tee Tetã Otománo Yvateasy, ha'e akue peteĩ Tetã ijypykue opaichaguáva ha ijeroviapy tee hetáva oĩ ñemoñare osmanli poguýpe. Umi tetã ijykegua ombohéra ichupe Tuykía Mburuvi térã Tuykía, araka'eve nombohérai hetã upéicha umi sãmbyhyhára osmanli. Ijyvy apekue ituichapávove, amo saro'y XVI ha XVII aja, oñemyasãi mbohapy yvyvusúre, ipoguy oĩgui Ñemby Európa vore kuarahyresẽygua tuichavéva, upe yvy ojehero Kuarahyresẽ Aguĩgua ha Áfrika vore yvategua.

Mburuvi otománo دولت عليه عثمانیه
Mburuvi
Bandera del Imperio otomano escudo del Imperio otomano
Ñe'ẽ akã: دولت ابد مدت Devlet-i Ebed-müddet (Tetã ijapyra'ỹva)
Momorãhéi: Mecidiye Marsi
Mburuvi otománo yvy apekue
Coordenadas	41°N 29°E
Tavusu	• Söğüt (1299-1326) • Bursa (1326-1365) • Edirne (1365-1453) • Constantinopla (1453-1922)
Tetã reko	Mburuvi
Ñe'ẽ	Tuykía otománo ñe'ẽ (tee)
• Otros idiomas	Gyresiañe'ẽ, araveñe'ẽ, Peysiañe'ẽ [2], Aymeñañe'ẽ, Avañañe'ẽ, ha ambuéva.
Apekue
• Total	(1683) 5 200 000[3][4] km²
Apekue rembiasakuére
• 1307[4]	25 000 km²
• 1453[4]	690 000 km²
• 1882[4][6]	3 450 000 km²
• 1914[4][7]	1 550 000 km²
Hetãygua rembiasakuére
• 1844[8] est.	35 350 000
• 1914[4][9] est.	18 520 016
Gentilicio	Otománo
Jeroviapy	Islã
Pirapire	Akçe, para, sultani, kuruş ha lira
[editar datos en Wikidata]

Mburuvi otománo oñepyrũ imichĩetévo, Tuykía retãnguéra michĩvéva apytépe, ojehecha Anatóliape ikangývo Tuykía mburuvi seljúsida. Sa'i sa'ípe otománo kuéra oñemomba'e Tuykía retãnguéra ambuévare, nomanói ha noñehundíri hikuái umi mongóle ondyry rire hese ha oisãmbyhývo aja mburuvicha guasu Mehmed II (1451-1481) ohundi hikuái pe Mburuvi visantíno rembyre. Oñemyasãi pya'eite hikuái oisãmbyhývo Osmán I (1288-1326) ha upéi avei oñembotuichaite oiko aja mburuvicha guasu Orkhan, Murad I ha Beyazid I ñesãmbyhýpe, oipyhývo ha oñembojáravo Mburuvi visantíno, Vugária ha Sévia yvy apekuére. Táva Bursa ho'a ha oike Mburuvi otománo poguýpe ary 1326-me, upéicha avei ojehu táva Adrianópolis rehe ary 1361-me. Tetãnguéra Európa vore kuarahyreikeguápe ijepy'apy otomanokuéra rehe, pya'eite hikuái oñemomba'embégui upe yvyapýre ojeheróva Vaykã, upévare mburuvicha guasu Segismundo Hugyria pegua oñembosako'i peteĩ kurusáda (ñorairõ marangatu) ondyry hag̃ua otománo kuéra rehe. Upe mburuvicha guasu héra Tamerlán, karai omba'apo va'ekue Mongólia Mburuvíre, oipe'a Constantinopla otománo poguýgui ha omoĩ ka'irãime mburuvicha Beyazid ary 1402-pe, hákatu ndahi'aréi otománo kuéra Mongólia poguýpe. Ipahápe, Mburuvi otománo oñemomba'e Constantinopla rehe 1453-pe.

Ko Mburuvi 600 ary aja ojejuhu oñembojoajuhápe Yvy pehẽngue kuarahyreikegua ha upe kuarahyresẽygua. Ojehechakuaa ombuekoviaha umi mburuvi yma guare, hákatu Islã rekópe, ijyvy apekue tuichaitégui ha itavusúgui niko Constantinopla. Ojehecha heko tee ou umi mburuvi yma guarégui (ojogapoháicha, hembi'u térã oñesãmbyhyháicha) ha mbeguehápe oñemoambue ha oñemoporã. Ára pukukuévo ojejopara ára yma reko tee umi ijypykue ambuéva reko teére ha upéicha oñepyrũ otománo arandupy ha reko tee.

Saro'y XIX aja, hekosãsóma heta yvy vore Mburuvi otománo pegua, tuichaitépe umi Európape ojejuhúva. Ndaipu'akavéima ñorairõme ha hetaite umi oheka va'ekue omosãso hetãvore kuéra ha oipe'a Mburuvi poguýgui, upéicha tuicha ikangy ko Mburuvi. Oñembovopáma oike rire Ñorairõ Guasu Peteĩhápe ha ndaipu'akái. Tavetã Joaju, Hyãsia ha Itália oñemomba'e Constantinopla rehe opa rire ñorairõ ha Tuykía retãygua kuéra opu'ã oity hag̃ua Mburuvi, upéicha opa. Umi opu'ã va'ekue hese omoheñói Tavakuairetã Tuykía ára 29 jasypa ary 1923-pe.

Mandu'apy

1. (en en) The Western Christian Presence in the Russias and Qājār Persia, c.1760–c.1870. BRILL. 2017-08-07. ISBN 9789004313545. https://books.google.com/books?id=cOAzDwAAQBAJ&pg=PA30.
2. En la diplomacia, obras historiográficas, obras literarias; enseñado en escuelas públicas.^[1]
3. Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (2006). "East-West Orientation of Historical Empires" (PDF). Journal of World-Systems Research. 12 (2): 125. ISSN 1076-156X
4. «Expansion and Contraction Patterns of Large Polities». International Studies Quarterly 41 (3):  pp. 498-499. 1997. doi:10.1111/0020-8833.0005. https://escholarship.org/uc/item/3cn68807.
5. Halil Inalcik; Donald Quataert (1994). An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300-1914. Cambridge University Press. p. 777. ISBN 9780521343152. https://books.google.com/books?id=MWUlNdskNfIC&pg=PA777.
6. Taagepera (1997) incluye el área del Jedivato de Egipto como parte del Imperio otomano, a pesar de que este fue un estado de facto independiente. El área del Jedivato es casi idéntico al del Egipto actual, 1 001 450 km². Los datos para 1882 y 1914 son el resultado de la sustracción aproximada de estos datos. Otras fuentes dan números similares.^[5]
7. Karpat, Kemal H. (1985). Ottoman population, 1830-1914: demographic and social characteristics. University of Wisconsin Press. p. 190. ISBN 978-0299091606. https://archive.org/details/ottomanpopulatio00karp/page/n102/mode/1up.
8. Milner, Thomas (1872). The Gallery of Geography: A Pictorial and Descriptive Tour of the World. 2. W.R. M'Phun. pp. 679-680. https://books.google.com/books?id=UlYBAAAAYAAJ&pg=PA679.
9. Karpat, Kemal H. (1985). Ottoman population, 1830-1914: demographic and social characteristics. University of Wisconsin Press. p. 190. ISBN 978-0299091606. https://archive.org/details/ottomanpopulatio00karp/page/n102/mode/1up.

Joajuha

• Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Mburuvi otománo reheguaCommons.
• Política y sociedad en el Imperio otomano En revista Alif Nûn n.º 34, enero de 2006.