Arro

Arro (Karaiñe'ẽme arroz, (gyresiañe'ẽme ὄρυζα oryza^[1] ha araveñe'ẽme الروز ar-rūz), ha’e pe ka’avo Ta'ỹi Orisa sativa (arro Ásiagua térã arro añónte) katu niko avei Orisa glabarrima (arro Afrikagua). Ha’e peteĩ ra'ỹi ojehecha tembi'u tenondegua heta gastronomía yvype.

ojoavyha arro Hũ, morotĩ, pytã ha ka’aguy-gua

Arro ojyva, arro valenciagua

Umi hetavevá ojapo

Umi hetavevá ojajo arro (2018-pe) (millones de toneladas)[2]
Chína	212,1
Índia	172,5
Indonésia	83,0
Vangalande	56,4
Vienã	44,0
Tailándia	32,1
Miama	25,4
Filipína	19,0
Pindoráma	11,7
Pakitã	10,8
Total mundial	782,0

Moõpa he'i^[2]

Características nutricionales

Arro hetaitereive oguereko lisina Avatimirĩ, Avati ha sorgo-gui. Oguereko hetaiterei aramirõ^[3] amilosa icha (ombojoajúva umi ra'ỹi oñondive). Ambue aramirõ oguerekóva arro, amilosa rire, ha’e amilopectina. Arro ipotĩva, ndorekóiva salvado, jepive oguereko sa’ive fibra diatética ambue cereal-gui ha upévare ojedigesti porãve^[4]. Ikatu ha’e peteĩ tembi’u opytyvõva, jepémo sa’i oguereko riboflavina ha tiamina, ha ome’ẽ contenido calórico ha hetave proteína por Hectárea avatirimĩ ha avatigui. Upévare oĩ investigador ojuhúva correlación Avano'õ okakuaa ha oñembotuichave hag̃ua iñemitÿ^[5].

Mandyju oguereko peteĩ posición yvate umi cereal apytépe ojehechávo pe energía oguerekóva calorías-pe, avei proteína-pe. Biodiversidad omoĩ 66% pe, jepémo sa'i oguereko proteína oñembojojávo ambue mba'era'ỹi rehe.