Yvate Irilánda

Yvate Irilánda (ingleñe'ẽme, Northern Ireland) ha'e peteĩ tetã oĩva Tavetã Joajúpe. Ojejuhu ypa'ũ Irilánda pehẽngue yvate kuarahyresẽyguápe. Ijerére ojejuhu ñemby ha kuarahyreike gotyo Tavakuairetã Irilánda, oñomohembe'y yvy rupi, yvate gotyo oĩ yrape Yvatevogua ha kuarahyresẽ ngotyo para Irilánda, upéva ombojeíva chupe Vyretáña Guasúgui. Yvate Irilánda yvy apekue ha'e 14.130 km², oikohápe 1.870.451 tapicha ojeipapaháicha ary 2017-pe, upéicha ijyvy mbohapýgui peteĩ opa Irilánda ypa'ũgui ha umíva oiko upépe niko 3% Tavetã Joaju retãygua hetakuégui. Itavusu ha itáva tuichavéva ha'e niko Belfast.^[2]

Yvate Irilánda Northern Ireland Tuaisceart Éireann
Tetã Tavetã Joaju pegua
Ojejuhuhápe Yvate Irilánda
Tavusu	Belfast
Ñe'ẽ tee	Ingleñe'ẽ, Irilandañe'ẽ, Ekosiañe'ẽ Úlster pegua
Tetãkue	Tetã Tavetã Joaju pegua
Sãmbyhyhára	Arlene Foster
Fundación  • Tekuái reko me'ẽ	3 jasypo ary 1921
Apekue
• Opa	14 130 km²
Ava hetakue (2017)
• Total	1 870 451 hab.[1]
• Ava hetakue yvy rendáre	132/km² hab/km²
Hetãgua	Yvate Irilandagua
PIB (nominal)
• Total	GBP 41 000 sua
• PIB per cápita	GBP 22 400
• Viru	Libra esterlina (£, GBP)
IDH (2015)	0,907 – Iporãite
Prefijo telefónico	44
ISO 3166-2	GB-NIR
[editar datos en Wikidata]

Tavetã Joaju Amandaje Guasu omoñepyrũ ary 1921me ko tetã, ohekome'ẽ "Tekuái Kuatia 1920 pegua" rupi ha omboja'o Irilánda mokõime: Yvate Irilánda ha Ñemby Irilánda.^[3] Ipehẽngue yvategua oreko poteĩ kondádo (Antrim, Armagh, Down, Fermanagh, Derry ha Tyrone).^[4]

Umi Ñemby Irilánda retãygua oñemosãsóvo ojapo hag̃ua itavakuairetã, Yvate Irilánda Amandaje Guasu ohechauka oipotaha Tavetã Joaju poguýpe jepyta.^[5] Yvate Irilánda retãyguakuéra apytépe ojehecha mokõi aty ijerovia oikoéva: vore tuichavéva iprotestante, ha vore michĩ ikatóliko.^[6] Upéicha avei, hetãyguakuéra apytépe ojehecha mokõi aty hemiandu tetã rekuái oikoeitéva, umi oipotáva toiko Irilánda Tavetã Joajúpe ha umíva oipota toiko mokõi Irilandagui peteĩ tetã hekosãsóva añónte.^[6][7]

Ypa'ũ Irilánda rembiasakue saro'y XX aja henyhẽmba ñorairõgui umíva ombojoajuséva Irilánda ha umíva opytaséva Tavetã Joaju poguýpe oñombohováigui.^[5][6][8][9] Oñepyrũvo, ary 1968-pe, upe Yvate Irilánda ñorairõ omoinge Úlster (Irilánda ipehẽngue yvate kuarahyresẽyguápe) sarambípe ha ñerairõme hi'are 30 ary aja, ojejapo peve Arapoteĩ marangatu jekupytyha ary 1998-pe, upéicha oñepyrũ tetã rekuái pyahu ohejáva umíva iprotestante ha umíva ikatóliko tomba'apo oñondive tetã ñesãmbyhýre.^[5][8][9]