Hornja Hórka

Hornja Hórka (němsce Obergurig) je wjes a gmejna w Hornjej Łužicy, kotraž słuša oficielnje do serbskeho sydlenskeho ruma. Gmejna přisłuša zarjadniskemu zhromadźenstwu Budestecy-Hornja Hórka.

Hornja Hórka

němsce	Obergurig
Hornja Hórka na karće Sakskeje DEC
Wopon
Wopon Hornjeje Hórki
Zakładne daty
stat	Němska
zwjazkowy kraj	Sakska Sakska
wokrjes	Budyski
wysokosć	240 metrow n.m.hł.
přestrjeń	9,81 km²
wobydlerstwo	2.046 (31. dec 2023)[1]
hustosć zasydlenja	209 wob. na km²
póstowe čisło	02692
předwólba	([phone]
awtowa značka	BZ, BIW, HY, KM
Politika a zarjadnistwo
wjesnjanosta	Thomas Polpitz (CDU)
adresa	Hłowna 24 02692 Hornja Hórka
webstrona	obergurig.de
Połoženje Hornjeje Hórki w Sakskej
Karta
wikidata: Hornja Hórka (Q93271)

51.13024514.407507

Geografija

Gmejna leži južnje Budyšina pod Mnišoncom w Sprjewinym dole a mjezuje z městom Budyšinom na sewjerowuchodźe, z Budestecami na wuchodźe, z Wjelećinom na juhu a z Dobrušu-Husku na zapadźe. Po přestrjeni je wona druha najmjeńša gmejna Budyskeho wokrjesa.

Ležownostne mjena

Michał Rostok naliči 1887 slědowace serbske ležownostne mjena: Inzla (= kupa), Wódnik, Při šlagu, Róžowc (Blumenthal), Kukač, Kłobučk, Wowča hora, Čertowa klětka, Na Heńzy, Haje, Pola hłohončka, Pola worješnikow, W fuksu, Mnišonska šćežka, W rěčkach kaž tež za wjesny dźěl Małe Bobolcy: Plončk, Čěski móst, Šćeńca (hórka z chójnami).^[2]

Stawizny

Tak mjenowany „Čěski móst“ nad Sprjewju

Prěnje naspomnjenje wsy jako Goric sta so w lěće 1272.^[3] Sydlišćo ležeše tehdy při starej Čěskej šćežce mjez Budyšinom a Prahu, kotraž wjedźeše wot 1724 přez kamjentny Čěski móst. Kaž Wjelećin njesłušeše Hornja Hórka do Hornjołužiskeho markhrabinstwa, ale bě jako prjedawše wobsydstwo Mišnjanskich biskopow hižo wot 1559 dźěl sakskeho kurwjerchowstwa.

Wobydlerstwo a rěč

Po Mukowej statistice měješe Hornja Hórka we 1880tych lětach 380 wobydlerjow, z nich 330 Serbow (87 %) a 50 Němcow.^[4] Dla wuwiwanja industrije w Sprjewinym dole a přićehnjenja wjele němskorěčnych dźěłaćerjow zhubi so serbska rěč w prěnjej połojcy 20. lětstotka spěšnje z wšědneho žiwjenja, tak zo zwěsći Arnošt Černik w lěće 1956 za Hornjohórčansku gmejnu serbskorěčny podźěl wot jenož hišće 35,9 %.^[5]

Po ludličenju lěta 2011 bě 27 % gmejnskich wobydlerjow ewangelskeje a 7,2 % katolskeje konfesije.^[6] Ewangelscy Hornjohórčenjo přisłušeja Budestečanskej wosadźe.

Wjesne dźěle

Gmejna wobsteji ze slědowacych wsow:

	wob.	přer. staroba	♀/♂a	kwocient młodychb	kwocient starychc	wosoby/ domjacnosć
Čorne Noslicy	318	46,2	100	22	30	2,4
Debsecy	211	47,4	105	21	38	2,2
Dźěžnikecy	617	47,6	106	18	35	2,4
Hornja Hórka	478	48,7	106	24	53	2,2
Lejno	71	41,5	122	31	27	2,5
Małe Debsecy	211	47,1	105	22	34	2,2
Mnišonc	176	42,8	98	29	27	2,7
gmejna	2082	47,0	105	22	37	2,3
podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[7] a: ličba mužow na 100 žonow b: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 c: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

Politika

Gmejna słuša k sakskemu wólbnemu wokrjesej 52 (Budyšin 1) a k zwjazkowemu wólbnemu wokrjesej 156 (Budyšin I).

Gmejnska rada

Gmejnska rada ma tuchwilu šěsnaće čłonow. Komunalne wólby lěta 2019 mějachu slědowace wuslědki:^[8]

Strony a zjednoćenstwa	2019	2014
	%	sydła	%	sydła
Njewotwisne byrgarske hibanje Hornja Hórka (UBO)	54,7	10	45,5	8
CDU	21,6	3	25,6	4
Alternatiwa za Hornju Hórku (AfO)	18,2	3	16,8	3
Lěwica	5,4	0	10,4	1
cyłkownje	100,0	16	100,0	16
wobdźělenje	73,5 %		63,5 %

Wjesnjanosta

Čestnohamtski wjesnjanosta Hornjeje Hórki je wot lěta 2007 Thomas Polpitz (najprjedy bjezstronski, wot 2012 CDU). Wón bu posledni raz w lěće 2021 z 95,4 % hłosow w zastojnstwje wobkrućeny. Wolerske wobdźělenje wučini 62,5 %.^[9]

wólby wjesnjanosty

wólba	wjesnjanosta	namjet	wuslědk (%)
2021	Thomas Dirk Polpitz	CDU	95,4
2014			57,7
2007		UB	96,0
2001	Harald Bayn	Bayn	96,1

Wosobiny

• Jan Michał Budar (1713–1789) – ryćerkubler, prawiznik a załožer Budarjoweje załožby
• Jan Arnošt Frajšlag (1869–1951) – wučer, komponist a chórowy dirigent; rodźeny w Debsecach
• Jan Wjela (1880–1951) – wikowanski pomocnik, zapósłanc strony SPD w sakskim krajnym sejmje

Powětrowy wobraz Hornjeje Hórki (2019)

Žórła

• Helmut Gros: Hornjohórčanske serbstwo. W Rozhledźe 9/1992, str. 306–309

1. Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2023; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
2. Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 4 (digitalizat).
3. Hornja Hórka w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
4. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 57. → wšě wjeski
5. Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 245. [3408 wobydlerjow, z nich 691 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 310 z pasiwnymi, 222 serbskich dźěći a młodostnych, 2185 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
6. Wuslědki censusa 2011 za Hornjohórčansku gmejnu: Nabožina
7. Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Hornja Hórka (němsce)
8. Wuslědki komunalnych wólbow dnja 26. meje 2019 w Hornjej Hórce na wahlen.sachsen.de
9. Wuslědki komunalnych wólbow dnja 22. junija 2014 w Hornjej Hórce na statistik.sachsen.de

Wotkaz

 Commons: Hornja Hórka – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Města a gmejny w Budyskim wokrjesu

Biskopicy | Bóšicy | Budestecy | Budyšin | Bukecy | Dobruša-Huska | Frankenthal | Großharthau | Großnaundorf | Halštrow | Halštrowska Hola | Haselbachtal | Hodźij | Hornja Hórka | Chrósćicy | Kamjenc | Kinspork | Kubšicy | Kulow | Kumwałd | Łaz | Łuty | Łužnica | Malešecy | Neukirch | Njebjelčicy | Njedźichow | Njeswačidło | Ohorn | Ottendorf-Okrilla | Pančicy-Kukow | Połčnica | Porchow | Radeberg | Radwor | Rakecy | Ralbicy-Róžant | Ramnow | Sćenjow | Sepicy | Smělna-Póckowy | Sprjewiny Doł | Swětła | Šěrachow-Korzym | Wachow | Warnoćicy | Wjazońca | Wjelećin | Wojerecy | Wołbramecy | Worklecy | Wóslink | Wóspork | Wulka Dubrawa | Wulke Rědorjecy | Załom | Zemicy-Tumicy
Zarjadniske zjednoćenstwa/zwjazki:
Biskopicy | Budestecy-Hornja Hórka | Großharthau | Kinspork | Njeswačidło | Połčnica | Při Klóšterskej wodźe