Kislik

Kislik (tež oksygenij) je chemiski element, kotryž ma wósom protonow w jadrje. Ličba neutronow wotwisuje wot izotopa. Najčasćišo je chemisce zwjazany, dokelž je jara reaktiwny. Jeho chemiski symbol je O (łaćonski: Oxygenium, wot grjek. ὀξύς oxys „wótry, kisały“ a γεν- gen- „zhotowić“).

Kajkosće
[He]2s22p4 8 O periodowy system
Powšitkowne
mjeno, symbol, rjadowy ličbnik	Kislik, O, 8
serija	Njekow
skupina, perioda, blok	16, 2, p
napohlad	bjezbarbny płun
masowy podźěl na zemskej wobalce	49,4 %
Atomarne
atomowa masa	15,9994 u
atomowy radius (wuličeny)	60 (48) pm
kowalentny radius	73 pm
Van-der-Waals-Radius	152 pm
elektronowa konfiguracija	[He]2s22p4
elektrony na energijowym niwowje	2, 6
1. ionizowanska energija	1313,9 kJ/mol
2. ionizowanska energija	3388,3 kJ/mol
3. ionizowanska energija	5300,5 kJ/mol
4. ionizowanska energija	7469,2 kJ/mol
Fyzikaliske
agregatny staw	płunojty
Modifikacije	2 (O2, Ozon O3)
kristalowa struktura	kubiski
hustosć	1,429 při 273,15[1] K
twjerdosć po Mohs	žana (płun)
magnetizm	paramagnetiski
škrějny dypk	54,40 K (−218,79[1] °C)
warjenski dypk	90,18 K (−182,97[1] °C)
molarny wolumen	22,42 · 10−3 m3/mol
wuparna ćopłota	3,4099 kJ/mol
škrějna ćopłota	0,22259 kJ/mol
parowy ćišć	10 · 103 Pa při 61 K
zwukowa spěšnosć	317,5 m/s při 293 K
specifiska ćopłotna kapacita	920 J/(kg · K)
ćopłotna wodźiwosć	0,02674 W/(m · K)
Chemiske
oksydaciske stawy	−2, −1, 0, +1, +2
oksidy (baziskosć)
normalny potencial	1,23
elektronowa negatiwnosć	3,44 (Pauling-Skala)
izotopy
izotop NH t1/2 ZM ZE MeV ZP 15O {syn.} 122,24 s ε 2,754 15N 16O 99,762 % stabilny 17O 0,038 % stabilny 18O 0,2 % stabilny
NMR-kajkosće
spin γ w rad·T−1·s−1 E fL při B = 4,7 T w MHz 17O 5/2 −3,628 · 107 27,1 MHz
Njestrašnostne pokazy
Markěrowanje jako strašna maćizna
O Zapalenju polěkowacy
R- a S-sady	R: Předłoha:R-sady
	S: Předłoha:S-sady
Po móžnosći a jeli je zwučeny, so SI-jednoty wužiwaja. Jeli nic druhe zapisowany, płaća mjenowane daty při standardnych wuměnjenjach.

Kislik je bjezbarbny, njewonjaty a bjezsłodowy płun. Jako element so zjewi nimale jenož w molekularnej formje, a to jako O₂, ale tež O₃ (ocon).

Je jedyn z hłownych wobstatkow zemskeje atmosfery, ale tež wustupuje jako wobstatk silikatow w kamjenjach.

Jeho najčasćiše wjazby na zemi su woda a silikaty.

Wotkryće a mjeno

Šwed Carl Wilhelm Scheele a Jendźelčan Joseph Priestley stej element kislik wokoło lěta 1775 wotkryłoj. Francoz Lavoisier je wono oxygen mjenował (grjeksce oxys: kisilina ; a grjeksce gignomai: činju)

Za žiwochow

Za wjele žiwochow kislik je njeparujomny za jich dychanje. Ale tež eksistuja žiwochi, kotřiž njetrjebaja kislik, předewšěm při jednobańkowcach.

Zelene rostliny, wšelake algi, ale tež někotre jednobańkowcy płodźa jón přez rozpačenje wot wody. Rostliny a algi potrjebuja za to swětło słónca. To rěka fotosynteza.