Մետոտրեքսատ
քիմիական միացություն / From Wikipedia, the free encyclopedia
Մետոտրեքսատ, հայտնի նաև որպես ամետոպտերին, քիմիոթերապիայի բաղկացուցիչ մաս և իմունային համակարգը ճնշող դեղամիջոց[2]։ Այն օգտագործվում է քաղցկեղի, աուտոիմուն հիվանդությունների, արտարգանդային հղիության և հղիության ընդհատման համար[2]։ Կիրառվում է կրծքագեղձի քաղցկեղի, լեյկոզների, թոքի քաղցկեղի, լիմֆոմանների, օստեոսարկոմաների[2], իսկ աուտոիմուն հիվանդություններից՝ պսորիազի, ռևմատոիդ արթրիտի և Կրոնի հիվանդության բուժման ժամանակ[2]։ Կարող է տրվել օրալ կամ ներերակային ճանապարհով[2]։
Ֆարմակոկինետիկ տվյալներ | |
---|---|
Կենսամատչելիություն | 60% փոքր դեղաչափի դեպքում և ավելի քիչ մեծ դեղաչափերի ժամանակ[1] |
Սպիտակուցով կապում | 35-50% (մետոտրեքսատ), 91-93% (7-հիդրօքսիմետոտրեքսատ) |
Նյութափոխանակություն | Լյարդային և ներբջջային |
Կիսատրոհման պարբերություն | 3-10 ժամ փոքր դեղաչափերի և 8-15 ժամ մեծ դեղաչափերի ժամանակ |
Դուրսբերում | Մեզի (80-100%) և արտաթորանքի (աննշան քանակ) օգնությամբ |
Նույնացուցիչներ | |
CAS համար | 59-05-2 |
PubChem CID | 126941 |
DrugBank | 00563 |
CompTox Dashboard (EPA) | |
ECHA InfoCard | 100.000.376 |
Ընդհանուր կողմնակի ազդեցություններից են սրտխառնոցը, հոգնածությունը, ջերմությունը, վարակների նկատմամբ բարձր ընկալունակությունը, լեյկոպենիան և բերանի լորձաթաղանթի վնասումը[2]։ Այլ կողմնակի ազդեցություններից հանդիպում են լյարդի և թոքերի հիվանդությունները, լիմֆոման և մաշկի ցանավորումը[2]։ Կողմնակի բարդությունների ժամանակին հայտանաբերման համար, երկարաժամկետ բուժման ժամանակ, հիվանդը պետք է գտնվի բժշկի հսկողության տակ[2]։ Ապահով չէ կիրառել կրծքով կերակրման ժամանակ[2]։ Այն հիվանդների մոտ, ովքեր ունեն երիկամների հետ կապված խնդիրներ, պետք է վերանայել պրեպարատի դեղաչափը և անհրաժեշտության դեպքում իջեցնել քանակը[2]։
Մետոտրեքսատն առաջին անգամ սինթեզվել է 1947 թվականին, օգտագործվել է քաղցկեղի բուժման նպատակով, քանի որ եղել է քիչ տոքսիկ[3]։ 1956-ից կիրառվել է մետաստատիկ քաղցկեղի բուժման մեջ[4]։ Գտնվում է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության WHO Model List of Essential Medicines-ում (Հիմնական դեղամիջոցների ցուցակ), որպես բժշկության մեջ ամենաարդյունավետ, անվտանգ դեղամիջոց[5]։ Հանդիսանում է մատչելի դեղորայք[2]։ 2014 թվականի դրությամբ զարգացող երկրներում նրա մեկ օրվա դեղաչափի արժեքը տատանվում է 0,06-ից 0,36 ԱՄՆ դոլլար միջակայքում[6]։ ԱՄՆ-ում բուժման մեկ ամսվա արժեքը կազմում է 25-ից 50 ԱՄՆ դոլլար[7]։