Ջայլամ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ջայլամ (լատիներեն՝ Struthio camelus), թռչունների ընտանիքին պատկանող ամենախոշոր ներկայացուցիչն է։ Ապրում է անապատներում և տափաստաններում։ Պինգվինի նման նույնպես համարվում է թռչուն, սակայն չի թռչում, որովհետև թևերը թերզարգացած են, թռիչքի համար ոչ պիտանի։ Դրա փոխարեն ջայլամն ունի ամուր, երկու մատով ավարտվող երկար ոտքեր։ Մարմնի բարձրությունը մինչև 270 սանտիմետր է, քաշը՝ 136 կիլոգրամ։ Ապրում են խմբերով։ Ինչպես բոլոր կենդանիների, այնպես էլ ջայլամների արուները էգերից գեղեցիկ են։ Իր գեղեցկությամբ հայտնի է աֆրիկյան ջայլամը։ Արուների մարմնի փետուրները սև են, պոչի և թևերի փետուրները՝ ձյունասպիտակ։ Վազում են մեծ արագությամբ՝ ժամում մինչև 70 կիլոմետր։
Այս հոդվածը կամ բաժինը կարող է չհամապատասխանել հանրագիտական ոճի վերաբերյալ Վիքիպեդիայի չափանիշներին: Ներկայացված մտահոգությունների համար այցելեք քննարկման էջը: Տե՛ս Վիքիպեդիայի ոճական ուղեցույցը հոդվածը բարելավելու ցուցումների համար: |
Ջայլամ | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Գիտական դասակարգում | ||||||||||||
|
||||||||||||
Լատիներեն անվանում | ||||||||||||
Struthio camelus
Bonaparte, 1758
|
||||||||||||
Հատուկ պահպանություն | ||||||||||||
Ցեղեր | ||||||||||||
|
||||||||||||
Արեալ | ||||||||||||
|
Ջայլամի մարմինը գիրուկ է, վիզը՝ զուրկ փետուրներից, գլուխը՝ փոքր, կտուցը՝ եռանկյունաձև։ Նա սնվում է տերևներով, ցողուններով, սերմերով, պտուղներով, մանր թռչուններով, միջատներով։ Բացի դրանցից՝ ջայլամը կարող է կուլ տալ ամեն պատահական բան։ Ականատեսները պատմում են, որ մի ջայլամի ստամոքսից հանել են բավականին ավազ, շորի կտորտանք, երկաթի կտորներ, պղնձե դրամներ, երկաթյա երկու բանալի, 17 պղնձե և 20 երկաթե մեխ, կոճակներ, գնդակ և քարեր։
Գարնանը սկսվում է ցեղի շարունակության հոքսը։ Գետնի վրա լայն փոս են փորում և ձու դնում։ Քանի որ էգերը երկու օրը մեկ են ձու ածում, անհրաժեշտություն է առաջանում դրանք հավաքելու։ Երբ դրանց թիվը հասնում է 10-15 հատի, զույգերը հերթով թուխս են նստում. էգը՝ ցերեկը, արուն՝ գիշերը։ Պատահում է, որ միայն արուն է նստում։ Էգերի մայրական բնազդը թույլ է զարգացած։ Ջայլամի ձվերը հավի ձվից մեծ են 24-25 անգամ, կշռում են մինչև 2,5 կիլոգրամ։
Ցերեկը, երբ արուն էլ է ուզում գնալ արածելու, ձվերը ավազով թեթևակի ծածկում է, որ պահպանի սողուններից, այլ գիշատիչներից և արևի կիզիչ ճառագայթներից, քանի որ արևի տաքությունից ձվերը կարող են եփվել։ Իսկ գիշերը մինչև առավոտ ձվերի վրա նստելը պարտադիր է, քանի որ արևը մայր մտնելուն պես անապատում շատ ցուրտ է լինում, և ձվերը կարող են վնասվել։ Ճուտիկները ձվի մեջ ձևավորվում են հիսուն օրվա ընթացքում։ Ծնողներն օգնում են, որ փոքրիկ ջայլամիկը հեշտ կոտրի ձվի հաստ կեղևը։ Ձվից դուրս գալուն պես ջայլամիկներն իրենց փետուրները թափ են տալիս և կտցահարում ինչ աչքերին ընկնի։ Հետո վազվզում են դեսուդեն, իսկ ծնողները քայլառքայլ հետևում են նրանց, քանի որ ամեն րոպե վտանգն անխուսափելի է։
Կար ժամանակ, որ ջայլամի ամենադաժան թշնամին մարդն էր։ Վերջինիս համար նշանակություն չունեին ջայլամի ո՛չ միսը, ո՛չ ձուն։ Նրանց հետաքրքրողը շքեղ փետուրներն էին, որոնցով զարդարում էին կանացի գլխարկները, պատրաստում գեղեցիկ հովհարներ։