Սերգեյ Մարկոսյան

Սերգեյ Գրիգորի Մարկոսյան (նոյեմբերի 22, 1946(1946-11-22), Մարտակերտի շրջան, Արցախ - մարտի 5, 2018(2018-03-05), Պոկրով, Գագարինսկի շրջան, Սմոլենսկի մարզ, Ռուսաստան^[1]), հայ կոմպոզիտոր, երաժշտագետ-ֆոլկլորիստ։ Հայաստանի կոմպոզիտորների և երաժշտագետների (1989), ԼՂԻՄ (1990), Հայաստանի ժուռնալիստների (1994), Ռուսաստանի կոմպոզիտորների միությունների անդամ (1999)։

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Մարկոսյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Սերգեյ Մարկոսյան
Հիմնական տվյալներ
Ծնվել է	1946 նոյեմբերի 22 Թբղլու, ԼՂՀ, Մարտակերտի շրջան Մարտակերտի շրջան, Արցախ
Մահացել է	մարտի 5, 2018(2018-03-05) (71 տարեկան) Պոկրով, Գագարինսկի շրջան, Սմոլենսկի մարզ, Ռուսաստան
Ժանրեր	Ժողովրդական
Մասնագիտություն	Կոմ­պո­զի­տոր խմբա­վար երաժշ­տագետ-ֆոլկլորիստ
Կրթություն	Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա
Անդամակցություն	Հայաստանի կոմպոզիտորների միություն և Հայաստանի ժուռնալիստների միություն

Կենսագրություն

Սերգեյ Մարկոսյանը ծնվել է ԼՂՀ Մարտակերտի շրջանի Թբղլու գյուղում։ 1962-1965 թվականներին սովորել է Ստեփանակերտի Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական ուսումնարանի ժողովրդական գործիքների բաժնում։ 1972 թվականին ավարտել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի խմբավարական (Էլլա Զաքարյանի դասարան), 1981 թվականին՝ երաժշտագիտական (Արմեն Բուդաղյանի դասարան), 1984 թվականին՝ ստեղծագործական (Էդուարդ Միրզոյանի դասարան) բաժինները։ 1965-1993 թվականներին աշխատել է Ստեփանակերտի Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական ուսումնարանում, եղել է տեսության, խմբավարության և վոկալի բաժնի առարկայական հանձնաժողովի նախագահ, ուսումնական մասի վարիչ։ Հանդիսացել է ՀՀ մշակույթի նախարարության Արցախի տարածքի երաժշտական և արվեստի մանկական դպրոցների առաջատար մեթոդիստ, 1987-1994 թվականներին՝ Հայաստանի ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի Արցախի բաժանմունքի գիտական աշխատող։

Գրական, լրատվական գործունեություն

1967 թվականից աշխատակցել է ԶԼՄ-ներին։ Ղարաբաղի Մարզային Ռադիո-Հեռուստատեսության կոմիտեում տասնյակ տարիներ վարել է հաղորդումներ՝ նվիրված արևմտաեվրոպական և հայ կոմպոզիտորների ստեղծագործություններին, ինչպես նաև ժողովրդական և ազգագրական բանահյուսության զանազան թեմաներին։ Վարել է «Զրույցներ արվեստի մասին» հաղորդաշարը՝ Արցախի հեռուստահաղորդումների ծրագրերով։ Գրառել և նոտագրել է ժողովրդական նվագարանային երաժշտության ավելի քան 150 նմուշներ ԽՍՀՄ, Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի պարբերականներում, ամսագրերում և թերթերում, տպագրել 600-ից ավելի հոդվածներ և ուսումնասիրություններ։ Ստեղծել է «ԼՂ Հայկական երգի պարի պետական անսամբլ» գիրքը (Երևան, 2010), կազմել «Հայ կոմպոզիտորների փողային նվագարանների ստեղծագործությունների անվանացանկը» (հայերեն, ռուսերեն, Երևան, 1986), խմբագրել Արցախաբնակ արհեստավարժ և ինքնուս երգահանների ստեղծագործությունների «Արցախյան ղողանջներ» երկու պրակները (Ստեփանակերտ, 1983, 1987)։ Զբաղվել է բանահավաք գործունեությամբ, գրառել ժողովրդաստեղծ բազում նմուշներ, զրույցներ, սրամիտ պատումներ, անեկդոտներ, որոնք իրենց ամփոփումն են գտել «Արցախյան անեկդոտներ» (Երևան, 2004) «Արցախի ժողովրդական երաժիշտներ» (Երևան, 2004) «Արցախյան դեմքեր և դեպքեր» իրապատումների և հուշապատումների գիրքը (Երևան, 2012)։ Այստեղ տեղ են գտել նաև հեղինակի հուշերը՝ նվիրված Արցախի և Հայաստանի արվեստի ու գրականության անվանի դեմքերին (Սարգիս Աբրահամյան, Գուրգեն Գրիգորյան, Արև Բաղդասարյան, Վազգեն Օվյան, Գերասիմ Հովսեփյան, Ժան Անդրյան, Հովհաննես Շիրազ, Համո Սահյան, Ալեքսեյ Հեքիմյան, Ռոբերտ Աթայան, Բագրատ Ուլուբաբյան և այլք)։ Ունի բանաստեղծությունների և թատերական տեսարանների (Ղարաբաղի բարբառով) շարքեր, ակնարկներ և այլն^[2]։

Համամիութենական գիտաժողովների ժամանակ հանդես է եկել գիտական հոդվածներով, զեկույցներով, անդրադարձել հայ ժողովրդական երաժշտության հիմնախնդիրներին (մասնավորապես՝ Արցախի)։

Երաժշտական ստեղծագործություններ

Հեղինակ է երգերի, ռոմանսների, գործիքային մանրանվագների և ժողովրդական մեղեդիների մշակումների, սոնատներ դաշնամուրի, ջութակի և թավջութակի համար^[3][4]։

• Սիմֆոնիա № 1 լարային նվագախմբի համար - 1990
• Սիմֆոնիա № 2 - մեծ սիմֆոնիկ կազմի համար - 1992
• Սիմֆոնիա № 3 - «Ասք Արցախի մասին» երեք մասից «Գանձասար», «Արնաներկ ազատություն», «Լեռների կանչը», 1993, Դիլիջան),
• սիմֆոնիա-կոնցերտ 11 նվագարանների համար, վոկալ-սիմֆոնիկ պոեմ «Սարդարապատի զանգերը» - 1984 (Էդուարդաս Մեժելայտիսի խոսքերով) -1984
• «Սգո երգ» Արցախի զոհերի հիշատակին - 1992
• Կվարտետ № 1 (Շոստակովիչի հիշատակին)- 1975
• Կվարտետ № 2 - 1990
• Կվարտետ № 3 - 1993
• Դաշնամուրային կվինտետ - 1991
• Դաշնամուրային տրիո - 1980

Վոկալ Ցիկլեր

• 5 երգ Ավետիք Իսահակյանի տեքստով - 1975
• Իմաստախոսություններ (Մորիս Քարեմի, Գյոթեի, Ռոբերտ Բըրնսի, Շեքսպիրի տեքստերով)-1977-1990
• Հին հնդկական պոեզիայից - 1977
• 5 մենախոսություն ժամանակակից գերմանացի բանաստեղծների տեքստերով - 1982
• Ժամանակակից սերբական քնարերգություններ (5 երգ Զորան Միլիչի տեքստով) - 1993
• Կիկլիկո 8 խմբերգ մանկական երգչախմբի համար - 1991

Դաշնամուրային պիեսների շարք

• 4 աֆորիզմ -1981-1982
• Արցախյան տեսիլքներ - 1993
• Դիլիջանյան նոթատետրից - 1993
• Պատանի դաշնակահար - 1994
• Հայրենի տիեզերքի մեղեդիներ - 2003
• Կոնցերտ-ռապսոդիա երկու դաշնամուրի համար -1994
• Սոնատ-էպիտաֆիա թավջութակի համար
• «Երկխոսություններ» թավջութակի և դաշնամուրի համար (Սոնատ 3 մասից) - 1999

Մատենագիտություն

• «Հայ կոմպոզիտորների փողային նվագարանների ստեղծագործությունների անվանացանկը», 1986
• «Արցախյան անեկդոտներ», 2004^[5]
• «Արցախի ժողովրդական երաժիշտներ», 2004^[6]
• «ԼՂ հայկական երգի-պարի պետական անսամբլ», 2010
• «Արցախյան դեմքեր և դեպքեր», 2012

Ծանոթագրություններ

1. «zarkfoundation - Սերգեյ Մարկոսյան». zarkfoundation.com.
2. Сергей Григорьевич Маркосян
3. Սերգեյ Մարկոսյանի ստեղծագործությունների ցանկը composers.am կայքում
4. «МАРКОСЯН СЕРГЕЙ ГРИГОРЬЕВИЧ (1946), КАРАБАХ: лица, факты, события и топонимы». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
5. «Արցախյան անեկդոտներ»(չաշխատող հղում)
6. Արցախի ժողովրդական երաժիշտներ(չաշխատող հղում)