Վեկշնյայ

Վեկշնյայ (լիտ.՝ Viekšniai), քաղաք Լիտվայի Թելշյայ գավառի Մաժեյք շրջանում։ Վեկշնսկ ստարոստվայի վարչական կենտրոնը։ Բնակչությունը՝ 2 183 մարդ (2010 թվական)։

Բնակավայր
Վեկշնյայ
լիտ.՝ Viekšniai
Զինանշան
Երկիր	Լիտվա
Համայնք	Mažeikiai District Municipality? և Shavelsky Uyezd?
Առաջին հիշատակում	1253
ԲԾՄ	62 մետր
Բնակչություն	▼2180 մարդ (հունվարի 1, 2023)[1]
Փոստային դասիչ	LT-89094
Վեկշնյայ (Լիտվա)
Վեկշնյայ Վիքիպահեստում

Աշխարհագրություն

Գտնվում է Վենտա գետի ափին՝ Մաժեկյայ քաղաքից 17 կմ դեպի հարավ-արևելք։ Երկաթուղային կայարանը Շյաուլյայ-Լիեպայա գծի վրա է։

Պատմություն

Առաջին անգամ հիշատակվել է 1253 թվականին։ Քաղաքի իրավունքներ ստացել է 1725 թվականին։ 1634 թվականին Վեկշնյայում կառուցվել է փայտե կոստյոլ։ 1656 թվականին Վեկշնյայն ամբողջովին ավերվել է շվեդների կողմից^[2]։ 1795 թվականին՝ Լեհաստանի երրորդ բաժանման ժամանակ, մտել է Ռուսական կայսրության կազմի մեջ։ Մինչև 1842 թվականը եղել է Վիլեն նահանգի Շավել գավառի կազմում^[3]։ 1843 թվականին քաղաքը փոխանցվել է նորաստեղծ Կովենի նահանգին։ 1853 թվականին կառուցվել է աղյուսե կոստյոլ^[2]։ Վեկշնյայը զգալիորեն աճել է 1871-1873 թվականներին՝ Լիբավո-Ռոմեն (Լիբավա (այժմ՝ Լիեպայա), Ռոմնի) երկաթուղային կայարանի շինարարության ժամանակ։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ օկուպացվել է գերմանական բանակի կողմից։ Մինչև 1917 թվականը կրել է Վեկշնի անվանումը^[3]։

1918-1940 թվականներին գտնվել է Լիտվայի կազմում։ 1940-1991 թվականներին եղել է Լիտվական ԽՍՀ–ի կազմում։ 1958 թվականից քաղաքատիպ ավան է եղել Լիտվական ԽՍՀ Ակմյանի շրջանում^[4]։

1991 թվականից Լիտվայի կազմում է։ 1995 թվականին կրկին ստացել է քաղաքի իրավունքներ։ Համանուն ստարոստվայի վարչական կենտրոնն է։ 1998 թվականին ստացել է զինանշան և դրոշ։

Բնակչություն

Մինչև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը բնակչության զգալի մասը կազմել են հրեաները (1897 թվականին նրանք կազմել են քաղաքի բնակչության 56 %-ը^[2])։ Գործել է Սինագոգ։ 1941 թվականի օգոստոսի 4-ին Վեկշնյայի բոլոր հրեաները ուղարկվել են Մաժեկյայ և այնտեղ գնդակահարվել են։ 1990 թվականին մահապատժի վայրում՝ քաղաքի հին հրեական գերեզմանատանը, կանգնեցվել է հուշարձան^[3]։

Վեկշնյայի բնակչության դինամիկան
Տարի	1897	1970	1979	1989	2001	2010
Բնակիչ	2 951	2 730	2 781	2 410	2 270	2 183

Տնտեսություն

Խորհրդային ժամանակաշրջանում եղել է սալիկիի և կերամիկական իրերի արտադրություն^[4]։

Տեսարժան վայրեր

1875 թվականին կանգնեցվել է Ռադոնեժի Սուրբ Սերգի տաճարը։ 1944 թվականին տաճարի շենքը խիստ տուժել է։ 1947 թվականին տաճարը վերակառուցվել է^[5]։

• Դեղագործության թանգարան^[6]։

• 
• 
• 
• 

• Լիտվայի ավիացիոն ռահվիրա Ալեքսանդր Գրիշկևիչուսի հուշահամալիր (բացվել է 1981 թվականին)
• Խորհրդային զինվորների գերեզմանատուն

Սուրբ Հովհաննես Մկրտչի կոստյոլ

Ռադոնեժի Սուրբ Սերգի տաճար

Հայտնի բնակիչներ

Միկոլաս Բիրժիշկա՝ Լիտվայի գրականության և մշակույթի պատմաբան, հասարակական և քաղաքական գործիչ։

Քաղաքի զինանշան

1998 թվականի օգոստոսի 4-ին Վեկշնյայը ստացել է զինանշան, որը եղել է 1792 թվականի զինանշանի կրկնությունը։ Ստացել է նաև դրոշ, որը հիմնված է եղել այդ զինանշանի վրա (հեղինակ՝ Ռոլանդաս Ռիմկունաս)^[2]։

• 
• 
• 
  Ջրաղացի շենք
• 
  Վիտովտ Մեծի հուշարձան
• 
  Պրոֆեսորներ Միկոլաս Բիրժիշկայի, Վացլովասի և Վիկտոր Բիրժիշկայի հուշարձան
• 
• 
  Հին հրեական գերեզմանոց
• 
  Ամբարտակ Վենտա գետի վրա՝ ձկնանցման սարքով

Ծանոթագրություններ

1. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023.
2. «Сайт Векшнского староства». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
3. Российская Еврейская Энциклопедия. ВЕКШНЯЙ
4. Векшняй հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում 
5. «Литовская Епархия». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 1-ին.
6. Museums of Lithuania (англ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վեկշնյայ» հոդվածին։