Litteratura in Interlingue

Un grande parte del litteratura in occidental ha essite publicate in su revista official Cosmoglotta. Occidental es un lingua artificial create per Edgar de Wahl in 1922. Illo se characterisa per esser un lingua naturalistic e regular, un via intermedie inter le artificialitate de esperanto e ido, e le total naturalitate de interlingua (que include multe irregularitates).^[1]

Un grande parte del litteratura in occidental ha essite publicate in su revista official Cosmoglotta.

Le periodos del litteratura in interlingue son dividite assi:

• Prime periodo (1921-1927): Desde le creation del lingua usque le cambio de sede a Vienna.
• Periodo de Vienna (1927-1949): Desde le cambio de sede a Vienna usque le cambio de nomine a interlingue.
• Periodo de paralyse (1950-1999): Desde le cambio de nomine del lingua usque le creation del prime Yahoo! Group.
• Revitalisation in internet (1999 usque al presente): Desde le creation del prime Yahoo! Group usque al presente.

Prime periodo (1921-1927)

Le prime publication cognoscite in occidental es le libro Transcendent algebra, ideografie matematical, experiment de un lingua filosofic, per Jacob Linzbach, publicate in 1921. Nonobstante, iste libro non pote esser considerate como un "opera litterari".^[1]

Le prime texto litterari que se pote trovar in Cosmoglotta es Hymne, per Kaarlo Hammar, traducite del finnese per K.J. Saarinen in Kosmoglott 1925.^[1]

Le sequente opera litterari appareva in le Supplemento de Kosmoglott 1 (anno 1926). Iste revista habeva como objectivo le publication de traductiones de textos scientific e litterari. In le prime numero on pote trovar traductiones de duo poemas de Goethe facite per A. Toman: le verso 48 (ben que illo appareva como le 54 in Cosmoglotta) del texto Vier Jahreszeiten e anque un parte del poema Wandrers Nachtlied.^[1]

A. Toman traduceva anque poesias de Jaroslav Vrchlický. In 1926 appareva Nationalisme in Occidente, que esseva le traduction a partir del anglese facite per A. Toman del prime capitulo de Nationalism, publicate in 1918 per Rabindranath Tagore.

Periodo de Vienna (1927-1949)

Le secunde periodo del historia litterari de occidental es le periodo de Vienna, que comenciava in 1927 e se extendeva usque 1949, quando le nomine del lingua esseva cambiate a interlingue.

In Supplement al Cosmoglotta 7 (1927), il trovava le traduction del Sententias persas per Saadi, e in Supplement al Cosmoglotta 8 (Marte 1927), se trovava Li Francia depos li guerre, per Hermann Keyserling, e un fragmento de Suicide, per T. G. Masaryk1.

In 1930, Ric Berger publicava Historiettes in Occidental, un compilation de historiettas originalmente publicate in le revista Helvetia^[1].

Anque in 1930, Ú es mi hem? per Konstanti Balmont esseva publicate, traducite per A. Toman in collaboration con M. Guilbert, A. Deminger, e E. de Wahl^[1].

In 1931, le obra Manuel Menendez, un obra per Edmondo de Amicis traducite per A. Toman con adjuta de Edgar de Wahl, esseva publicate. Anque in iste anno, Un descende in li Maelstrom, un obra per Edgar Allan Poe, equalmente traducite per A. Toman con adjuta de Edgar de Wahl, esseva publicate^[1].

Jaroslav Podobský publicava Li Astres del Verne, un collection de poesia original in Occidental^[1].

In 1938, Jan Amos Kajš publicava Krasina, raconta del subterrania del Moravian carst^[1].

Inter le obras original, on distingue illos de A.E. Cortinas, como Li vive pende a un fil, Li mendico, Li incercerat princessa, e Pro amore al musica; e le conto Cacuma, per P. Dimitriev, publicate in Cosmoglotta A 143 (januario 1949)^[1].

Periodo de stagnation (1950-1999)

Un Adío, per Arvid Brenner, traducite in 1958 per Eric Ahlström.

Le periodo de stagnation comenciava in 1950, quando le Occidental-Union officialmente votava le cambio de nomine del linguage a interlingue. Iste cambio esseva acceptate con un appoio de 91%. Iste periodo finiva con le creation del prime grupo Yahoo! in occidental in 1999^[1].

Interlingua appareva in 1951 e multe occidentalistas, includente Ric Berger, un de lor principal defensores, comenciava a appoiar iste nove lingua del IALA, que significava un debilitation del movimiento. Cosmoglotta continuava a apparer, ma con minor periodicitate usque al puncto de cessar de apparer in 1985. Secundo Don Harlow, un autor esperantista, Adrian Pilgrim, redactor de Cosmoglotta a iste epocha, diceva que le occidental poteva esser describe como un "lingua morte"^[1].

Li matre parla, un traduction per Josef Křesina a partir del original chec de Jiří Marek, esseva publicate in 1954^[1].

Li alocution al chefes de Lebak, per Multatuli, esseva traducite per Piet Cleij e publicate in 1955. Illo es un fragmento del obra "Max Havelaar", que "representava un sever accusation contra le systema colonial nederlandese de iste epocha"^[1].

In 1957, le Interlingue Institute Nederland publicava Camises Nuptial, per Karel Jaromír Erben, traducite per Josef Křesina. In 1958, Eric Ahlström publicava Un adío, un traduction libere de Arvid Brenner. Del mesme traductor es le libro Un desertor, originalmente scripte per Bo Bergman e publicate (le traduction) in 1958, le mesme anno del publication de Episode con perspectives, per Harald Herdal^[1].

In 1964, Francis R. Pope publicava le libro Poemas, un collection de poesias traducite del germano, del francese e del anglese^[1].

Revival in le internet (1999 al presente)

Le revival del occidental comenciava in 1999, quando le prime Yahoo! Group in occidental esseva create. Ante isto, le lingua habeva passate per un periodo de decadentia durante le annos octanta e novanta. In iste epocha, le creation de Wikipedia merita mention, que attingeva 5000 articulos in 2020^[1].

Le prime texto publicate in iste epocha es Li Cartusie de Parma, per Stendhal, publicate in internet per Robert Winter in 2011.

In 2012, Thomas Schmidt publicava Li Munde de Sandra in le revista electronic Posta Mundi, que specialisa in publicationes litterari in linguas artificial. Iste autor traduce etiam Li litt prince in 2014^[1].

In 2019, Dave MacLeod publicava Li Romance de Photogen e Nycteris^[1].

Inter le annos 2021 e 2023, Vicente Costalago ha publicate textos original como Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas, Li tresor de Fluvglant, Subuqti, e Verses escapat de mi mente; e traductiones como Antologie hispan, Fabules, racontas e mites, e Antologie de poesie europan^[1].

Referentias

1. Costalago, Vicente Litteratura in Occidental, in Cosmoglotta 329 (Januar-junio 2022), pag. 2-15