Departamento ti Vaupés

Ti Vaupés ket deparatmento ti Colombia idiay naabungotan ti kabakiran a Rehion ti Amasona. Daytoy ket mabirukan idiay abagatan a daya a paset ti pagilian, a bineddengan babaen ti Brasil iti daya, dagiti departamento ti Amazonas iti abagatan, Caquetá iti laud, ken Guaviare, ken Guainía iti amianan; daytoy ket mangsakop ti dagup a kalawa iti 54,135 km². Ti kapitoliona ket ti ili ti Mitú.

Departamento ti Vaupés Departamento del Vaupés
Departamento
Wagayway Eskudo
Ti Vaupés ket naipakpakita iti nalabbasit
Nagsasabtan: 1°12′N 70°10′W
Pagilian	Colombia
Rehion	Rehion ti Amasona
Pannakabangon	Hulio 4, 1991
Kapitolio	Mitú
Gobierno
• Gobernador	José Leónidas Soto (2008-)
Kalawa [1][2]
• Dagup	54,135 km2 (20,902 sq mi)
• Ranggo	Maika-7
Populasion  (2013)[3]
• Dagup	42,817
• Ranggo	Maika-32
• Densidad	0.79/km2 (2.0/sq mi)
Sona ti oras	UTC-05
Kodigo ti ISO 3166	CO-VAU
Munisipalidad	6
Website	www.vaupes.gov.co

Pakasaritaan

Idi las-ud ti kolonisasion babaen dagiti Kastila ken dagiti immuna nga aldaw ti immuna a republika, ti teritorio ti Vaupes ket paset idi ti Probinsia ti Popayán, idi las-ud ti Nalatak a Colombia. Kalpasan ti pannakawaya manipud iti Espania idi baetan ti 1821 ken 1830 daytoy ket nagbalin a paset ti immuna a bersion ti Departamento ti Boyacá. Idi nagbaetan ti 1831 ken 1857 ti teritorio ket nagbalin a paset ti Nailian a Teritorio ti Caquetá a kanungpalan met a nagbalin a Naturay nga estado ti Cauca. Idi 1886 daytoy ket nagbalin a paset idi ti kabarbaro a napartuat a Departamento ti Cauca.^[4]

Iti panagdur-as ti industria ti goma ken ti industrial a rebulosion, ti panagsukimat para iti goma ket nakaabot iti lugar ken nangiyeg kadagiti agkolkolonia a nangbaliw ken kadagiti dadduma a kaso daytoy ken gapuanan ti pannakaawan dagiti kaaduan nga indehenio a populasion.

Ti teritorio ket immuna idi a naaramid a teritorial a dibision idi 1910 ken nagrebbeng a kas Komisaria iti uneg ti ili ti Calamar a kas kapitolio (mabirukan tatta nga aldaw idiay Guaviare) ngem kanungpalan met a naiyakar idiay ili ti Mitú tapno maaramid ti maysa a "tignay ti kaadda" idiay asideg ti pagbeddengan ti Brasil. Idi 1963 ti Guainía ket simmina manipud iti Vaupes ken nagbalin daytoy a komisaria. Idi 1977, ti Guaviare ket simmurot met ti kastoy a waya.

Ti Departamento ket napartuat babaen ti Batay-linteg ti Colombia ti 1991 a nangibangon daytoy a kas Departamento ti Colombia idi Hulio 4, 1991.^[5]

Ekonomia

Ti kangrunaan nga aktibidad ti ekonomia ti departamento ket ti panagtarikayo ken panagkalap, ken kaaduan ti eksportasion iti kaarubana a Brasil.

Demograpia

kaaduan ti populasionna ket dagiti agtataeng nga indehenio.

Transportasion

Gapu ti lokasionna idiay bakir ti Amasona, dagiti kalsadana a mangikapet kadagiti sabali a paset ti pagilian wenno iti kaunegan manipud kadagiti nadumaduma a pagtataengan, komersio ken ti pannakaiyasidegna ti ruar a lubong ket malak-am babaen ti panagbiahe iti igid dagiti karayan ken babaen ti panagpatayab a panagbiahe. Adda met dagiti dadduma a babassit a pagtaengan nga addaan iti bassit a pagpatayaban nga addaan iti serbiso idiay kapitolio ti departamento, ti Mitú, ken manipud idiay kadagiti sabali a paset ti pagilian.^[6]

Administratibo a pannakabingbingay

Gapu ti bassit a populasionna ken ken kadu ti sakup ti dagana,ti Vaupés ket addaan laeng kadagiti tallo a munisipalidad. Dagiti sabali a paset ti Departamento ket naidasig idi a kas maysa nga espesial a kita ti Koregimiento, nga addaan iti sabali a kita dagiti annong manipud iti munisipalidad ken koregimiento.

Dagiti munisipalidad

1. Caruru
2. Mitú
3. Taraira

Dagiti departamento a Koregimiento

1. Pacoa
2. Papunahua
3. Yavarate

Dagiti munisipal a Koregimiento

1. Acaricuara
2. Villa Fátima

Dagiti nota

1. "Nuestro Departamento: Información general". Gobernación del Vaupés. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-02-16. Naala idi 2014-02-05.
2. "Vaupés, Departamento ti". Naipakasaritaan a Diksionario ti Colombia. Scarecrow Press. 2012. p. 291. ISBN 978-0-8108-7813-6.
3. "DANE". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-11-13. Naala idi Pebrero 13, 2013.
4. Vaupes – Capitán Paz
5. "Vaupes Sekretario ti Edukasion; Pakasaritaan ti Vaupes" (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-09-28. Naala idi 2014-02-05.
6. "Finagro; Departamento ti Vaupes" (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-09-28. Naala idi 2014-02-05.

Dagiti nagibasaran

• "nailian a loteria iti Vaupes" (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-04-20. Naala idi 2014-02-05.
• "Encolombia.com – Vaupes" (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-06-06. Naala idi 2014-02-05.
• "Nailian a pederasion dagiti Departamento: Vaupes" (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-08-13. Naala idi 2014-02-05.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Departamento ti Vaupés iti Wikimedia Commons

• "Sitema ti Pakaammo ti Teritorial-Enbironmental ti Colombiano nga Amazsona website ti SIAT-AC" (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-11-21. Naala idi 2014-02-05.