Cabo Verde

Ti Cabo Verde (Portuges: Cabo Verde, panangibalikas: [ˈkabu ˈveɾdɨ]), opisial a ti Republika ti Cabo Verde, ket ti maysa a purpuro ken pagilian ngai sla iti tengnga a Taaw Atlantiko, a buklen dagiti sangapulo a bulkaniko nga isla nga agraman iti naitiptipon a kalawa ti daga iti agarup a 4,033 kuadrado kilometro (1,557 sq mi).^[10] Mabirukan dagitoy nga isla iti pagbaetan ti 600 aginggana iti 850 kilometro (320 aginggana iti 460 nautika milia) iti laud ti Cap-Vert a mabirukan iti akinlaud unay a punto ti kontinental nga Aprika. Ti is-isla Cabo Verde ket mangbukel iti parte ti ekorehion ti Macaronesia, a kakyogna ti Azores, ti Is-isla Canaria, Madeira, ken Is-isla Salbahe.

Republika ti Cabo Verde República de Cabo Verde (Portuges) Repúblika di Kabu Verdi (Kreol ti Cabo Verde)
Wagayway Kayarigan
Napili a pagsasao:  Unidade, Trabalho, Progresso  (Portuges) (Ilokano: "Panagkaykaysa, Trabaho, Progreso")
Nailian a kanta: Cântico da Liberdade  (Portuges) (Ilokano: "Kanta ti Wayawaya")
Ipakita ti globo Ipakita ti mapa ti Aprika
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Praia 14°55′N 23°31′W
Opisial a sasao	Portuges[1]
Mabigbig a nilian a sasao	Kreol ti Cabo Verde[1]
Relihion	85.3% Kristianidad —77.3% Katolisismo —8.0% Dadduma a Kristino 10.8% Awan relihion 3.9% Dadduma[2]
Nagan dagiti umili	Cabo Verdiano[3]
Gobierno	Unitario a semi-presidensial a republika[4]
• Presidente	José Maria Neves
• Kangrunaan a Ministro	Ulisses Correia e Silva
Lehislatura	Nailian nga Asemblia
Pannakabukel
• Wayawaya manipud iti Portugal	5 Hulio 1975
Kalawa
• Dagup	4,033 km2 (1,557 sq mi) (Maika-166)
• Danum (%)	bassit laeng
Populasion
• Karkulo idi 2018	[5][6] (Maika-172)
• Densidad	123.7/km2 (320.4/sq mi) (Maika-189)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2019
• Dagup	$4.323-bilion
• Tunggal maysa a tao	$7,728[7]
GDP (nominal)	Karkulo idi 2019
• Dagup	$2.042-bilion
• Tunggal maysa a tao	$3,651[7]
Gini (2015)	42.4[8] kalalainganna
HDI (2019)	0.665[9] kalalainganna · Maika-126
Kuarta	Eskudo ti Cabo Verde (CVE)
Sona ti oras	UTC–1 (CVT)
• Kalgaw (DST)	UTC–1 (saan a mapalpaliiw)
Pormat ti petsa	aa/bb/tttt
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+238
Kodigo ti ISO 3166	CV
TLD ti internet	.cv

Saan a natagtagitao ti purpuro ti Cabo Verde aginggan aidi maika-15 a siglo, idi naduktalan dagidi eksplorador a Portuges ken sinakupda dagiti isla, ken nakapundaran daytoy iti immuna a pagtaengan dagiti Europeano iti tropiko. Gapu ta mabirukan dagiti isla ti Cabo Verde iti nasayaat a lokasion tapno agpapel iti panagtagilako ti aadipen iti Atlantiko, nagbalin a narang-ay ti Cabo Verde idi las-ud ti maika-16 ken maika-17 a siglo, ken nakaaw-awis kadagiti negosiante, dagiti korsario, ken dagiti pirata. Napakapsut ti ekonomiana idi maika-19 a siglo gapu ti supresion ti panagtagilako ti aadipen iti Atlantiko, ken adu kadagiti nagtagtagitao iti daytoy ket ket immalisda iti dayta a paset ti panawen. Nupay kasta, nagin-inut a rimmang-ay ti ekonomia ti Cabo Verde babaen ti panagbalinna a kas nangruna a sentro ti komersio ken naserbi a pagsardengan a punto iti igid ti nangruna a dalan ti panaglayag ti barko. Idi 1951, nainkorporado ti Cabo Verde a kasmaysa a ballasiw-taaw a departamento ti Portugal, ngem dagiti nagtataeng iti daytoy ket nagtultuloyda a nagkampania para iti wayawaya, a nagun-odda met idi 1975.

Manipud kadagidi nasapa a tawen ti 1990, natalinaayen ti Cabo Verde a representatibo a demokrasia, ken nagtultuloy a kas maysa kadagiti kadur-asan ken demokratiko a pagilian ti Aprika. Gapu ti kaawan dagiti masna a rekurso, ti agdurdur-as nga ekonomiana ket kaaduan a naibatay iti serbisio, nga addaan iti maysa a pannakaipatengnga iti turismo ken gangganaet a pangipuonan. Ti populasionna ket agarup a 550,000 manipud idi tengnga ti 2019 ken kaaduan kadagitoy ket aglalaok a kaputotan ti Aprikano ken Europeano, ken kaaduan a Romano Katoliko, a mangipaltiing ti legado ti turay ti Portuges. Adda met dagiti adu a komunidad ti diaspora ti Cabo Verdiano iti ballasiw iti lubong, a naipangpangruna iti Estados Unidos ken Portugal, ken ad-adu ngem dagiti agtataeng kadagiti isla. Ti Cabo Verde ket estado a kameng ti Kappon ti Aprika.

Etimolohia

Nanaganan ti pagilian manipud iti peninsula ti Cap-Vert, iti aplaya ti Senegal.^[11] Ti nagan met a "Cap-Vert", ket nagtaud manipud iti "Cabo Verde" ("berde a rawis") iti pagsasao a Portuges, ti nagan ti rawis nga inted dagiti eksplorador a Portuges idi 1444, sakbay dagiti tawen a naduktalanda dagiti isla.

Idi 24 Oktubre 2013, ti delegasion ti pagilian iti Nagkaykaysa a Pagpagilian ket nangibagbaga a dagiti sabali a pagilian ket saanda koman nga agusar iti "Cape Verde" wenno dagiti sabali a patarus ti "Cabo Verde" akasparte ti opisial a naganna: amin dagiti pagilian ket naskenda koma nga agusar iti "Republika ti Cabo Verde" a kas ti opisial a nagan ti pagilian.^[10][12] Nagus-usar dagiti agsasao iti Ingles iti nagan a "Cape Verde" para iti purpuro ken, manipud iti wayawayana idi 1975, para iti pagilian. Idi 2013, inkeddeng ti gobierno ti Cabo Verde a manipud iti daytan ket agusaren iti Portuges a nagan iti "Cabo Verde" para kadagiti opisial a panggep, a mairaman ti Nagkaykaysa a Pagpagilian, uray no agsasao wenno agsursurat iti Ingles.