Gambia

Ti Gambia (/ˈɡæmbi.ə/ (dengngen)), opisial nga Islamiko a Republika ti Gambia^[3][4][5] wenno Republika ti Gambia,^[6][7][8] ket ti pagilian idiay Laud nga Aprika nga intero a napalikmutan babaen ti Senegal malaksid ti igid ti baybayna iti Taaw Atlantiko iti akinlaud a patinggana. Daytoy ti kabassitan a pagilian iti nangruna a daga ti Aprika.^[9]

Islamiko a Republika ti Gambia Republika ti Gambia
Wagayway Eskudo
Napili a pagsasao: "Progress, Peace, Prosperity"
Nailian a kanta: "For The Gambia Our Homeland"
Kapitolio	Banjul 13°28′N 16°36′W
Kadakkelan a siudad	Serekunda
Opisial a sasao	Ingles
Dagiti Nailian a Pagsasao	Mandinka Fula Wolof Serer Jola
Grupgrupo ti etniko (2003)	42% Mandinka 18% Fula 16% Wolof / Serer 10% Jola 9% Serahuli 4% dagiti dadduma nga Aprikano 1% saan nga Aprikano
Nagan dagiti umili	Gambiano
Gobierno	Unitario a presidensial a republika
• Presidente	Adama Barrow
• Bise Presidente	Isatou Touray
Lehislatura	Nailian nga Asemblia
Wayawaya
• manipud iti Nagkaykaysa a Pagarian	18 Pebrero 1965
Kalawa
• Dagup	10,689 km2 (4,127 sq mi) (Maika-164)
• Danum (%)	11.5
Populasion
• Senso idi 2013	1,882,450
• Densidad	176.1/km2 (456.1/sq mi) (Maika-74)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2016
• Dagup	$3.387-bilion[1]
• Tunggal maysa a tao	$1,664[1]
GDP (nominal)	Karkulo idi 2016
• Dagup	$886-riwriw[1]
• Tunggal maysa a tao	$435[1]
Gini (1998)	50.2 nangato
HDI (2013)	0.441[2] ababa · Maika-172
Kuarta	Dalasi (GMD)
Sona ti oras	UTC+0 (GMT)
	saan a mapalpaliiw
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+220
Kodigo ti ISO 3166	GM
TLD ti internet	.gm

Mabirukan ti Gambia iti dua bangir ti Karayan Gambia, ti nakainaganan ti pagilian, nga agyus babaen ti tengnga ti Gambia ken agayus idiay Taaw Atlantiko. Ti kalawana ket 10,689 kuadrado kilometro (4,127 sq mi) ken addaan iti populasion iti 1,882,450 manipud iti senso idi Abril 2013 (probisional). Ti Banjul ket isu ti kapitoliona, ken dagiti kadakkelan a siudad ket ti Serekunda ken Brikama.

Makibinningay ti Gambia kadagiti historikal a taudanna kadagiti dadduma nga adu a pagilian iti Laud nga Aprika iti panagtagilako ti aadipen, ken isu idi ti kangrunaan a gapu iti pannakaikabil ken pannakaibati ti kolonia idiay Karayan Gambia, ken immuna daytoy nga inaramid babaen dagiti Portuges, idi las-ud ti panawen nga ammo idi a kas ti A Gâmbia. Kalpasanna, idi 25 Mayo 1765,^[10] Ti Gambia ket inaramid idi a kas parte ti Imperio a Britaniko idi pormal a nagtakem ti gobierno, ken nangbangon iti Probinsia ti Senegambia. Idi 1965, Nakagun-od ti Gambia iti wayawaya babaen ti panangidaulo ni Dawda Jawara, ken nagturay isuna aginggana idi nagturay ni Yahya Jammeh iti kudeta idi 1994.

Ni Adama Barrow ket nagbalin a ti maikatlo a presidente ti Gambia idi Enero 2017, kalpasan ti panangatiwna ken ni Jammeh iti panagbubutos idi Disiembre 2016.^[11] Kinaunaan a saan nga inawat ni Jammeh dagiti resulta, a naggappuan ti didigra ti batay-linteg ken ti pannakibiang ti militar babaen ti Komunidad ti Ekonomia dagiti Estado ti Laud nga Aprika, ken nagresultaan ti panageksilona.^[12][13]

Ti ekonomia ti Gambia ket kaaduan iti panagtalon, panagkalap, ken naipangpangruna iti turismo. Idi 2008, agarup a pagkatlo ti populasion ket agbibiagda iti baba ti linia ti kapanglaw iti sangalubongan iti US$1.25 iti tunggal maysa nga aldaw.^[14]