Ganges
pagbeddengan a kayaran ti India ken Banglades From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ti Ganges wenno Ganga (IPA: [ˈɡəŋɡaː] (
dengngen)), ket maysa a adu a pagbeddengan a karayan ti India ken Banglades. Ti 2,525 km (1,569 mi) a karayan ket agtaud idiay Himalaya idiay Indiano nga estado ti Uttarakhand, ken agayus ti amianan ken daya ti uneg ti Tanap Ganges ti Amianan nga India a mapan idiay Banglades, nga idiay ket agayus idiay Luek ti Bengal. Daytoy ti kaatiddogan a karayan idiay India ken ti maikadua a kalatakan a karayan iti lubong babaen ti panagayus ti danum.[4] Ti labneng ti Ganges basin ket isu ti kaaduan ti populasion a labneng ti karayan iti lubong, nga adda dagiti sumurok a 400 a riwriw a tattao ken ti densidad ti populasion ti agarup a 1,000 nga umili kada kuadrado milia (390/km2).
Ti Ganges ket isu ti kasagraduan a karayan kadagiti Hindu ken isu pay ti pagbiagan dagiti riniwriw nga Indiano nga agtataeng kadagiti igid ti dalanna ken agkamkammatalekda ti daytoy kadagiti inaldaw a kammasapulanda.[5] Daytoy ket nararaeman a kas ti diosen a Ganga iti Hinduismo.[6] Daytoy ket naipakasaritaan pay a nagruna: adu kadagiti dati a kapitolio ti probinsia ken imperio (a kas ti Patliputra,[7] Kannauj,[7] Kara, Kashi, Allahabad, Murshidabad, Munger, Baharampur ken Kolkata) ket mabirukan kadagiti igidna.
Ti Ganges ket mairanggo kadagiti lima a karugitan a karayan iti lubong idi 2007,[8] nga adda ti agpang ti fecal coliform iti kayrayan idiay asideg ti Varanasi ti ad-adu ngem sangagasut a beses nga opisal a patingga ti Indiano a gobierno. Ti rugit ket sanna laeng a dangran dagiti tao, ngem dagiti pay 140 a sebbangan ti ikan, 90 a sebbangan ti anpibio ken ti nadangran a delpin ti karayan Ganges.[8] Ti Tignay a Plano ti Ganga, ti maya mga enbironmental a tignay a panagdalus ti karayan, ket agdama a maysa nangruna pannakapaay,[9] gapu ti padaksen ken ti kaawan ti teknikal a kalaing, ti kaawan ti enbironmental a panagplano, dagiti Indiano a tradison ken pammati, ken ti kaawan ti suporta manipud kadagiti relihioso a turay.
Remove ads
Paglasatan
Ti Ganges ket mangrugi idiay pagsasabtan iti karayan Bhagirathi ken Alaknanda. Ti Bhagirathi ket naipanpanunotan nga isu ti agpayso a taudan iti Hindu a kulura ken mitolohia, urayno ti Alaknanda ket atatiddog.[10][11] Ti taudan ti danum ti Alakananda ket naporma babaen ti pannakatunaw ti niebe manipud kadagiti patok ti Nanda Devi, Trisul, ken Kamet. Ti Bhagirathi ket agpanagto manipud iti sakaanan ti Glasier Gangotri , idiay Gaumukh, iti kangato iti 3,892 m (12,769 ft).[12]
Urayno adda dagiti babassit nga alog a mangbukel kadagiti taudan ti danum ti Ganges, dagiti innem a kadakkelan ken dagiti pagsasabtanda ket naikedkeddeng a sagrado. Ti innem a taudan ti danum nga alog ket dagiti karayan Alaknanda, Dhauliganga, Nandakini, Pindar, Mandakini, ken Bhagirathi. Dagiti lima a pagsasabtan, a naam-ammuan a kas ti Panch Prayag, ket adda iti agid ti Alaknanda. dagitoy ket ti, iti agpababa nga anod nga urnos, Vishnuprayag, a ti ayan ti pagtiponana ti Dhauliganga ken ti Alaknanda; Nandprayag, nga ayan ti tiponan ti Nandakini; Karnaprayag, nga ayan ti tiponan ti Pindar, Rudraprayag, nga ayan ti tiponan ti Mandakini; ken ti kanungpalan, ti Devprayag, nga ayan ti tiponan ti Bhagirathi iti Alaknanda tapno mangporma ti pakaitutopan ti Karayan Ganges.[10]
Kalpasan ti panagayayosna iti 250 kilometro (160 mi)[12] babaen ti nailet a ginget ti Himalaya, ti Ganges ket rummuar manipud kadagiti bantay babaen ti Rishikesh, ken sumrek idiay kadagaan ti Gangetiko a Tanap idiay peregrino nga ili ti Haridwar.[10] Idiay Haridwar, ti maysa apenend ket mangturong kadagiti danumna idiay Kanal Gangesl, a mangsibog ti rehion ti Doab iti Uttar Pradesh, a ti karayan, iti panaglaslasatna ket agarup nga agpa-abagatan alaud aginggan iti daytoy a puntos, ket mangrugi nga agayusen iti abagatan a daya babaen kadagiti tanap ti akin amianan nga India.
Ti Ganges ket sumurot iti maysa a 800-kilometro (500 mi) nga agararko a panaglasat a manglabas kadagiti siudad ti Kannauj, Farukhabad, ken Kanpur. Iti panaglablabasna daytoy ket makitiptipon babaen ti Ramganga, a mangitited ti ti natimbeng a tinawen apanagayos iti agarup a 500 m3/s (18,000 cu ft/s).[13] Ti Ganges ket tumipon iti Yamuna idiay Triveni Sangam idiay Allahabad, ti maysa a nasantuan apagsasabtan iti Hinduismo. Iti pagsasabtanda ti Yamuna ket dakdakkel ngem ti Ganges, a mangit-ited ti agarup a 2,950 m3/s (104,000 cu ft/s),[13] wenno agarup a 58.5% iti naitipo a panagayos.[14]
Itan ket agayayos nga agpadaya, ti karayan ket sabtenna ti Karayan Tamsa (tinawtawagan pay itiTons), nga gayayos iti amianan manipud iti Kabanbantayan Kaimur ken mangiited ti natimbeng a pabagayos iti agarup a 190 m3/s (6,700 cu ft/s). Kalpasan ti Tamsa ti Karayan Gomti ket tumipon, nga agayayos iti abagatan manipud iti Himalaya. Ti Gomti ket mangitited ti natimbeng a tinawen a panagayos iti agarup a 234 m3/s (8,300 cu ft/s). Ken kalpasan daytoy ti Karayan Ghaghara, nga agayayos met laeng nga agpa-abagatan manipud iti pagtiponan ti Himalaya. Ti Ghaghara, nga adda iti natimbeng a tinawen apanagayos iti agarup a 2,990 m3/s (106,000 cu ft/s), ket isu ti kadakkelan a tributario ti Ganges. Kalpasan ti Ghaghara a pagsasabtan ti Ganges ket tiponan manipud iti abagatan babaen ti Karayan Son, a mangited ti agarup a 1,000 m3/s (35,000 cu ft/s). Ti Karayan Gandaki, ken ti Karayan Kosi , ket agtipon manipud iti amianan, a mangitited ti agarup a 1,654 m3/s (58,400 cu ft/s) ken 2,166 m3/s (76,500 cu ft/s). Ti Kosi ket isu ti maikatlo a kadakkelan a tibutario ti Ganges, kalpasan ti Ghaghara ken Yamuna.[13]
Iti malabsan a baetan ti Allahabad ken Malda, Laud a Bengal, ti Ganges ket labsanna dagiti ili ti Chunar, Mirzapur, Varanasi, Ghazipur, Patna, Bhagalpur, Ballia, Buxar, Simaria, Sultanganj, ken Saidpur. Idiay Bhagalpur, ti karayan ket mangrugi nga gayos iti abagatan-abagatan adaya ket idiay Pakur, daytoy ket mangrugi ti panagpabassitna iti panagsangsanga iti umuna a distributario, tiBhāgirathi-Hooghly, a pagbalinan ti Karayan Hooghly. Sakbay ti pagbeddengan ti Banglades ti Farakka Barrage ket mangtengngel ti panagayos ti Ganges, a mangiturturong ti danum iti maysa a pangipakanan a kanal a mangisilpo iti Hooghly para iti panggep a panagikkat ti lan-ak. Ti Karayan Hooghly ket pinorma babaen ti panagsabsabat ti Karayan Bhagirathi ken Karayan Jalangi idiay Nabadwip, ken ti Hooghly ket adda dagiti adu a bukodna a tributario. Ti kadakkelan ket ti Karayan Damodar, a daytoy ket adda ti kaatiddog iti 541 km (336 mi) , nga adda ti pagatianan a labneng iti 25,820 km2 (9,970 sq mi).[15] Ti Karayan Hooghly ket maatianan iti Luek ti Bengal idiay asideg tir Isla ti Sagar. Iti baetan ti Malda ken ti Luek ti Bengal, ti Karayan Hooghly ket labsanna dagiti ili ken dagiti siudad ti Murshidabad, Nabadwip, Kolkata ken Howrah.
Kalpasan ti iseserrekna iti Bangladeh, ti kangrunaan a sanga ti Ganges ket naamammuan a kas ti Padma. Ti Padma ket tiponan babaen ti Karayan Jamuna, ti kadakkelan a distributario ti Brahmaputra. Iti adayo pay nga agpa-ababa nga ayos, ti Padma ket tumipon iti Karayan Meghna, ti maikadua a kadakkelan a distributario ti Brahmaputra, ken mangala ti nagan ti Meghna iti iseserekna iti Meghna nga Estuario, a maatianan idiay Luek ti Bengal.
Ti Delta Ganges, ket ket nagruna pormaen ti dakkel, nga adu ti sedimentona nga ayos ti karayan Ganges ken Brahmaputra , ket isu daytoy ti kadakkelan a delta iti lubong, iti agarup a 59,000 km2 (23,000 sq mi). Daytoy ket gumay-at iti 322 km (200 mi) idiay igid ti Luek ti Bengal.
Ti laeng karayan Amasona ken Kongo ti adda ti ad-adu a natimbeng a panagayus ngem ti naitipon a panagayus ti Ganges, ti Brahmaputra, ken ti Surma-Meghna a sistema ti karayan. Iti napno a panaglayus ti Amasona laeng ti dakdakkel.
Remove ads
Heolohia
Ti sublontinente ti India ket naisanglada iti ngato ti tektonika a plato ti India, ti bassit a plato iti kaunegan ti Indo-Australian Plata.[16] Daytoy a panangilawag a proseso ti heolohiko ket nangrugi idi pitopulo a riwriw a tawtawen, idi kas paset ti akin-abagatan a nalatak a kontinente ti Gondwana, nangrugi datoy ti amianan a nagpadaya a panaganud a nagpaut ti limapulo a riwriw a tawtawen iti ballasiw idi ti saan pay a naporma a Taaw Indiano.[16] Ti simmarsaruno a panagdungpar ti subkontinente iti Eurasiano a Plato ken ti subduksion iti sirokna, ket isu ti nangpataud ti Himalaya, ti kanagtuan a bambantay iti planeta.[16] Iti dati a sirok ti baybay a dagus nga abagatan iti rumrummuar a Himalaya, ti panaggungunay ti plato ket nagpartuat ti dakkel a kalasugan, a nain-inut a napunno kadagiti sedimento nga inyeg babaen ti Indus ken dagiti tributariona ken ti Ganges ken dagiti tributariona,[17] ket mangporma itan ti Tanap Indo-Gangetiko.[18]
Ti Indo-Gangetiko a Tanap ket heolohiko a naamammuan a kas maysa kasakbayan a naadalem wenno labneng ti kasakbayan a daga.[19]
Remove ads
Hidrolohia
Ti hidrolohia ti Karayan Ganges ket narikut unay, a naipangpangruna ti rehion ti Delta Ganges. Ti maysa a resulta ket dagiti nadumaduma awaya ti panangikeddeng ti kaatiddog ti karayan, ti panagayusna, ken ti kadakkel ti labneng a pagayusan ti danumna.
.JPG)
Ti nagan aGanges ket inus-usar para iti karayan a nagbaetan ti nagsasabtan dagiti karayan Bhagirathi ken Alaknanda, idiay Himalaya, ken ti pagbeddengan ti India-Banglades, idiay asideg ti Penned Farakka ken ti umuna a pagsasangaan iti karayan. Ti kaatiddog ti Ganges ket kankanayon a naibagbaga a gangani a sumurok a kaatiddog iti 2,500 km (1,600 mi), agarup a 2,505 km (1,557 mi),[20] aginggana ti 2,525 km (1,569 mi),[21][14] wenno mabalin a 2,550 km (1,580 mi).[22] Kadagitoy a kaso ti taudan ti karayan ket kadawyan a naipagpagarup a ti Karayan Bhagirathi, Glasier Gangotri idiay Gomukh, ken ti sabanganna nga isu ti sabangan ti Karayan Meghna idiay Luek ti Bengal.[21][14][20][22] Sagpaminsan a ti taudan ti Ganges ket naikedkeddeng nga adda idiay Haridwar, nga adda idiay dagiti waig ti taudan ti danumna iti Himalayan ket mapan idiay Gangetiko a Tanap.[15]
Iti dadduma pay a kaso, ti kaatiddog ti Ganges ket nai-tited para iti distributariona iti Karayan Hooghly, nga at-atiddog ngem ti kangrunaan a rummuaranna babaen ti Karayan Meghna, a pangibanagan ti kaatiddog ti agarup a 2,620 km (1,630 mi), manipud iti taudan iti Bhagirathi,[23] wenno 2,135 km (1,327 mi), manipud idiay Haridwar aginggana idiay sabangan ti Hooghly.[15] Dagiti dadduma pay a kaso ti kaatiddog ket naibagbaga nga agarup a 2,240 km (1,390 mi), manipud iti taudan ti Bhagirathi aginggan idiay pagbeddengan ti Banglades, nga idiay ket agbalbaliw ti naganna iti Padma.[24]
Para pay dagiti kapadpada a rason, dagiti taudan ket maigiddiat ti kadakkel ti pagayusan ti danum a labneng ti karayan. Ti labneng ket sakupenna dagiti uppat a pagilian, ti India, Nepal, Tsina, ken Banglades; dagiti sangapulo ket maysa nga estado ti India, Himachal Pradesh, Uttarakhand, Uttar Pradesh, Madhya Pradesh, Chhattisgarh, Bihar, Jharkhand, Punjab, Haryana, Rajasthan, Laud a Bengal, ken ti Kappon a Teritorio ti Delhi.[25] Ti labneng Ganges, a mairaman ti delta ngem saan a dagiti labneng ti Brahmaputra wenno Meghna, ket agarup a 1,080,000 km2 (420,000 sq mi), a dagiti 861,000 km2 (332,000 sq mi) ket adda idiay India (agarup a 80%), 140,000 km2 (54,000 sq mi) idiay Nepal (13%), 46,000 km2 (18,000 sq mi) idiay Banglades (4%), ken 33,000 km2 (13,000 sq mi) idiay Tsina (3%).[26] Sagpaminsan a ti Ganges ken dagiti pagayusan a labneng ti Brahmaputra–Meghna ket naitiptipon para iti dagup iti agarup a 1,600,000 km2 (620,000 sq mi),[27] wenno 1,621,000 km2 (626,000 sq mi).[28] Ti naitiptipon a labneng ti Ganges-Brahmaputra-Meghna (naipangyababaan iti GBM wenno GMB) a pagayusan ti danum a labneng ket naiwarwaras iti ballasiw ti Banglades, Butan, India, Nepal, ken Tsina.[29]
Ti labneng ti Ganges ket sumakop manipud iti Himalaya ken ti Transhimalaya iti amianan, aginggan kadagiti bangkirig iti kabambantayan ti Vindhya iti abagatan, manipud kadagiti akindaya bangkirig ti Aravalli iti laud aginggana ti banak Chota Nagpur ken ti delta Sunderbans iti daya. Ti adu a paset ti panagayus manipud iti Ganges ket agtaud manipud iti sistema ti bantay Himalaya. Iti kaunegan ti Himalaya, ti labneg ti Ganges ket maiwarwaras ti gangani a 1,200 km manipud iti Yamuna-Satluj a pakabingayan idiay igid ti pantok ti Simla a mangporma ti pagbeddengan iti labneng ti Indus iti laud aginggana ti Pantok ti Singalila idiay igid ti pagbeddengan ti Nepal-Sikkim a mangporma ti pagbeddengan iti labneng ti Brahmaputra iti daya. Daytoy a pase ti Himalaya ket aglaon iti 9 kadagiti 14 a kangatuan a tuktok iti lubong iti sumurok a kangato iti 8,000 m, a mairaman ti Bantay Everest nga isu daytoy ti kangatuan a puntos ti labneng ti Ganges . Dagiti dadduma pay a pantok ti sumurok a 8,000 m idiay labneng ket ti Kangchenjunga, Lhotse, Makalu, Cho Oyu, Dhaulagiri, Manaslu, Annapurna ken ti Shishapangma. Ti Himalaya a paset ti labneng ket mangiraman ti abagatan-daya a paset ti estado ti Himachal Pradesh, ti intero nga estado ti Uttarakhand, ti intero a pagilian ti of Nepal ken ti kaadaywan a paset ti amianan-laud nga estado ti Laud a Bengal.
Ti panagayus ti Ganges ket maigiddiat pay babaen ti taudan. Kankanayon a ti panagayus ket naibagbaga para iti sabangan ti Karayan Meghna, isunga naitiptipon ti Ganges iti Brahmaputra ken Meghna. Daytoy ket pagbanagan ti natimbengan a dagup ti tinawen a panagayuis iti agarup a 38,000 m3/s (1,300,000 cu ft/s),[28] wenno 42,470 m3/s (1,500,000 cu ft/s).[23] Iti dadduma pay a kaso ti natimbeng a tinawen a panagayus ti Ganges, Brahmaputra, ken ti Meghna ket naisinsinada a nait-ited, iti agarup a 16,650 m3/s (588,000 cu ft/s) para iti Ganges, agarup a 19,820 m3/s (700,000 cu ft/s) para iti Brahmaputra, ken agarup a 5,100 m3/s (180,000 cu ft/s) para iti Meghna.[21]
Remove ads
Dagiti nailinia a dakamat
Dagiti nagibasaran
Adu pay a mabasbasa
Dagiti akinruar a silpo
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads