India

Ti India (/ˈɪndiə/ (dengngen)), opisial a ti Republika ti India (Bhārat Gaṇarājya),^[c] ket maysa a pagilian idiay Abagatan nga Asia. Isu daytoy ti maikapito a kadakkelan a pagilian babaen ti heograpiko a kalawa, ti maikadua a kaaduan ti populasion a pagilian nga adda ti sumurok a 1.2 a bilion a tattao, ken ti kaaduan ti populasion a demokrasia iti lubong. Nabeddengan daytoy babaen ti Taaw Indiano iti abagatan, ti Baybay Arabiano iti abagatan a laud, ken ti Luek iti Bengal iti abagatan a daya, makibingbingay kadagiti daga a nagbeddengan iti Pakistan iti laud;^[d] Tsína, Nepal, ken Bhutan iti amianan a daya; ken Burma ken Bangladesh iti daya. Idiay Taaw Indiano, ti India ket asideg idiay Sri Lanka ken ti Maldives; iti maipatinayon daytoy, dagiti Is-isla ti Andaman ken Nicobar ti Indias ket makibingbingayda ti baybay a pagbeddengan iti Tailandia ken Indonesia.

Republika ti India Bhārat Gaṇarājya Republic of India
Wagayway Emblem
Napili a pagsasao:  "Satyameva Jayate"(Sanskrito)    "Ti Agmaymaysa a Kinapudno ket Panagbalballigi"[1]
Nailian a kanta: Jana Gana Mana "Sika Apo ti Mangituray kadagiti Pakinakem ken Amin a Tattao"[2]
Nailian a kanta ti pagilian Vande Mataram         "Agruknoyak Kenka, Ina"[a][1]
Ti lugar a tinengngel ti India ket adda iti nagisit a berde. Naitunton ngem saan a tinengngel ket adda iti nakusnaw a berde.
Kapitolio	New Delhi 28°36.8′N 77°12.5′E
Kadakkelan a siudad	Mumbai 18°58′30″N 72°49′33″E
Opisial a sasao	Hindi, Ingles Hindi idiay Devanagari a naisuratan ket isu ti opisial a pagsasao iti Kappon ken ti Ingles ket nainayon a pagsasao para kadagiti opisial nga obra.[3]
Mabigbig a rehional a sasao	Walo a Programa Asames Bengali Bodo Dogri Gujarati Hindi Kannada Kashmiri Konkani Maithili Malayalam Manipuri Marathi Nepali Oriya Punjabi Sanskrito Santali Sindhi Tamil Telugu Urdu
Nailian a pagsasao	none[4]
Nagan dagiti umili	Indiano
Gobierno	Pederal a parlamentario batay-linteg a republika[1]
• Presidente	Droupadi Murmu (Bharatiya Janata Party
• Bise Presidente	Jagdeep Dhankhar (Bharatiya Janata Party
• Kangrunaan a Ministro	Narendra Modi (Bharatiya Janata Party
• Pangulo a Hustisia	Sanjiv Khanna
• Tagabitl aiti Kamara	Om Birla (Bharatiya Janata Party
Lehislatura	Parlamento iti India
• Akinngato a kamara	Rajya Sabha
• Akinbaba a kamara	Lok Sabha
Wayawaya  manipud ti Nagkaykaysa a Pagarian
• Nairangarang	15 Agosto 1947
• Republika	26 Enero 1950
Kalawa
• Dagup	3,287,263 km2 (1,269,219 sq mi)[b] (Maika-7)
• Danum (%)	9.56
Populasion
• Senso idi 2011	1,210,193,422[5] (Maika-2)
• Densidad	432.4/km2 (1,119.9/sq mi) (Maika-31)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$4.457 trilion[6]
• Tunggal maysa a tao	$3,693[6]
GDP (nominal)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$1.676 trilion[6]
• Tunggal maysa a tao	$1,388[6]
Gini (2010)	33.9[7] kalalainganna · Maika-79
HDI (2013)	0.586[8] kalalainganna · Maika-135
Kuarta	Rupia ti India () (INR)
Sona ti oras	UTC+05:30 (IST)
• Kalgaw (DST)	UTC+05:30 (saan a mapalpaliiw)
Pormat ti petsa	aa-bb-tttt (AD)
Pagmanehuan	left
Kodigo ti panagtawag	91
Kodigo ti ISO 3166	IN
TLD ti internet	.in daduma pay a TLD .ভারত .ભારત .भारत .ଭାରତ‌ .ਭਾਰਤ .இந்தியா .భారత్ بھارت.

Daytoy ket pagtaengan dagiti taga-ugma a Tanap ti Indo a Sibilisasion ken maysa a rehion ti naipakasaritaan a dalan dagiti komersio ken dagiti nawatiwat nga imperio, ti Indiano a subkontinente ket nainaganan idi para iti komersial ken kultural a kabaknang para iti atiddog a pakasaritaanna.^[9] Uppat kadagiti kangrunaan a relihion ti lubong—Hinduismo, Budismo, Hainismo, ken Sihismo—ket manipud ditoy, a dagiti Soroastrismo, Kristianidad, ken Islam ken dimteng idi umuna a milenioCE ken nakatulong daytoy ti panagsukog ti nadumaduma a kultura iti daytoy a rehion. Naininut nga inkapet babaen ken tinurayan ti administrasion iti Britaniko Daya nga India a Kompania manipud idi nasap a maika-18 a siglo ken dagus a nadmistratibo babaen tiu Nagkaykaysa a Pagarian manipud idi tengnga ti maika-19 a siglo, ti India nagbalin a maysa a nawaya apagilian idi 1947 kalpasan ti maysa a panagsagsagaba para iti panagwaya a namarkaan daytoy babaen ti nakappia a resistansia nga indauloan babaen ni Mahatma Gandhi.

Ti Indiano nga ekonomia ket isu ti maika-11 iti lubong babaen ti nominal GDP ken ti maika-3 a kadakkelan babaen ti agpadaan ti kapigsa ti panag-gatang (PPP). Sumakbay ti panagreporma ti naibatay ti paggatangan nga ekonomia idi 1991, ti India kety nagbalin a maysa kadagiti kapardasan nga agrangrang-ay a nagruna nga ekonomia; naipanunutan daytoy a maysa a baro nga industrialisado a pagilian. Nupay kasta, agtultuloy a mangsango kadagiti panagkarit iti kapanglaw, panakaammo ti panagbasa ken panagsurat, corruption, ken di-makaanay a publiko a pannaripato ti salun-at. Maysa naarmasan ti nuklear nga estado ken maysa a rehional a bileg, adda daytoy ti maikatlo a kadakkelan kadagiti buyot iti lubong ken mairanggo a maikasiam ti panaggasto ti milisia kadagiti amin a pagilian. Ti India ket maysa a pederal a batay-linteg a republika a tinurayan babaen ti parlamentario a sistema a binuklan dagiti 28 nga estado ken dagiti 7 a kappon ateritorio. Ti India ket maysa a pluralistiko, nadumadumaan tipagsasao, ken nadumadumaan ti etniko a kagimongan. Daytoy ket pagtaengan pay dagiti nadumaduma nga ayup kadagiti nadumaduma a nasalakniban apagtaengan.

Paammo

1. "[...] Ti Jana Gana Mana ket isu ti Nailian a Kanta iti India, a daytoy ket suheto ti panagbalbaliw kadagiti balikas a palubusan ti Gobierno no adda kadagiti rumsua nga okasion; ken tikanta a Vande Mataram, a daytoy ket adda ti papelna a paset ti pakasaritaan iti panagsagsagaba para iti Indiano a wayawaya, ket nasken kapadpada a mapammadayan iti Jana Gana Mana ken daytoy ket nasken a ti kasasaadna ket kapada." (Konstituente nga Asemblia iti India 1950) harv error: awan mapuntaan: CITEREFKonstituente_nga_Asemblia_iti_India1950 (tulong).
2. "Ti kadakkel iti daytoy a pagilian ket suheto a pagsuppiatan gapu ta adda dagiti nagbeddengan a maisuppiatan. Ti gobierno ti India ket inlistana ti kalawa a kas 3,287,260 km² (1,269,220 sq mi) ken ti dagup a kalawa a kas 3,060,500 km² (1,181,700 sq mi); ti Nagkaykaysa a Pagpagilian ket inlistana a kas 3,287,263 km² (1,269,219 sq mi) ken ti dagup a kalawa a kas 2,973,190 km² (1,147,960 sq mi)." (Bibliotek aiti Kongreso 2004) harv error: awan mapuntaan: CITEREFBibliotek_aiti_Kongreso2004 (tulong).
3. Kitaen pay ti: Dagiti opisial a nagan iti India.
4. Ti Gobierno iti India ket ipammateganna a kabeddenganna a pagilian ti Apganistan, a maipanunutanna amin iti Kashmir a kas paset iti India. Nupay kasta, daytoy ket naisuppiatan, ken ti rehion a nagbeddengan ti Apganistan ket tinurturayan babaen ti Pakistan. Taudan: "Ministro iti Panakibiang ti Balay (Departamento iti Panagtaripatu ti Pagbeddengan)". Naiyarkibo manipud iti kasisigud (DOC) idi 2011-07-16. Naala idi 1 Septiembre 2008..