Rusia
pagilian idiay akin amianan nga Eurasia From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ti Rusia /ˈrʌʃə/ (
dengngen) wenno /ˈrʊʃə/ (Ruso: Россия, tr. Rossiya, IPA: [rɐˈsʲijə] (dengngen)), opisial nga ammo a kas ti Rusia ken ti Ruso a Pederasion[10] (Ruso: Российская Федерация, tr. Rossiyskaya Federatsiya, IPA: [rɐˈsʲijskəjə fʲɪdʲɪˈratsɨjə] (dengngen)), ket maysa a pagilian idiay akin-amianan nga Eurasia.[11] Daytoy ket maysa a pederal a semi-presidensial a republika, a buklen dagiti 83 pederal a suheto. Manipud ti amianan a laud a mapan iti abagatan a daya, ti Rusia ket makibingbingay ti pagbeddengan iti Norwega, Pinlandia, Estonia, Letonia, Lituania ken Polonia (dagitoy dua ket babaen ti Kaliningrad Oblast), Belarus, Ukrania, Georgia, Azerbaijan, Kazakhstan, Tsína, Mongolia, ken Amianan a Korea. Adda pay daytoy dagiti maipapan ti baybay a pagbeddengan iti Haón babaen ti Baybay ti Okhotsk, ken ti estado ti Etados Unidos iti Alaska babaen ti Nailet a Baybay Bering. Iti 17,075,400 kuadrado kilometro (6,592,800 sq mi), ti Rusia ket isu ti kadakkelan a pagilian iti lubong, a mangsakop iti sumurok a pagkawalo iti matagtagitao a lugar iti Daga. Ti Rusia ket isu pay ti maikawalo a kaaduan ti populasion a pagilian nga adaan ti 146.2 a riwriw a tattao.[12] Sumakop daytoy ti ballasiw ti sibubukel iti akin-amianan nga Asia ken 40% iti Europa, agsangapda kadagiti siam a sona ti oras ken agitiptipon iti maysa a nalawa a sakup iti kapalikmutan ken dagiti porma ti daga. Ti Rusia ket adda ti kadakkelan a reserba kadagiti mineral ken dagiti rekurso ti enerhia iti lubong[13] ken isu ti kadakkelan nga agpatpataud iti lana ken masna nga alingasaw iti sangalubongan. Ti Rusia ket addaan iti kadakkelan a reserba a kabakiran ken dagiti danawna ket aglaon iti agarup a maysa a pagkapat iti di-naapgad a danum iti lubong.[14]
_-_Annexed_Territories_disputed.svg)
Ti pakasaritaan iti daytoy a pagilian ket nangrugi kadagiti Daya nga Eslabo, nga immungar a kas dagiti malaslasin a grupo idiay Europa a nagbaetan dagiti maika-3 ken maika-8 a siglo AD.[11] Binangon ken tinurayan babaen ti maysa a Barangiano a napili a mannakigubat ken dagiti kaputotanda, ti mediebal nga estado iti Rus ket rimsua idi maik-9 a siglo. Idi 988 inamponna ti Ortodokso a Kristianidad manipud iti Imperio a Bisantino,[15] a nagrugian ti sintesis dagiti Bisantino ken Eslabo a kultura a nagilawlawag ti Ruso a kultura para kadagiti sumaruno a milenio.[15] Ti Rus' ket naapday ken nagbalin kadagiti nadumaduma a babassit nga estado; kaaduan kadagiti Rus' a dagdaga ket sinakop babaen dagiti panagraut ti Mongol ken dagitoy ket nagbalin a tributario dagiti nomadiko a Nabalitokan a Horda.[16] Ti Nalatak a Dukado ti Moscow ket nagininut a nangtipon kadagiti nakapalikmut a Ruso a prisipalidad, nakaganab ti pannakawayawayas manipud iti Nabalitokan a Horda, ken nangituray ti kultura ken politika a legado iti Kievan Rus'. Babaen ti maika-18 a siglo, daytoy a pagilian ket kaaduan a nagpalawa babaen ti panagrukma, panangikapet, ken eksplorasion a nagbalin iti Imperio a Ruso, nga isu daytoy ti maikatlo a kadakkelan nga imperio iti pakasaritaan, a sumakop manipud iti Polonia idiay Europa aginggana idiay Alaska iti Amianan nga Amerika.[17][18]
Sakbayan ti Ruso Rebolusion, ti Rusia ket nagbalin ti kadakkelan ken ti umuna a kumaduaan iti Kappon ti Sobiet, ti immuna a batay-linteg a sosialista nga estado iti lubong ken mabigbigan a maysa a nalatak a bileg,[19] a daytoy ket nagbanagan ti naikeddeng a papel dagiti Kumadua a panagballigi iti Maikadua a Sangalubongan a Gubat.[20][21] Ti panawen ti Sobiet ket nakakita kadagiti kaaduan a nagun-od iti teknolohia iti maika-20 a siglo, a mairaman ti umuna a panagbanniaga ti nagtagitaon iti limbang iti lubong. Ti Ruso a Pederasion ket nabangon sakbay ti pannakarunaw iti Kappon ti Sobiet idi 1991, ngem daytoy ket mabigbigan a kas ti nalinteg a personalidad iti Sobiet nga estado.
Ti Ruso nga ekonomia ket isu ti maikasiam a kadakkelan iti lubong babaen ti nominal a GDP ken maikanem a kadakkelan babaen ti pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang, nga adda ti maikatlo a kadakkelan a nominal ti militar a busbos. Ti Rusia ket maysa kadagiti kapardasen nga agrangrang-ay a kangrunaan nga ekonomia iti lubong. Maysa pay kadagiti lima a mabigbig a naarmasan ti nuklear nga estado ken agtagikua kadagiti kadakkelan ti reserba dagiti armas iti dagup a panagdadael. Ti Rusia ket maysa a nalatak a bileg ken agnanayon a kameng iti Konseho ti Salaknib ti Nagkaykaysa a Pagpagilian, kameng iti G8, G20, ti Konseho ti Europa, ti Pagtitinnulongan ti Ekonomia ti Asia-Pasipiko, ti Gunglo ti Pagtitinnulongan ti Shanghai, ti Komunidad ti Eurasiano nga Ekonomiko, ti Gunglo iti Salaknib ken Pagtitinnulongan iti Europa (OSCE), ti Gungloti Komersio iti Lubong (WTO), ken ti daulo a kameng iti Mankomunidad dagiti Nawaya nga Estado.
Remove ads
Dagiti nagibasaran
Dagiti akinruar a silpo
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads