Zimbabwe

Ti Zimbabwe, opisial a ti Republika ti Zimbabwe, ket ti napalikmutan iti daga a pagilian a mabirukan idiay akin-abagatan nga Aprika, iti pagbaetan ti karayan Zambezi ken Limpopo, beddengan babaen ti Abagatan nga Aprika, Botswana, Zambia ken Mozambique. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudad ket ti Harare. Ti pagilian ti agarup a 16 a riwriw a tattao, ti Zimbabwe ket addaan kadagiti 16 nga opisial a pagsasao,^[3] ken dagiti kaaduan a naisasao ket ti Ingles, Shona, ken Ndebele.

Republika ti Zimbabwe 14 a sabali nga opisial a nagnagan Ingles: Republic of Zimbabwe Shona: Nyika yeZimbabwe Ndebele: Ilizwe leZimbabwe Chewa: Dziko la Zimbabwe Chibarwe: Dziko la Zimbabwe Kalanga: Hango yeZimbabwe Khoisan: Zimbabwe Nù Nambya: Inyika yeZimbabwe Ndau: Nyika yeZimbabwe Shangani: Tiko ra Zimbabwe Sesoto: Naha ya Zimbabwe Tonga: Cisi ca Zimbabwe Venda: Shango ḽa Zimbabwe Xhosa: Ilizwe lase-Zimbabwe
Wagayway Eskudo
Napili a pagsasao: "Unity, Freedom, Work"[1] ("Panagkaykaysa, Wayawaya, Obra")
Nailian a kanta:  "Bendisionan koma ti daga ti Zimbabwe"[2]
Lokasion ti  Zimbabwe  (nangisit nga asul) idiay ti Kappon ti Aprika  (napusasaw nga asul)
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Harare 17°50′S 31°3′E
Opisial a sasao	16 a sasao[3] Chewa Chibarwe Ingles Kalanga "Koisan" (maipagarup a Tsoa) Nambya Ndau Ndebele Shangani Shona "pagsasao a senias" Sotho Tonga Tswana Venda Xhosa
Grupgrupo ti etniko (2012)	99.4% Nangisit nga Aprikano (sumurok a 80% a Shona; dagiti Ndebele ti kaaduan a minoridad) 0.2% Puraw nga Aprikano 0.4% dadduma, mairaman dagiti nangisit ken Indiano
Nagan dagiti umili	Zimbabweano
Gobierno	Unitario a dominante-partido a presidensial a republika (de facto) Kudeta ti militar babaen ti maysa a presidensial a republika(de facto)
• Presidente	Emmerson Mnangagwa
• Umuna a Bise Presidente	Constantino Chiwenga
Lehislatura	Parlamento
• Akinngato a kamara	Senado
• Akinbaba a kamara	Kamara ti Asemblia
Wayawaya manipud iti Nagkaykaysa a Pagarian
• Nairangarang	11 Nobiembre 1965
• Nabigbigan	18 Abril 1980
• Agdama a batay-linteg	15 Mayo 2013
Kalawa
• Dagup	390,757 km2 (150,872 sq mi) (Maika-60)
• Danum (%)	1
Populasion
• Karkulo idi 2016	16,150,362 (Maika-73)
• Senso idi 2012	12,973,808[4]
• Densidad	26/km2 (67.3/sq mi) (Maika-170)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2017
• Dagup	$33.872-bilion[5]
• Tunggal maysa a tao	$2,276[5]
GDP (nominal)	Karkulo idi 2017
• Dagup	$17.105-bilion[5]
• Tunggal maysa a tao	$1,149[5]
Gini (1995)	50.1[6] nangato
HDI (2015)	0.516[7] ababa · Maika-154
Kuarta	Doliar ti Estados Unidos (opisial para iti gobierno), Rand ti Abagatan nga Aprika, ken dagiti adu pay a kuartaa, kas ti pula ti Botswana, euro, rupee ti India, esterlina a libra, doliar ti Australia.
Sona ti oras	UTC+2 (CAT[8])
Pagmanehuan	kanigid
Kodigo ti panagtawag	+263
Kodigo ti ISO 3166	ZW
TLD ti internet	.zw
Ti doliar ti Zimbabwe ket saanen nga aktibo kalpasan idi opisial a sinuspende ti gobierno gapu ti hyperinflation. Ti doliar ti Estados Unidos (US$), Euro (€), rand ti Abagatan nga Aprika (R), pula ti Botswana (P), esterlina a libra (£), rupee ti India (), doliar ti Australia (A$), Insik a Renminbi (元/¥), ken yen ti Hapon (¥)[9] ket mabalinda a magastos.[10] Naamponen ti doliar ti Estados Unidos a kas opisial a kuarta para kadagiti amin a panaggastos ti gobierno.

Manipud idi maikasangapulo ket maysa a siglo, ti agdama nga aldaw a Zimbabwe ket lugar idin dagiti nadumaduma a naurnos nga estado ken pagpagarian ken dagiti pay nangruna a dalan para iti migrasion ken panagtagilako. Ti British South Africa Company ni Cecil Rhodes ket immuna a nangmarka ti agdama a teritorio kadagiti tawen ti 1890; daytoy ket nagbalin a bukod a nagturturay a kolonia ti Britaniko ti Akin-abagatan a Rhodesia idi 1923. Idi 1965, ti konserbatibo a puraw a minoridad a gobierno ket nagbukbukod a nangirangarang iti wayawaya a kas Rhodesia. Ti estado ket nagsagsagaba iti panagliklikud iti lubong ken ti 15 a tawen a gubat ti gerila kadagiti puersa ti nangisit a nasionalista; daytoy ket nagtungpalan iti tulag ti kappia ken nakapundaran ti unibersal a karbengan iti panagbubutos ken ti de jure a kinaturay a kas Zimbabwe idi Abril 1980. Timmipon ti Zimbabwe iti Mankomunidad ti Pagpagilian ken pinanawanna met daytoy idi Disiembre 2003. Daytoy ket kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian, ti Komunidad ti Panagrang-ay ti Akin-abagatan nga Aprika (SADC), ti Kapppon ti Aprika (AU), ken ti Sapasap a Pagtagilakuan para iti Akindaya ken Akin-abagatan nga Aprika (COMESA). Daytoy ket ammo idi a kas ti "Gameng ti Aprika" gapu ti kinarang-ayna.^[11][12][13]

Nagbalin a Kangrunaan a Ministro ti Zimbabwe ni Robert Mugabe idi 1980, idi nangabak ti partidona iti ZANU–PF kadagiti panagbubutos kalpasan ti panagpatingga ti turay ti puraw a minoridad; isu idi ti Presidente ti Zimbabwe manipud idi 1987 aginggana iti panagikkatna idi 2017. Babaen ti autoritariano a turay ni Mugabe, kaaduan a nagturturay dagiti aparatu ti seguridad ti estado ken akinrebbengda kadagiti nakaro a panaglabsing kadagiti karbengan ti tao.^[14]