Oklahoma
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Oklahoma esas Usana stato. Lu havas kom vicini Kansas norde, Arkansas e Missouri este, Texas sude e weste, Nova Mexikia weste, e Kolorado nord-weste. Segun la demografiala kontado di 2020, ol havis 3 959 353 habitanti. Lua tota surfaco esas 181 035 km².
Oklahoma
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
La nomo Oklahoma originis de du Choctaw vorti: okla homma, literale signifikanta "reda populo".
Remove ads
Historio
Oklahoma habitesas da homi de adminime la lasta glacial-epoko. En Burnham, komtio Woods, trovesis restaji pri homala habitado de plua kam 11 mil yari ante nun. Inter cirkume yaro 800 e 1450 tale nomizita "Mississippiana kulturo" prosperis en la regiono, e konstruktis funerala kolineti. Altra importanta kulturi en la regiono esis l'ancestri di le Wichita, le Tonkawa e le Apache.
L'unesma vizito di Europano a la regiono eventis en 1541, kande Hispano Francisco Vázquez de Coronado voyajis tra la regiono. Dum la 17ma yarcento, René-Robert Cavelier, sinioro de La Salle, revendikis la tota fluvio Mississippi e lua enfluanti kom parto de Louisianne (anke nomizita Nova-Francia). En 1762, la teritorio cedesis a Hispana imperio. En 1800 ol itere kontrolesis da Francia, ed en 1803 ol aquiresis da Usa dum la kompro di Louisianne.
Parto di la posa teritorio di Oklahoma rezervesis por divenar hemo di 5 indijena tribui: Choctaw, Seminole, Creek, Cherokee e Chickasaw. Ca tribui, qui rezistis abandonar sua teritorii, koaktesis translojar su a tale nomizita "Indijena Teritorio". Exemple, le Chocktaw en 1831, l'unesma tribuo ekpulsita de sua originala teritorio, evento qua divenis konocata kom "treko di lakrimi" (Trail of Tears). Le Cherokee koaktesis movar su en 1835, e kande 16 mil ek li restis en sua teritorio originala, 7 mil soldati sendesis por ekpulsar li. Cirkume 4 mil Cherokee mortigesis dum ca marcho adweste.
Dum l'interna milito di Usa, civilizita tribui anke partoprenis la konflikto, multa ek li luktis alonge Kunfederiti. Generalo Stand Watie, de etnio Cherokee, esis la lasta Kunfederita generalo qua kapitulacis. Pos la milito, impozesis tale nomizita "traktato pri rikonstrukto di 1866" a tribui qui luktis alonge Kunfederiti. Li koaktesis cedar granda parto di la teritorio centre e weste de Indijena Teritorio. En 1887 aprobesis tale nomizita "lego Dawes", qua establisis la divido di indijena teritorio en individuala proprieti, e la vendo di la cetera teritorio por koloniigo da ne-indijeni.
En 1890, Usana Kongreso kreis federala teritorio Oklahoma, separita de Indijena teritorio. En 1905, chefi de la kin civilizita tribui probis krear stato Sequoyah, sensucece. Ye la 16ma di novembro 1907, Oklahoma divenis la 46ma Usana stato.
La komenco dil 20ma yarcento esis politikale trubloza. Multa habitanti simpatiis kun idei socialista, ed en 1914 Socialista partiso havis 12 mil membri.
Remove ads
Geografio
| Precipua artiklo: Listo pri municipi en Oklahoma |
La maxim granda urbo di stato esas Oklahoma-urbo. Altra importanta urbi esas Tulsa e Broken Arrow.
La precipua riveri di la stato esas Arkansas, qua debushas an fluvio Mississippi, e la Reda Rivero Sudala, qua debushas an rivero Atchafalaya, en Louisiana.
La maxim alta monto dil stato esas Black Mesa, kun 1515 metri di altitudo.
Ekonomio
L'ekonomio di Oklahoma esas diversa, nome l'industri di aviacado, energio, equipuri por transporto, nutrivi, elektronikal equipuri e telekomuniki.
Referi
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads