Hvannir

Hvönn (fræðiheiti: Angelica) er ættkvísl jurta af sveipjurtaætt sem lifa á norðurhveli jarðar. Hvannir verða um 1-2 metrar á hæð með stór lauf og stóran blómsveip með hvítum eða grænleitum blómum.

Líka er til íslenska mannsnafnið Hvönn. Hvönn getur einnig vísað til ætihvannar.

Hvönn
Geithvönn (Angelica sylvestris)
Vísindaleg flokkun
Ríki: Jurtaríki (Plantae) Fylking: Dulfrævingar (Magnoliophyta) Flokkur: Tvíkímblöðungar (Magnoliopsida) Ættbálkur: Sveipjurtabálkur (Apiales) Ætt: Sveipjurtaætt (Apiaceae) Ættkvísl: Angelica L.
Tegundir
Um 50 tegundir; sjá grein

Um hvönnina í Látrabjargi

Hvönn var mikið notuð til manneldis hér áður fyrr. Eggert Ólafsson skrifar um hvönnina í Látrabjargi og segir:

Í Látrabjargi eru jurtastóð, því að jarðvegur er þar rakur og frjór á skeiðum og í sprungum, en sólarhitinn knýr plönturnar til mikils vaxtar. Hvönn vex þar alls staðar og verður þar sums staðar svo stórvaxin, að fullorðinn karlmaður getur stungið handleggnum inn í stöngulholið. Hvönn er árlega skorin til heimilisnota þar úr nágrenninu. Til sönnunar því að jurt þessi hafi verið notuð mikið fyrr á tímum og verið eftirsótt, er gjafabréf á skinni í eign Sauðlauksdalskirkju, þar sem kirkjunni er gefinn árlegur hvannskurður í Látrabjargi, svo mikið sem 6 menn skera (vafalaust) á einum degi og einn maður á sex dögum.

Nokkrar tegundir

• Beruhvönn (Angelica ursina)
• Bjarnarhvönn, bjarnarkló (Heracleum stevenii, Heracleum giganteum, Heracleum laciniatum, Heracleum villosum)
• Fjaðurhvönn (Hercleum austriacum)
• Geithvönn, geitla, skollahvönn, snókahvönn (Angelica sylvestris, Angelica silvestris)
• Gljáhvönn (Angelica lucida)
• Hrossahvönn, hestahvönn (Heracleum sphondylium)
• Hrútahvönn (Heracleum lehmannianum)
• Kínahvönn (Angelica sinensis)
• Kúahvönn (Heracleum sphondylium ssp. montanum, Heracleum lanatum, Heracleum maximum)
• Meyjahvönn (Angelica decurrens)
• Risahvönn (Heracleum sphondylium ssp. sibiricum, Heracleum sibiricum)
• Roðahvönn, roðasmáhvönn (Heracleum roseum)
• Sæhvönn (Ligusticum scoticum)
• Silfurhvönn (Heracleum platytaenium)
• Smáhvönn (Heracleum minimum)
• Sóthvönn (Angelica atropurpurea)
• Strandhvönn (Angelica archangelica ssp. litoralis, Angelica litoralis)
• Tröllahvönn, tröllajurt (Heracleum mantegazzianum)
• Uxahvönn (Heracleum pubescens)
• Ætihvönn, englarót, erkihvönn, höfuðhvönn, hvönn (Angelica archangelica, Angelica officinalis)

Tenglar

• „Hvers vegna vex svona mikil hvönn í kringum fyrrum mannabústaði í Aðalvík og á Hornströndum?“. Vísindavefurinn.
• Um hvannir og hvannaneyslu; grein í Ársriti Rækturnarfélagi Norðurlands 1962

  Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.