ახალქალაქის მუნიციპალიტეტი

ახალქალაქის მუნიციპალიტეტი — ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული სამხრეთ საქართველოში, სამცხე-ჯავახეთის მხარეში. ადმინისტრაციული ცენტრი — ახალქალაქი.

ადმინისტრაციული ერთეული
ახალქალაქის მუნიციპალიტეტი
დროშა გერბი
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	სამცხე-ჯავახეთის მხარესამცხე-ჯავახეთის მხარე
ადმ. ცენტრი	ახალქალაქი
კოორდინატები	41°24′20″ ჩ. გ. 43°29′10″ ა. გ.
მერი	მელქონ მაკარიანი
ფართობი	1235 კვადრატული კილომეტრი
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	45 070[1] კაცი (2014)
სიმჭიდროვე	36,5 კაცი/კმ²
ეროვნული შემადგენლობა	სომხები 92,9 % ქართველები 6,8 %[2]
სარწმუნოებრივი შემადგენლობა	მიაფიზიტები 78,8 % კათოლიკეები 11,7 % მართლმადიდებლები 5,7 % მუსლიმები 1,9 %[3]
სასაათო სარტყელი	UTC+04:00
სატელეფონო კოდი	(362)
საფოსტო ინდექსი	0700–0799
ოფიციალური საიტი	https://akhalkalaki.gov.ge/
ახალქალაქის მუნიციპალიტეტი ვიკისაწყობში

ისტორია

მუნიციპალიტეტის ტერიტორია 1917 წლამდე ტფილისის გუბერნიის ახალქალაქის მაზრაში შედიოდა, 1921-30 წლებში — აღმოსავლეთ საქართველოს ახალქალაქის მაზრაში, 1930 წლიდან ცალკე რაიონია. სამხრეთი საზღვარი ემთხვევა საქართველო-თურქეთის სახელმწიფო საზღვარს.

ბუნება

მუნიციპლალიტეტი მდებარეობს ჯავახეთის ვულკანურ ზეგანზე, რომლის სიმაღლე 1500-დან 3300 მ-მდე მერყეობს. პლატოს ზედაპირი ტალღობრივი ვაკეა, რომლის აღმოსავლეთ ნაწილში აღმართულია სამსრის ქედი (უმაღლესი მწვერვალი მთა დიდი აბული — 3301 მ). ტერიტორია — 1235 კვ.კმ., მათ შორის სასოფლო-სამეურნეო სავარგულებს უკავია 990 კვ.კმ. მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე მიედინება მდინარეები ფარავანი, ჭობარეთი, ბარალეთისწყალი. ტბებიდან აღსანიშნავია კარწახის ტბა, ვაჩიანის ტბა, მრუდე ტბა.

მუნიციპალიტეტში მოიპოვება სასარგებლო წიაღისეული: ვულკანური წიდა (სოფელი ზაკვი), პემზა (სოფლები სულდა და ოკამი) და პერლიტი (სოფელი სულდა).

მოსახლეობა

აღწერის მონაცემები

აღწერის წელი	მოსახლეობა
1989	69 256
2002	60 486
2014	45 070
2021[4]	41 000

ადგილობრივი თვითმმართველობა

ადმინისტრაციული ერთეულები

მუნიციპალიტეტში 65 დასახლებული პუნქტია: 1 ქალაქი, 64 სოფელი. ადგილობრივი თვითმმართველობის უმაღლესი ორგანოა საკრებულო. მმართველობის ტერიტორიული ერთეულებია:

• 1 ქალაქი — ახალქალაქი
• 15 თემი — აზავრეთი, ალასტანი, არაგვა, ბარალეთი, გოგაშენი, ვაჩიანი, ზაკვი, კარტიკამი, კარწახი, კოჭიო, კუმურდო, ოკამი, სულდა, ხავეთი, ხოსპიო.
• 6 სოფელი — დილისკა, კოთელია, პტენა, ტურცხი, ჩუნჩხა, ხანდო.

საკრებულო

პარტია		2017[5]	2021[6]	ამჟამინდელი საკრებულო
	ქართული ოცნება	31	35
	ნაციონალური მოძრაობა		2
	ევროპული საქართველო	1	2
	ხალხის ძალა		2[ა]
	ლელო		1
	პატრიოტთა ალიანსი	5
	თავისუფალი საქართველო	1
სულ		38	42

ეკონომიკა

სოფლის მეურნეობაში წამყვანია მეცხოველეობა, მოჰყავთ საგაზაფხულო ხორბალი და კარტოფილი. მრეწველობა სუსტადაა განვითარებული, ძირითადი დარგია კვების მრეწველობა. მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე გადის რკინიგზის ხაზი (მარაბდა-ახალქალაქი), რომელიც 2018 წლის გაზაფხულიდან დაუკავშირდა სასაზღვრო პუნქტ კარწახს და რომელმაც ერთმანეთთან შეაერთა საქართველოსა და თურქეთის რკინიგზები.

კულტურა

მუნიციპალიტეტში 67 საჯარო სკოლაა, 61 ბიბლიოთეკა, 1 თეატრი და 1 მუზეუმი (მხარეთმცოდნეობის).

ღირსშესანიშნაობანი

ახალქალაქის მუნიციპალიტეტში ბევრია ადრინდელი და შუა საუკუნეების ქართული კულტურის ძეგლები:

• კუმურდოს ტაძარი (964 წ.)
• აბულის ციკლოპური ციხე
• აბულის ეკლესია (X ს.)
• ბავრას ეკლესია (X-XI სს.)
• ალასტანის ეკლესია (X-XI სს.)
• ბარალეთის ეკლესია (XI ს.)
• ბურნაშეთის ეკლესია (XI ს.)
• ახალქალაქის ციხე-ნაქალაქარი (XI-XVIII სს.)

შენიშვნები

1. გამოეყო ქართულ ოცნებას.^[7]