OpenAI

OpenAI ‒ 2015-jıl dekabrde tiykar salınǵan hám Kaliforniyanıń San-Francisko qalasında bas keńsesi jaylasqan amerikalı jasalma intellekt (JI) izertlew shólkemi. Olardıń maqseti «qáwipsiz hám paydalı» ulıwma maqsetli jasalma intellektti (AGI) rawajlandırıw, onı «kóp túrli ekonomikalıq jaqtan áhmiyetli jumıslarda adamlarǵa qaraǵanda ónimli háreket etetuǵın, joqarı dárejede avtonomlı sistemalar» dep táriyipleydi^[1]. Dawam etip atırǵan jasalma intellekt buminde^[2], jetekshi shólkem retinde, OpenAI úlken til modelleriniń GPT shańaraǵı, tekstten súwretke modellerdiń DALL-E seriyası menen Sora atlı tekstten videoǵa modelleri menen ataqlı^[3][4]. 2022-jıl noyabr ayında ChatGPT-diń shıǵarılıwı generativ jasalma intellektke keń kólemdegi qızıǵıwshılıqtı payda etti.

Shólkem Delaveyrde dizimge alınǵan kommerciyalıq emes OpenAI, Inc.^[5], hám 2019-jılı engizilgen kommerciyalıq emes filialı OpenAI Global, LLC ten ibarat^[6]. Microsoft korporaciyası 13 milliard AQSh dolları investiciya salǵanlıqtan, OpenAI akciyalarınıń shama menen 49% -ne iyelik etedi. Ol sonday-aq Microsoft Azure bult platforması arqalı OpenAI-ge esaplaw resursların támiyinleydi^[7].

2023 hám 2024-jıllarda OpenAI jumısı OpenAI ónimleriniń ayırımların oqıtıw ushın qollanılǵan avtorlar menen media-kompaniyalarına avtorlıq huqıqtı buzǵanı ushın birneshe sud proceslerine ushıradı. 2023 jıl noyabr ayında OpenAI basqarmasınıń keńesi Sam Altman-ǵa isenimsizlik bildirip, bas direktor wazıypasınan alıp tasladı, sonnan keyin kelisimlerden soń bes kúnnen keyin onı qayta tiklegen basqarma boldı. 2024-jılı kóplegen JI qáwipsizlik izertlewshileri OpenAI-dan ketti^[8].

Tariyxı

San-Francisko qalasındaǵı Pioneer imaratındaǵı burınǵı bas keńsesi

2015-jıl dekabrde OpenAI Sem Altman, Ilon Mask, Ilya Sutskever, Greg Brokman, Trevor Blekkvell, Vikki Cheung, Andrej Karpati, Durk Kingma, Djon Shulman, Pamela Vagata hám Voycex Zaremba tárepinen tiykar salınǵan, Sem Altman menen Ilon Mask birgelikte baslıqlar bolǵan. Sem Altman, Greg Brokman, Ilon Mask, Rey Xofman, Jessica Livingston, Piter Tiel, Amazon Web Services (AWS), Infosys hám YC Research tárepinen barlıǵı 1 milliard dollar qarjı wáde etti^[9]. 2019-jılǵa shekem jıynalǵan qarjılar ulıwma 130 million dollarǵa ǵana jetken^[6]. TechCrunch alıp barǵan izertlewge sáykes, Mask onıń eń úlken donorı bolǵan, al YC Research ulıwma heshqanday qarjı ajıratqan emes^[10]. Shólkem óz patentlerin hám izertlewlerin hámmege ashıq etiw arqalı, basqa institutlar hám izertlewshiler menen «erkin baylanıs jasaw» bolatuǵının málimledi^[11]. OpenAI San-Francisko qalasınıń Mission rayonındaǵı Pionerler imaratında jaylasqan edi^[12].

Wired jurnalınıń maǵlıwmatları boyınsha, Brokman tereń oqıtıw «tiykar salıwshılarınıń biri» bolǵan Yoshuya Benjio menen ushırasıwı hám «tarawdaǵı eń jaqsı izertlewshilerdiń» dizimin dúzdi. Brokman olardıń toǵızın 2015-jıl dekabrde birinshi xızmetkerler retinde jumısqa alıwǵa qábiletli boldı.^[13] 2016-jılda OpenAI korporaciya dárejesinde (kommerciyalıq emes dárejede emes) aylıqlardı tóledi, biraq Facebook yamasa Google kompaniyalarınıń JI izertlewshilerine salıstırılatuǵın aylıqtı tólemegen.^[13]

Microsoft korporaciyasınıń Piter Li joqarı dárejeli JI izertlewshisiniń bahası NFL-degi ayrıqsha yarım qorǵawshısınıń bahasınan asatuǵınlıǵın ayttı. OpenAI potencialı menen missiyası usı izertlewshilerdi kompaniyaga tarttı; Google xızmetkeri Google-den OpenAI-ge ketiwge "bólek júdá kúshli adamlar toparı hám úlken dárejede olardıń missiyasına baylanıslı" ekenligin ayttı.^[13] Brokman: "Men oylaǵan eń jaqsı nárse, ámeliy JI-di qáwipsiz usıl menen qurıwǵa adamzattı jaqınlastırıw edi" dep ayttı.^[13] OpenAI tiykarın salıwshıları Voycex Zaremba OpenAI-ge qosılıw ushın óz bazardaǵı bahasınıń eki eseden úsh esesine shekem «shegaraǵa jaqın aqılsız» usınıslardan bas tartqanın málimledi.^[13]

2016 jıl aprelde OpenAI óziniń oqıtıwdı kúsheytiw izertlewleri ushın platforması bolǵan "OpenAI Gym"niń jámiyetke qoljetimli beta versiyasın shıǵardı. Nvidia 2016 jıl avgust ayında OpenAI-ge kóbirek úlken hám quramalı JI modellerin oqıtıwǵa járdemlesiw ushın, olarǵa ózleriniń birinshi DGX-1 superkompyuterin sawǵa etti. 2016 jıl dekabrde OpenAI "Universe" programmalıq platformasın shıǵardı, ol dúnyadaǵı oyın, veb-saytlar hám basqa qosımshalardıń jıynaǵında AI-diń ulıwma intellektin ólshew hám úyretiw ushın qollanıladı^[14][15].

2017 jılı OpenAI barlıq islew shıǵınlarınıń tórtten birine, tek bultlı esaplawlarǵa 7,9 million dollar jumsaǵan^[16]. Salıstırıw ushın DeepMind kompaniyasınıń 2017 jıldaǵı ulıwma shıǵınları 442 million dollardı quradı. 2018 jıldıń jazında, OpenAI-diń Dota 2 botların oqıtıw Google-den 128 000 CPU hám 256 GPU-lardı bir neshe háptelik ijaraga alıwı kerek edi.

2018 jılı Mask óziniń direktorlar keńesiniń wazıypasınan ketti, óytkeni "itimal keleshektegi konflikt [mápler] bolıwı múmkin" Tesla kompaniyasınıń ózin-ózi basqaratuǵın kólikler ushın jasalma intellektti islep shıǵarıwǵa baylanıslı, ketiw sebebin Tesla kompaniyasınıń bas direktorı wazıypası menen baylanıstırılǵan^[17]. Sem Altman Mask kompaniyasınıń Google sıyaqlı basqa oyınshılardan artta qalǵanı haqqında isenip, OpenAI-di ózi basqarıwdı usındı, bul usınıstı basqarma biykarladı. Sonnan keyin Mask OpenAI-dan ketti.

2019 jıl fevralda GPT-2 járiyalandı, ol adamǵa uqsas tekstti jaratıw qábileti menen itibarǵa iye boldı^[18].

2019: Kommerciyalıq emesten ótiw

2019-jılı OpenAI kommerciyalıq emesten «sheklengen» kommerciyalıq maqsetke almastı, payda hár qanday investiciyadan 100 ese sheklendi^[19]. OpenAI-diń aytıwınsha, sheklewli payda modeli OpenAI Global, LLC-ge nızam boyınsha venсhurlıq fondlarınan investiciyalar jıynawǵa hám usı menen birgelikde, xızmetkerlerge kompaniyadaǵı úleslerdi beriwge imkaniyat beredi. Kóplegen ayrıqsha izertlewshiler Google Brain, DeepMind yamasa Facebook ushın jumıs isleydi, olar kommerciyalıq emes shólkem qıla almaytuǵın akciyalar opciyaların usınadı. Ótiwden aldın OpenAI-degi jetekshi xızmetkerlerdiń tólewin járiyalaw nızamlı túrde talap etildi.

Sonnan keyin kompaniya óziniń xızmetkerlerine úleslerdi tarqattı hám Microsoft penen sherikleslik ornattı^[20], kompaniyaga 1 milliard dollar investiciya paketin járiyaladı. Sol waqıttan baslap, OpenAI sistemaları Microsoft kompaniyasınıń Azure tiykarındaǵı superkompyuterli platformasında jumıs isleydi^[21][22][23].

OpenAI Global, LLC keyin óziniń texnologiyaların kommerciyalıq licenziyalaw niyetin járiyaladı^[24]. Ol 1 milliard dollardı «bes jıl ishinde, múmkin álleqayda tezirek» jumsawdı rejelestirdi. Altman hátte milliard dollar da jetkiliksiz bolıwı múmkin hám ulıwma maqsetli jasalma intellektke erisiw ushın laboratoriyaǵa «kommerciyalıq emes shólkemlerdiń qálegeninen kóbirek kapital» kerek bolıwı múmkin ekenin ayttı.

Kommerciyalıq emes shólkemnen sheklewli paydaǵa iye kompaniyaǵa ótiw, kommerciyalıq emes Allen Jasalma Intellekt Instituti xızmetkeri Oren Etzioni tárepinen gúmanlanıw menen qabıllanǵan edi, ol joqarı dárejeli izertlewshilerdi kommerciyalıq emes shólkemge tartıw qıyın ekenligi menen kelisti, biraq «Men kommerciyalıq emes shólkemge básekige túse almaydı degen pikir menen kelispeymen» dedi hám OpenAI hám basqalar tárepinen islep shıǵarılǵan tabısı tómen byudjetli proektlerge itibar qarattı. «Eger ulıwma úlken hám jaqsı qarjılandırıw eń jaqsı bolsa, onda IBM ele de birinshi orında bolar edi.»

Kommerciyalıq emes OpenAI, Inc. kompaniyası kommerciyalıq emes shólkem statusına formal isenimlilik juwapkershiligi saqlanıp atırǵan, kommerciyalıq emes shólkem OpenAI Global, LLC-niń jalǵız baqlawshı akcioneri bolıp tabıladı. OpenAI, Inc. basqarmasınıń kópshiligi OpenAI Global, LLC-de qarjı úlesine iye bolıwǵa tıyım salınǵan. Sonıń menen bir qatarda, OpenAI Global, LLC-de úlesi bar azshılıq aǵzalarǵa, mápler konflikti sebepli, ayırım dawıslarǵa tıyım salınǵan^[25]. Ayırım izertlewshiler OpenAI Global, LLC-niń kommerciyalıq emes statusqa ótiwi OpenAI-diń JI-di «demokratiyalastırıw» haqqındaǵı málimlemeleri menen sáykes emes ekenligin ayttı^[26].

2020-2023: ChatGPT, DALL-E, Microsoft penen sherikleslik

2020-jılı OpenAI úlken internet maǵlıwmatlar jıynaqlarında oqıtılǵan til modeli GPT-3-ti járiyaladı. GPT-3 sorawlarǵa tábiyiy tilde juwap beriwge baǵdarlanǵan, biraq ol sonday-aq tiller arasında awdarıwǵa hám túsinikli túrde improvizaciyalanǵan tekstti jaratıwǵa qábiletli. Ol sonday-aq, «API» dep atalǵan baylanıslı API-diń birinshi kommerciyalıq óniminiń tiykarın quraytuǵının járiyaladı^[27].

On bir xızmetker, 2020 jıl dekabr menen 2021 jıl yanvar aralıǵında, Anthropic-ti shólkemlestiriw ushın OpenAI-dan ketti^[28].

2021 jılı OpenAI DALL-E-ni tanıstırdı, ol GPT-3 arxitekturasınıń variantin qollanıw arqalı tekstli táriyplerden kompleks cifrlı súwretlerdi generaciyalawǵa uqıplı, arnawlı tereń oqıtıw modeli^[29].

2022 jıl dekabrde OpenAI GPT-3.5 tiykarındaǵı jańa jasalma intellekt chatbotı ChatGPT-diń biypul aldınnan kóriwin iske qosqannan keyin, ǵalaba xabar qurallarında keńnen járiyalandı. OpenAI maǵlıwmatları boyınsha, aldınnan kóriwge birinshi bes kún ishinde millionnan aslam adam jazılıp aldı^[30]. Reuters-tiń 2022 jıl dekabr ayındaǵı anonim dereklerde aytılǵan maǵlıwmatlarına sáykes, OpenAI Global, LLC 2023 jılı 200 million dollar, al 2024 jılı 1 milliard dollar tabıs alıwdı rejelestirgen^[31].

2023 jıl yanvarda OpenAI Global, LLC kompaniyanı 2021 jılǵı bahasınıń eki esesine, 29 milliard dollarǵa bahalatuǵın qarjılandırıw boyınsha sóylesiwler alıp bardı^[32]. 2023 jıl 23 yanvarda Microsoft korporaciyası OpenAI Global, LLC-ǵa bir neshe jılǵa sáykes, Microsoft kompaniyasınıń bultlı esaplaw xızmetin Azure-ni qollanıw ushın qosımsha qarjı talap etilgen, 10 milliard AQSH dolları kólemindegi jańa investiciya salıw haqqında járiyaladı^[33][34]. Usı kelisimge baylanıslı mısh-mıshlarda Microsoft kompaniyası investiciyasın qaytarıwǵa eriskenge shekem OpenAI tabısınıń 75%-in hám kompaniyadaǵı 49% úleske iye bolıwı múmkinligi aytıldı^[35]. Investiciya Microsoft korporaciyasınıń OpenAI-diń ChatGPT-di Bing izlew sistemasına integraciyalaw háreketleriniń bir bólegi dep esaplanadı. ChatGPT iske túsirilgennen keyin, Google kompaniyası uqsas JI qollanbasın (Bard) járiyaladı, ol ChatGPT Google-dıń informaciya alıw deregi retindegi ornına qáwip keltiriwi múmkin dep qáwiplendi^[36][37].

2023 jıl 7 fevralda Microsoft korporaciyası ChatGPT-ge uqsas negizine tiykarlanǵan jasalma intellekt texnologiyasın Microsoft Bing, Edge, Microsoft 365 hám basqa ónimlerge engiziwdi islep atırǵanın járiyaladı^[38].

2023 jıl 3 martta Rid Xofman jasalma intellekt kompaniyalarına Greylock Partners arqalı salǵan investiciyaları menen baylanıslı mápler konfliktiń aldın alıwǵa umtılıwın aytıp, direktorlar keńesi wazıypasınan ketti hám jasalma intellekt start-ap kompaniyası Inflection AI-diń tiykarshısı bolǵan. Xofman OpenAI-dıń úlken investorı Microsoft korporaciyasınıń basqarmasında qaldı^[39].

2023 jıl 14 martta OpenAI GPT-4-ti API retinde (kútiw dizimi menen) hám ChatGPT Plus imkaniyatı retinde shıǵardı^[40].

2023 jıl 22 mayda Sem Altman, Greg Brokman hám Ilya Sutskever superintellekti basqarıwı haqqında usınıslardı járiyaladı^[41]. Olar superintellektiń keyingi 10 jıl ishinde júz beriwi múmkinligin, «júdá gúllengen keleshek»ti támiyinlewge imkaniyat beredi hám «ekzistenсiyalıq qáwip múmkinshiligin esapqa alǵanda, biz tek reaktiv bolıwǵa imkaniyatimiz joq» ekenligin esapqa aladı. Olar IAEA-ǵa uqsas xalıqaralıq qadaǵalawshı shólkemdi, belgili bir qábiletlilik shegarasınan joqarı jasalma intellekt sistemaların qadaǵalaw ushın jaratıwdı usınadı, bul ekinshi jaǵınan salıstırmalı túrde ápiwayı jasalma intellekt sistemalarınıń hádde tıs tártipke salmaw kerekligin usınadı. Olar sonday-aq superintellektiń qáwipsizligi boyınsha kóbirek texnikalıq izertlewler alıp barıwǵa shaqıradı hám kóbirek birlesip islewdi, mısalı, húkimetler «hazirgi kóplegen háreketlerdiń bólimi bolǵan» birlesken proektti iske qosıw arqalı kóbirek úylestiriwdi talap etedi^[41][42].

2023-jıl iyulda OpenAI, keleshektegi superintellekttiń sáykesligin, jasalma intellektti qollanıw arqalı, izertlewdi avtomatlastırıw, 4 jıl ishinde qalay támiyinlew kerekligin tabıwǵa baǵdarlanǵan, superalignmen t proektin iske qostı.^[43].

2023 jıl avgustta, Nyu-Yorktaǵı Global Illumination, cifrlı infrastruktura menen dóretiwshilik qurallardı islep shıǵarıw ushın jasalma intellektti qollanatuǵın kompaniya, OpenAI tárepinen satıp alınǵanı haqqında xabarlandı^[44].

2023 jıl 21 sentyabrde Microsoft korporaciyası óziniń Copilot baǵdarlamasınıń barlıq variantların, sonıń ishinde aldınǵı Bing Chat hám Microsoft 365 Copilot-tı Microsoft Copilot dep qayta atadı^[45]. Bul strategiyaga 2023 jıl dekabrde Windows 11 hám Windows 10-nıń kóplegen ornatıwlarǵa, sonıń menen bir qatarda Android ushın^[46] hám onnan keyin iOS ushın shıǵarılǵan jeke Microsoft Copilot qollanbasın qosıw arqalı erisildi^[47].

2023 jıl oktyabrde Sem Altman menen Birlesken Arab Ámirlikleriniń G42 jasalma intellekt firmasınıń bas direktorı Pen Xao, OpenAI G42-ge OpenAI texnologiyasın qollanıwǵa ruqsat beretuǵının járiyaladı^[48].

2023 jıl 6 noyabrde OpenAI GPT-lerdi iske qostı, bul paydalanıwshılarǵa anıq maqsetler ushın ChatGPT-diń sáykeslendirilgen versiyaların jaratıwǵa imkaniyat beredi, hár túrli tarawlardaǵı jasalma intellekt qosımshalarınıń imkaniyatların jáne de keńeytedi^[49]. 2023 jıl 14 noyabrde OpenAI joqarı talap sebepli ChatGPT Plus-ke jańa jazılıwlardı waqıtsha toqtatqanın xabarladı^[50]. Jańa jazılıwshılar ushın qoljetimlilik bir ay ótkennen soń, 13 dekabrde qayta ashıldı^[51].

2024-jıldan házirgi waqıtqa deyin: Jámiyetlik/kommerciyalıq emes háreketler, Sora, Apple kompaniyası menen sherikleslik, o1 modeli

2024 jıl 16 yanvarda, pútkil dúnya boyınsha retlewshilerdiń muqıyat tekseriwine juwap retinde OpenAI jámáátlik muwapıqlastırıw komandasın qurıw tuwralı járiyaladı, ol óz modelleriniń «adamzat qádir qımbatına sáykes keliwin» támiyinlew ushın kópshiliktiń ideyaların ámelge asırıwǵa baǵdarlanǵan. Bul qádem 2023 jıl mayda baslanǵan jámiyetlik baǵdarlamasına baylanıslı boldı. Kompaniya bul baǵdarlamanıń kommerciyalıq háreketlerinen bólek bolatuǵının túsindirdi^[52]. 2024 jıl 18 yanvarda OpenAI ChatGPT Enterprise-ge tolıq ruqsat beretuǵın Arizona Shtatı Universiteti menen sherikleslikti járiyaladı. ASU texnologiyanı kurslar, repetitorlıq hám izertlewlerdiń hár túrli tarawlarına engiziwdi rejelestirdi. Bul OpenAI-diń bilimlendiriw institutı menen birinshi sheriklesligi^[53].

2024 jıl fevralda AQSH Qáwipsizlik hám birja komissiyası Altman tárepinen berilgen ishki kompaniya kommunikaciyaları investorlardı aldaw ushın qollanılǵan ba, qollanılmaǵan ba degen sorawlardı izertlep atırǵanın xabarladı; hám aldınǵı noyabrde Qubla Nyu-York AQSH prokuraturası ashqan Altmannıń málimlemeleri boyınsha tergew dawam etpekte^[54][55].

2024 jıl 15 fevralda OpenAI Sora atlı tekstti videoǵa aylandırıw modelin járiyaladı, ol belgisiz kúni kópshilikke shıǵarıwdı rejelestirmekte^[56]. Ol házirgi waqıtta zárúr zıyanlar menen táwekellerdi basqarıw ushın qızıl komandalar ushın qoljetimli^[57].

2024 jıl 29 fevralda OpenAI hám bas direktor Sem Altmandı Ilon Mask tárepinen sudqa berdi, ol olardı OpenAI-diń adamzat iygiligi ushın jasalma intellektti rawajlandırıw haqqındaǵı dáslepki missiyasına^[6] qarama-qarsı, jámiyetlik iygilikke qaraǵanda paydanı birinshi orınǵa qoydı dep ayıpladı. Sudta Microsoft korporaciyası menen sherikleslik ornatqannan keyin OpenAI siyasatınıń ózgeriwi, onıń ashıq derekke baylanıslı minnetlemesine gúmanlanıp, JI etikası-paydaǵa qarsı dawlasıwlarǵa sebepshi boldı^[58]. Blog jazbasında OpenAI «Ilon bul missiyanıń AGI-diń ashıq deregi bolıp tabılatuǵının ańlatpaytuǵının túsindi» dep málimledi^[59]. Xızmetkerlerdiń jazbasında olar sonıń menen qatar is júzinde Microsoft-tıń filial kompaniyası ekenin biykarladı.

2024 jıl 11 martta sudqa arza bergende OpenAI 2018 jılı kompaniyadan ketkennen keyin «Ilon Masksız hámmesi jaqsı» dep málimledi. Olar sonday-aq Masktıń sudqa shaǵımına juwap berip, milliarderdiń talapların «qolaysız», «jeńil», «ayrıqsha» hám «fantastika» dep atadı^[60]. 2024 jıl 11 iyunda Mask tosattan sudtan bas tarttı^[61]. 2024 jıl 5 avgustte Mask Altmanǵa hám basqalarǵa qarsı sud isin qayta ashtı, ol Altman OpenAI kommerciyalıq emes shólkem retinde qurıladı dep málimledi^[62][63].

2024 jıl 15 mayda Ilya Sutskever OpenAI-dan ketti hám onıń ornına Jakub Pachokkiy bas alım bolıp tayınlandı^[64]. Bir neshe saattan keyin, supersáwbetlesiw komandasınıń ekinshi jetekshisi Jan Leyke, OpenAI-diń basshılıǵına degen qáwipsizlik hám isenimniń hálsiregenin aytıp, ketkenin járiyaladı^[65]. Olar menen birge topardan bir neshe izertlewshilerdiń ketiwi OpenAI-ǵa topardıń jumısın basqa izertlew tarawlarına sińdiriwge hám rásmiy túrde superalsáwbetlesiw topardıń jumısın toqtatıwǵa alıp keldi^[66]. Fortune jurnalı menen sáwbetlesken dereklerde, OpenAI óziniń esaplaw imkaniyatlarınıń 20% superasáwbetlesiw proektine ajıratıw haqqındaǵı wádesi ámelge asırılmaǵan^[67].

2024 jıl 19 mayda Reddit hám OpenAI ChatGPT qosqanda, OpenAI ónimlerine Reddit mazmunın biriktiriw ushın sherikleslik járiyaladı. Bul birgelikli jumıs OpenAI-ge Reddit Data API-ge erisiwge imkaniyat beredi, ol jasalma intellekt qurallardı jaqsılaw hám Reddit jámiyetleri menen paydalanıwshı baylanıstın arttırıw ushın real waqıtta strukturalanǵan kontentti usınadı. Sonıń menen bir qatarda, Reddit OpenAI platformasın qollanıw arqalı, paydalanıwshılar menen moderatorlar ushın jańa jasalma intellektke tiykarlanǵan imkaniyatlardı islep shıǵarıwdi rejelestirdi. Sherikleslik Reddit-tiń qupıyalıq haqqındaǵı minnetlemesine sáykes keledi, onıń Jámiyetke Qoljetimli Kontent Siyasatına hám qollanıwdaǵı Data API Shártnamalarına sáykes, olardıń maqullanıwı bolmaǵan jaǵdayda kommerciyalıq paydalanıwǵa sheklew qoyadı. OpenAI sonday-aq Reddit-tiń reklama sherigi retinde xızmet etedi.^[68].

2024 jıl 22 mayda OpenAI The Wall Street Journal, the New York Post, The Times hám The Sunday Times gazetalarınan jańalıq mazmunın óziniń jasalma intellekt platformasına biriktiriw boyınsha News Corp penen kelisimge keldi. Sol waqıtta, The New York Times sıyaqlı basqa basılımlar jasalma intellekt modellerin oqıtıw ushın ózleriniń mazmunın paydalanǵanı ushın OpenAI hám Microsoft kompaniyaların avtorlıq huqıqtı buzǵanı ushın sudqa berdi^[69].

2024 jıl 29 mayda Axios OpenAI-diń ChatGPT sıyaqlı jasalma intellekt modelleriniń dálligin arttırıw ushın, isenimli jańalıq dereklerin qosıw arqalı, Vox Media hám The Atlantic kompaniyaları menen mazmundı bólisiw boyınsha kelisimlerge qol qoyǵanın xabarladı. Bul kelisimler jasalma intellekt jalǵan informaciyasına baylanıslı alańlawlardı joq etiwge baǵdarlanǵan^[70]. Bul sheshimge baylanıslı alańlawlardı jurnalistler, sonıń ishinde usı basılımlar ushın jumıs isleytuǵınlar, sonday-aq basılımlardıń awqamı bildirdi. Vox awqamı: «Biz jurnalistler hám jumısshılar retinde, biz usı sherikleslikke baylanıslı awır alańlaw bildiremiz, usı sheriklesliktiń biziń kásiplik awqamnıń aǵzalarına unamsız tásir etiwi múmkin dep esaplaymız, generativ jasalma intellekttiń paydalanıwına baylanıslı hújjetlestirilgen etikalıq hám ekologiyalıq alańlawlar tuwralı aytpaǵanda.»^[71]

OpenAI-dıń toǵız házirgi hám burınǵı xızmetkerleri kompaniyanı qáwipsizlikten góre paydaǵa kóbirek itibar qaratadı, alańlawlardı toqtatıw ushın shekleytuǵın kelisimlerdi qollanadı hám jetkilikli emes táwekeldi basqarıw menen tez ámelge asıradı dep ayıpladı. Olar jasalma intellektti rawajlandırıwdı retlew ushın kóbirek ashıq-aydınlıqtı, xabar beriwshilerdi qorǵaw ushın nızamlardı hám nızamshılıq retlewdi talap etedi^[72].

2024 jıl 10 iyunda WWDC 2024 kórgizbesinde OpenAI, ChatGPT imkaniyatların Apple Intelligence hám iPhoneǵa engiziw ushın Apple Inc. kompaniyası menen sherikleslik jaratqanı haqqında xabar berildi^[73].

2024 jıl 13 iyunda OpenAI NSA-nıń burınǵı baslıǵı Pol Nakasone kompaniyanıń direktorlar keńesine qosılıp atırǵanlıǵın járiyaladı. Nakasone sonday-aq kompaniyanıń qáwipsizlik kishi komitetine de qosıldı^[74].

2024 jıl 24 iyunda OpenAI Zoom tiykarındaǵı birgelikli jumıs platformasın isletiwshiler kompaniyası Multi-di satıp aldı^[75].

2024 jıl iyulda Reuters OpenAI-diń jasalma intellekt pikirlew imkaniyatların jaqsılawǵa baǵdarlanǵan «Strawberry» dep atalǵan (burın Q* dep atalǵan) proekt ushın jumıs islep atırǵanın xabarladı. Proekttiń onlaynǵa avtonom túrde sharlaw hám «tereń izertlewler» alıp barıwǵa imkaniyat beriwdi mápset etip atırǵanı aytılǵan^[76][77]. Proekt 12 sentyabrde o1 dep rásmiy túrde járiyalandı^[78].

2024 jıl 5 avgustta TechCrunch OpenAI-diń tiykarshısı Djon Shulman kompaniyadan ketip, básekiles JI start-ap kompaniyası Anthropic-ke qosılǵanın xabarladı. Shulman óziniń háreketiniń sebebi retinde jasalma intellekttiń sáwbetlesiwdegi izertlewlerine tereńirek itibar qaratıwǵa degen tilegin kórsetti. Sonday-aq, OpenAI-diń prezidenti hám tiykarshısı Greg Brokman jıl sońına shekem uzaq múddetli demalıs aladı^[79].

2024 jıl 12 sentyabrde OpenAI o1 modelin járiyaladı, ol juwaplarınıń ózge túrli oylaw ushın kóbirek waqıttı jumsaydı, bul ónimlilikti arttıradı. o1-preview hám o1-mini modeller GPT Plus aǵzalarına sol kúni shıǵarıldı^[80].

Qatnasıwshılar

OpenAI tiykarshısı hám bas atqarıwshı direktorı Sem Altman

OpenAI tiykarshısı hám prezidenti Greg Brokman

Súwret klassifikaciyası

CLIP

2021 jılı járiyalanǵan CLIP (Contrastive Language–Image Pre-training) − tekst penen súwretler arasındaǵı semantikalıq uqsaslıqtı analizlewge úyretilgen model. Ol ásirese súwretlerdi klassifikaciyalaw ushın paydalanıwǵa boladı^[81].

Tekstten súwretke

DALL-E

«Jiraf aydarha ximerasınıń kásiplik joqarı sapalı illyustraciyası. Aydarhaǵa elikleytuǵın jiraf. Aydarhadan jasalǵan jiraf» teksti berilgende DALL-E tárepinen jaratılǵan súwretler.

2021 jılı ashılǵan DALL-E ‒ tekstli táriyiplerden súwretler jaratatuǵın transformator modeli^[82]. DALL-E tábiyiy tildegi kirislerdi («besmúyeshlik sıyaqlı jasıl teri shıjlan» yamasa «qayǵılı kapibaranıń izometriyalıq kórinisi» sıyaqlı) túsindiriw hám sáykes súwretlerdi jaratıw ushın GPT-3 12 milliard parametrli versiyasın paydalanadı. Ol haqıyqıy obyektlerdiń («kók qulpınay súwreti bar vitraj»), sonday-aq haqıyqatında joq obyektlerdiń («shóptiń teksturası bar tekshe») súwretlerin jarata aladı. 2021 jıl mart ayındaǵı jaǵday boyınsha API yamasa kod qoljetimli emes.

DALL-E 2

2022 jıl aprelde OpenAI, modeldiń anaǵurlım real nátiyjeler menen jaqsılanǵan versiyası bolǵan DALL-E 2-ni járiyaladı^[83]. 2022 jıl dekabrde OpenAI GitHub-ta tekstli táriyipti 3-ólshemli modelge aylandırıw ushın jańa ápiwayı sistema bolǵan Point-E ushın programmalıq támiynat járiyaladı.

DALL-E 3

2023 jıl sentyabrde OpenAI, qol menen tez injeneriyasız kompleks táriyiplerden súwretlerdi jaratıw hám qollardı hám tekst sıyaqlı quramalı detallarǵa súwret salıwǵa qábiletli, kóbirek quwatlı model bolǵan DALL-E 3-ti járiyaladı^[84]. Ol oktyabr ayında ChatGPT Plus imkaniyatı retinde kópshilikke shıǵarıldı^[85].

Tekstten videoga

Sora

Sora − qısqa táriyipli sorawlarǵa^[86] tiykarlanǵan videolardı jarata alatuǵın, sonday-aq burınnan bar videolardı waqıt boyınsha alǵa yamasa artqa keńeyte alatuǵın tekstten videoǵa modeli^[87]. Ol 1920x1080 yamasa 1080x1920 pikseller sanına iye videolardı jarata aladı. Jaratılǵan videolardıń maksimal uzınlıǵı belgisiz.

Sora islep shıǵarıwshılar toparı onı «sheksiz dóretiwshilik potencialın» bildiriw ushın «aspan» degen yaponsha sózdiń húrmetine atadı. Sora texnologiyası DALL•E 3 tekstten súwretke modeliniń tiykarındaǵı texnologiyanıń adaptaciyası^[88]. OpenAI sistemanı hámmege qoljetimli videolar menen, sonday-aq bul maqset ushın licenziyalanǵan avtorlıq huqıqı bar videolar menen oqıttı, biraq videolardıń sanın yamasa anıq dereklerin ashpaǵan.^[86]

2024 jıl 15 fevralda OpenAI bir minutqa shekem uzın videoları jaratıw imkaniyatına iye ekenligin aytıp, bir neshe Sora tárepinen jaratılǵan joqarı anıqlıqtaǵı videolardı jámiyetshilikke kórsetti. Ol sonday-aq modeldi oqıtıw ushın qollanılatuǵın usıllardı hám modeldiń imkaniyatların atap ótetuǵın texnikalıq esabat penen bólisti^[88]. Ol quramalı fizikani imitaciyalawǵa baylanıslı qıyınshılıqlar sıyaqlı, ayırım kemshiliklerin moyınladı. MIT Technology Review jurnalı jurnalisti Will Duglas Xeven demonstraciya videolardıń "tásirli" ekenin ayttı, biraq olardıń tańlap alınǵanın hám Sora-nıń tipik shıǵısı emesligin atap ótti.^[88]

Soranıń kópshilikke arnalǵan kórsetiwinen soń ayırım akademiyalıq jetekshilerdiń gúmanlanıwına qaramastan, atap ótiletuǵın oyın-zawıq sanaatınıń kórnekli ǵayratkerleri texnologiyanıń potencialına úlken qızıǵıwshılıq bildirdi. Bir intervyuda aktyor hám rejissyor Tayler Perri texnologiyanıń tekstli táriyiplerden real videonı jaratıw qábiletine qızıǵıp, olardıń áńgimeni bayan etiw hám kontent jaratıwǵa revolyuciya payda etiwi múmkinshiligin atap ótti. Ol Soranıń imkaniyatlarına bolǵan qızıǵıwshılıǵı sonshelli kúshli bolǵanlıqtan, óziniń Atlanta-da jaylasqan kinostudiyasıń keńeytiw rejelerin toqtatıwdı sheshkenin ayttı^[89].