Сырдария облысы (Ресей империясы)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Сырдария облысы – 1917 жылдың 14 қыркүйегіне дейін Түркістан генерал-губернаторлығының (Түркістан өлкесі) құрамында болған Ресей империясындағы әкімшілік бірлік. Әкімшілік орталығы — Ташкент қаласы. 1867 жылы 23 шілдеде құрылған; сол уақытта облыстық үкімет те құрылды.
1918 жылы 30 сәуірде облыс Түркістан АКСР (РКФСР) құрамында болды. 1920 жылдың қазанында Әмудария бөлімінің аумағы дербес Әмудария облысына берілді. 1924 жылы 27 қазанда ұлттық-аумақтық межелеп бөлу нәтижесінде Сырдария облысының көп бөлігі Сырдария губерниясы ретінде Қырғыз АКСР-не (1925 жылдан бастап Қазақ АКСР), қалған шағын бөлігі (Ташкент уезі) — жаңадан құрылған Өзбек КСР құрамына берілді, ал Талас аңғары — Қарақырғыз автономиялы облысына (1925 жылдан Қырғыз автономиялы облысы) қосылды. 1925 жылы 29 қаңтарда Өзбек КСР құрамында Сырдария облысының бір бөлігінен Ташкент облысы құрылды. 1928 жылы 17 қаңтарда Қазақ АҚСР-нің аймақтық бөліністің енгізілуіне байланысты, Сырдария губерниясы өз қызметін тоқтатты.
Remove ads
Географиясы
Облыс Түркістан өлкесінің солтүстік-батыс бөлігін алып жатты.
Солтүстікте — Торғай және Ақмола облыстарымен, шығыста — Жетісу облысымен, оңтүстікте — Ферғана мен Самарқан облыстарымен және Бұхарамен, оңтүстік-батыста — Хиуа иелігімен, батыста — Арал теңізімен шектесті. Бойлықта созылған төртбұрышқа ұқсас болды.
Ауданы 504 700 км² (443,442 шаршы шақырым). Облыстың ең үлкен ұзындығы бойлық бойынша шамамен — 1173 км (1100 шақырым), ені шамамен — 747 км (700 шақырым).
Сырдария облысы Түркістан өлкесінің бүкіл ауданының 70%-ға жуығы мен Түркістан генерал-губернаторлығының 25%-ға жуығын иеленді.
Remove ads
Билік органдары
Бастапқыда облыс 8 уезге бөлінді: Әулиеата, Жызақ, Қазалы, Перовск, Ташкент, Түркістан, Хожанд және Шымкент. 1868 жылы Ташкент уезі Құрама болып өзгертілді (1887 жылы қайта аталды), ал Түркістан уезі таратылды. 1886 жылы Жызақ және Хожанд уездері Самарқан облысына берілді, ал Әмудария бөлімі Сырдария облысына қосылды.
XX ғасырдың басында облыс 5 уез бен бөлімге бөлінді:
1920 жылы Әмудария бөлімі дербес Әмудария облысына айналды.
Remove ads
Бейнелеме
-
Облыс елтаңбасының суреті. ІІМ бас., 1880 -
Облыс елтаңбасының суреті. Сукачов бас., 1878 -
Облыс орталығы Ташкент қаласының елтаңбасы (П. Винклер, 1899)
Тұрғындары
1897 жылғы халық санағы бойынша облыста 1 478 398 адам (803 411 ер адам және 674 987 әйел адам), оның ішінде қалаларда 205 596 адам болды. 155 673 тұрғыны бар (Орта Азиядағы ең көп қоныстанған қала) облыстық Ташкент қаласынан басқасында, Сырдария облысында ірі қалалар жоқ.
1897 жылғы халықтың тіл бойынша үлестіру (XIX ғ. лингвистика бойынша тілдердің анықтамасы)[1]:
Орыстарды – православиелік және ішінара ескі наным-сенушілерді және басқа еуропалық христиандар мен яһудилерді қоспағанда, халықтың негізгі бөлігін (96,4%) мұсылмандар құрады.
Remove ads
Сілтеме
Дереккөздер
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads