ខេត្តនគរភ្នំ

ខេត្តនគរភ្នំ (ថៃ: นครพนม, ត្រូវបញ្ចេញសំឡេង [ná(ʔ).kʰɔ̄ːn pʰā.nōm] អានថា: ណៈ-ខន-ផៈ-ណុំ) គឺជាខេត្ត (ចង្វាត) ​មួយក្នុងចំណោមខេត្តចិតសិបប្រាំមួយរបស់ប្រទេសថៃ​ ស្ថិតនៅភាគឦសាន (ហៅ​ថាឥសាន ឬ អ៊ីសាន​ដែរ)​ ខាងលើប្រទេសថៃ ខេត្តជាប់គ្នាដោយផ្ទាល់គឺ​​ (ពីខាងត្បូងតាមទ្រនិចនាឡិកា): ខេត្តមុក្តាហារ ខេត្តសកលនគរ និងខេត្តបឹងកាល​ ភាគឦសានជាប់នឹងខេត្តខាំមួននៅប្រទេសឡាវ

នគរភ្នំ นครพนม
ចង្វាត
ទន្លេមេគង្គ, ខេត្តនគរភ្នំ, ទល់មុខខេត្តខាំមួន, ប្រទេសឡាវ ទន្លេមេគង្គ, ខេត្តនគរភ្នំ, ទល់មុខខេត្តខាំមួន, ប្រទេសឡាវ
ទង់ ត្រា
ផែនទី​នៃ​ប្រទេស​ថៃ​រំលេច​ខេត្ត​នគរភ្នំ ផែនទី​នៃ​ប្រទេស​ថៃ​រំលេច​ខេត្ត​នគរភ្នំ
ប្រទេស	ថៃ
រាជធានី	ទីក្រុងនគរភ្នំ
រដ្ឋាភិបាល
• អភិបាល	ជាធិប រុចនសេរី (ចាប់តាំងពីខែតុលាឆ្នាំ 2021)
ផ្ទៃក្រឡា[១]
• សរុប	៥៦៣៧ គម2 (២.១៧៦ ម៉ាយ ការ)
ចំណាត់ថ្នាក់ផ្ទៃក្រឡា	ចំណាត់ថ្នាក់ទី​ 38
ប្រជាជន (2019)[២]
• សរុប	៧១៩,១៣៦
• ចំណាត់ថ្នាក់	ចំណាត់ថ្នាក់ទី​ 38
• សន្ទភាព	១២៧/km2 (៣៣០/sq mi)
• ចំណាត់ថ្នាក់សន្ទភាព	ចំណាត់ថ្នាក់ទី​ 36
សន្ទស្សន៍សមិទ្ធិផលរបស់មនុស្ស[៣]
• HAI (2017)	0.5742 "somewhat low" Ranked 49th
ល្វែងម៉ោង	ICT (ម.ស.ស.+7)
លេខ​កូដ​ប្រៃ​ស​ណី​យ	48xx
លេខ​កូដ​ហៅ​ទូរសព្ទ	042
ក្រមអ.ម.អ. ៣១៦៦	TH-48
គេហទំព័រ	nakhonphanom.go.th

ភូមិសាស្ត្រ

ខេត្តនៅជ្រលងទន្លេមេគង្គ ភាគច្រើនជាវាលទំនាប ផ្នែកខាងជើងនៃខេត្តមានតំបន់ខ្ពង់រាបជាង ធម្មជាតិគ្របដណ្តប់ដោយព្រៃឈើ ទន្លេសំខាន់នៅភាគខាងជើងគឺទន្លេសង្គ្រាមជាមួយនឹងទន្លេអ៊ុនតូចជាង​ ផ្នែក​ខាង​ត្បូង​មាន​ទឹក​ទន្លេគុំជា​ផ្លូវ​ទឹក​គួរ​ឱ្យ​កត់​សម្គាល់​តែ​មួយ​គត់ ទីរួមខេត្ត គឺទីក្រុងនគរភ្នំ​ ស្ថិតនៅមាត់ទន្លេមេគង្គ

ឧទ្យានជាតិភូលង្កាគ្របដណ្តប់ 50 គ.ម 2 របស់ព្រៃនិងភ្នំ និងរួមបញ្ចូលទឹកជ្រោះតាតខាមនិងទឹកជ្រោះតាតពោធិ៍ដែលជាកន្លែងទាក់ទាញដ៏ពេញនិយមបំផុតវ ផ្កាដូចជា Lady Slipper Orchid និងសត្វព្រៃចម្រុះត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងឧទ្យាន ផ្ទៃដីព្រៃឈើសរុបមាន 789 គ.ម 2 (305 គីឡូម៉ែត្រក្រឡា) ឬ 14 ភាគរយរបស់ផ្ទៃដីខេត្ត^[១]

ប្រវត្តិ

ឈ្មោះ "នគរភ្នំ" មានន័យថា "ទីក្រុងភ្នំ" ត្រូវបានប្រគល់ឱ្យទីក្រុងដោយស្តេចព្រះពុទ្ធយ៉តហ្វាចុឡាលោកមហារាជ (រាមាទី ១) មិនមានភ្នំនៅក្នុងនគរភ្នំខ្លួនឯងទេ ភ្នំថ្មកំបោរដែលប្រមូលផ្តុំនៅក្នុងទីក្រុងថាខែកនៅប្រទេសឡាវនៅម្ខាងទៀតរបស់ទន្លេមេគង្គ ខេត្តនគរភ្នំត្រូវ​បាន​ពិពណ៌នា​យ៉ាង​ច្បាស់​ថា​ជា​ទីក្រុង​ដែល​អាច​មើល​ឃើញ​ភ្នំ។

តំបន់​នេះ​ត្រូវ​បាន​ជន​ជាតិ​លាវតាំង​ទី​លំនៅ​ជា​យូរ​មក​ហើយ ហើយ​ជា​កម្មសិទ្ធិ​របស់​អាណាចក្រឡានសាង ក្រោយ​មក​បាន​ស្ថិត​ក្រោម​ការ​គ្រប់​គ្រង​របស់​អាណាចក្រអយុធ្យា​ ប្រជាជននៅតែនិយាយភាសាឡាវច្រើនជាងគេ ដំបូងវាត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា "ស៊ីគោត្តបូរណ៍ (ศรีโคตรบูรณ์)"​ និងក្នុងរជ្ជកាលស្តេចព្រះពុទ្ធយ៉តហ្វាចុឡាលោកមហារាជ (រាមាទី ១) ​បាន​ហៅថា "មរុក្ខនគរ (มรุกขนคร)"

ក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមអាមេរិក (ឬសង្គ្រាមវៀតណាម) នគរភ្នំបានឃើញការប្រយុទ្ធគ្នារវាងក្រុមបះបោរវៀតណាមខាងជើង និងកងកម្លាំងអាមេរិក ក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1960 សង្កាត់ (តាំបល់) ចំនួន 73 ក្នុងចំណោមសង្កាត់ 131 ត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាបានជ្រៀតចូលដោយពួកកុម្មុយនិស្តវៀតណាមនិងឡាវ ហើយខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា "បេះដូងនៃការបះបោរ"^{[ត្រូវការអំណះអំណាង]} កងកម្លាំង​អាមេរិកនិង​ថៃ​បាន​បង្កើត​មូលដ្ឋាន​នៅនគរភ្នំ ដែលជាកន្លែងដែលយោធាថៃធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរបស់កងបញ្ជាការយន្តហោះទី 56 ដែលធ្វើប្រតិបត្តិការពិសេសប្រឆាំងទាំងផ្លូវលំហូជីមិញក្នុងប្រទេសឡាវនិងប្រតិបត្តិការ​ប្រឆាំង​បះបោរ​ប្រឆាំង​នឹង​កម្លាំង​កុម្មុយនិស្ត​ថៃខណៈ​កំពុង​ធ្វើ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​ និងប្រតិបត្តិការជួយសង្គ្រោះជាចម្បងនៅក្នុងប្រទេសឡាវ និងវៀតណាមខាងជើង

ថ្ងៃទី 7 ខែសីហាឆ្នាំ 1965​ ភូមិជនជាតិភាគតិចភូថៃក្នុងខេត្ត ធ្វើ​ជា​ចំណង​ជើង​នៅ​ពេល​ការ​ប្រឈម​មុខ​ដាក់​គ្នា​ជា​លើក​ដំបូង​របស់​ថៃ​រវាង​អ្នក​ប្រយុទ្ធ​កុម្មុយនិស្តនិងកម្លាំងសន្តិសុខថៃបានកើតឡើង​ អ្នក​ភូមិ​កុម្មុយនិស្ត​ 8 ​នាក់​បាន​ចូល​រួម ម្នាក់​ក្នុង​ចំណោម​នោះ​ត្រូវ​បាន​គេ​បាញ់​សម្លាប់​នៅ​ក្នុង​ឧបទ្ទវហេតុ​បន្ទាប់​ពី​ទីក្រុង​ត្រូវ​បាន​ឡោម​ព័ទ្ធ​ដោយ​កង​កម្លាំង​រដ្ឋ^[៤]

ចន្លោះឆ្នាំ 1967 និង 1971 ភាគច្រើននៃពួកបះបោរកុម្មុយនិស្តត្រូវបានកម្ចាត់ ឆ្ពោះទៅចុងបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមវៀតណាម កងកម្លាំង​អាមេរិក​បាន​ចល័ត​ប្រតិបត្តិការ​យោធា​ឥណ្ឌូចិន​របស់ខ្លួន​ទៅកាន់​ខេត្តនគរភ្នំ^{[ត្រូវការអំណះអំណាង]}

មេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តវៀតណាម ហូ ជីមិញ បានរស់នៅពីឆ្នាំ 1928 និង 1931 នៅបានណាចក (บ้านนาจอก) ភូមិតូចមួយនៅលើផ្លូវរវាងអ្វីដែលឥឡូវនេះជាមូលដ្ឋានទ័ពអាកាសនិងខេត្តនគរភ្នំ អតីតផ្ទះរបស់គាត់និងសារមន្ទីរមួយត្រូវបានបើកជាសាធារណៈ^[៥]

រដ្ឋបាលខេត្ត

ខេត្តចែកចេញជា 12 ស្រុក (អាំភើ) ស្រុកត្រូវបានបែងចែកបន្ថែមទៀតជា 97 សង្កាត់ (តាំបល់) និង 1,040 ភូមិ

ឈ្មោះភាសាថៃ	ឈ្មោះភាសាខ្មែរ (ប្រតិចារិក)	ឈ្មោះតួរ៉ូម៉ាំង	អានថា
เมืองนครพนม	មឿងនគរភ្នំ	Mueang Nakhon Phanom	មឿងណៈខនផៈណុំ
ปลาปาก	ប៉្លាប៉ាក	Pla Pak	ប៉្លាប៉ាក
ท่าอุเทน	ថាឧទេន	Tha Uthen	ថាអ៊ុធេន
บ้านแพง	បានភែង	Ban Phaeng	បានភែង
ธาตุพนม	ធាតុភ្នំ	That Phanom	ថាតផៈណុំ
เรณูนคร	រេណូនគរ	Renu Nakhon	រេនូណៈខន
นาแก	ណាកែ	Na Kae	ណាកែ
ศรีสงคราม	ស្រីសង្គ្រាម / ស៊ីសង្គ្រាម	Si Songkhram	ស៊ីសុងខ្រាម
นาหว้า	ណាវ៉ា	Na Wa	ណាវ៉ា
โพนสวรรค์	ពោនសួគ៌	Phon Sawan	ផូនសៈវ៉ាន់
นาทม	ណាទម	Na Thom	ណាថុំ
วังยาง	វាំងយ៉ាង	Wang Yang	វ៉ាំងយ៉ាង