ចក្រភពជប៉ុន

ចក្រភពជប៉ុន ^{[ស ១]} គឺជារដ្ឋជាតិជប៉ុន^{[ស ២]} និងមហាអំណាចមួយដែលមានអត្ថិភាពចាប់ពីប្រត្យាស្ថាប័នម៉េជិនៅថ្ងៃទី៣ ខែមករា ឆ្នាំ១៨៦៨ រហូតដល់ការអនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនៅថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤៧។^[៥] ចាប់ពីឆ្នាំ១៩១០ ដល់ឆ្នាំ១៩៤៥ ចក្រភពជប៉ុនបានគ្របដណ្ដប់លើប្រជុំកោះជប៉ុន ប្រជុំកោះគូរីល ខារ៉ាហ្វូតុ កូរ៉េ តៃវ៉ាន់។ ទឹកដីសម្បទានរបស់ជប៉ុនដូចជាទឹកដីភតិសន្យាក្វានទុងគឺមិនត្រូវបានគេចាត់ទុកជាផ្នែកនៃចក្រភពជប៉ុនជាផ្លូវការឡើយ។​ នៅដំណាច់សង្គ្រាមលោកលើកទី២ ក្រោយពីជប៉ុនបានប្រកាសទទួលចុះចាញ់រួមជាមួយមហាអំណាចអ័ក្ស ទឹកដីអាណាចក្រជប៉ុនទាំងប៉ុន្មានដែលដណ្ដើមបានពីមុនត្រូវបាត់បង់ទាំងស្រុង ហើយទឹកដីប្រទេសជប៉ុនត្រូវបានកាត់បន្ថយមកនៅត្រឹមប្រជុំកោះជប៉ុនរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។

ចក្រភពជប៉ុន 大日本帝國
១៨៦៨–១៩៤៧
ទង់ជាតិ ត្រារាជាធិរាជ
បាវចនា (១៨៦៨–១៩១២) 五箇条の御誓文 "សម្បថក្នុងប្រការទាំងប្រាំ"
ភ្លេងជាតិ (១៨៦៩–១៩៤៥) 君が代 គិមិង៉ាយ៉ុ "ព្រះរាជភូធរគ្រង" [១][២] noicon
វិសាលភាពទឹកដីនៃចក្រភពជប៉ុនក្នុងឆ្នាំ១៩៤២៖   ជប៉ុន   ទឹកដីអាណានិគម (កូរ៉េ តៃវ៉ាន់ ខារ៉ាហ្វូតុ) / ម៉ាន់ដាត   រដ្ឋអាយ៉ង / អាណាព្យាបាល / ទឹកដីត្រួតត្រា
រាជធានី	ក្យូតុ (១៨៦៨–១៨៦៩)[៣] តូក្យូ (១៨៦៩–១៩៤៧)
ទីក្រុងធំបំផុត	តូក្យូ
ភាសាផ្លូវការ	ជប៉ុន
ភាសាទទួលស្គាល់ក្នុងតំបន់	ហុកគាន កុកងឺ ហាក់កា កូរ៉េ
សាសនា	តាមច្បាប់៖ គ្មាន (រដ្ឋលោកវិស័យ) តាមប្រតិបត្តិ៖ ស៊ិនតូរដ្ឋ (មនោគមវិជ្ជារដ្ឋ)
រដ្ឋាភិបាល	ឯកត្តរដ្ឋអាស្រ័យរាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ (១៨៦៨–១៨៨៩)[៤] ក្រោមដាចូខាន[៤] (១៨៦៨–១៨៨៥) ឯកត្តរដ្ឋនិយមសភា រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យពាក់កណ្ដាលរដ្ឋធម្មនុញ្ញ (១៨៨៩–១៩៤៧)[៥] ក្រោមអំណាចយោធា (១៩៤៥–១៩៤៧)
ព្រះអធិរាជ
▪ ១៨៦៨–១៩១២	ម៉េជិ
▪ ១៩១២–១៩២៦	តៃឝូ
▪ ១៩២៦–១៩៤៧	ឝូវ៉ា
នាយករដ្ឋមន្ត្រី
▪ ១៨៨៥–១៨៨៨ (ដំបូង)	អ៊ីតូ ហ៊ីរ៉ូហ្វឺមិ
▪ ១៩៤៦–១៩៤៧ (ក្រោយ)	ស៊ីហ្គេរុ យ៉ូស្ហីដា
នីតិបញ្ញត្តិ	គ្មាន (អាស្រ័យអំណាចព្រះរាជក្រឹត្យ) (១៨៦៨–១៨៧១) ព្រឹទ្ធសភា (១៨៧១–១៨៨៩) រាជាធិរាជសភា (ពី ១៨៨៩)
• សភាជាន់ខ្ពស់	ព្រឹទ្ធសភា (១៨៨៩–១៩៤៧)
• សភាជាន់ទាប	សភាតំណាងរាស្ត្រ (ពី ១៨៩០)
សម័យកាលប្រវត្តិសាស្រ្ត	ម៉េជិ • តៃឝូ • ឝូវ៉ា
▪ ប្រត្យាស្ថាប័នម៉េជិ	៣ មករា ១៨៦៨[៦]
▪ រដ្ឋធម្មនុញ្ញម៉េជិ	១១ កុម្ភៈ ១៨៨៩
▪ សង្គ្រាមចិន-ជប៉ុនលើកទីមួយ	២៥ កក្កដា ១៨៩៤
▪ សង្គ្រាមលោកលើកទី១	២៣ សីហា ១៩១៤
▪ សង្គ្រាមចិន-ជប៉ុនលើកទីពីរ	៧ កក្កដា ១៩៣៧
▪ សង្គ្រាមលោកលើកទី២	៧​ ធ្នូ ១៩៤១
▪ ចុះចាញ់សង្គ្រាម	២ កញ្ញា ១៩៤៥
▪ កំណែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ	៣ ឧសភា ១៩៤៧[៥]
ក្រឡាផ្ទៃ
១៩៣៨[៧]	១៩៨៤០០០ គ.ម២ (៧៦៦០០០ ម៉ាយ ក.)
១៩៤២[៨]	៧៤០០០០០ គ.ម២ (២៩០០០០០ ម៉ាយ ក.)
ប្រជាជន
▪ ១៩២០	៧៧,៧០០,០០០[៩]
▪ ១៩៤០	១០៥,២០០,០០០[៩]
រូបិយវត្ថុ	យេនជប៉ុន យេនកូរ៉េ យេនតៃវ៉ាន់
Preceded by Succeeded by រដ្ឋសូគុនតូគូហ្កាវ៉ា សាធារណរដ្ឋអេហ្សូ ជប៉ុនក្រោមការត្រួតត្រាសម្ព័ន្ធមិត្ត ជប៉ុន

នៅក្រោមបាវចនាហ្វឹកុគឹក្យូហេ^{[ស ៣]} និងស្សូគឹសាំងកូក្យូ^{[ស ៤]} ប្រទេសជប៉ុនបានឆ្លងកាត់សម័យឧស្សាហូបនីយកម្ម និងយោធានីយកម្ម ការស្តារមេជិគឺជាទំនើបកម្មលឿនបំផុតនៃប្រទេសណាមួយរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ទិដ្ឋភាពទាំងអស់នេះបានរួមចំណែកដល់ការលេចចេញជារូបរាងរបស់ប្រទេសជប៉ុនជាមហាអំណាចមួយ និងការបង្កើតអាណាចក្រអាណានិគមមួយបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមចិន-ជប៉ុនលើកទីមួយ ការបះបោររបស់អ្នកប្រដាល់ សង្គ្រាមរុស្ស៊ី-ជប៉ុន និងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ភាពចលាចលផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩២០ រួមទាំងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចធំ បាននាំឱ្យមានការកើនឡើងនៃយោធានិយម ជាតិនិយម និងលទ្ធិផ្តាច់ការ ដូចដែលបានបង្កប់នៅក្នុងមនោគមវិជ្ជាស្ថិតិស្សូវ៉ា មនោគមវិជ្ជា ទីបំផុតឈានដល់សមាជិកភាពរបស់ប្រទេសជប៉ុនក្នុងសម្ព័ន្ធភាពអ័ក្ស និងការសញ្ជ័យនៃផ្នែកធំនៃអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ^[១២]

Japan's armed forces initially achieved large-scale military successes during the Second Sino-Japanese War (1937–1945) and the Pacific War. However, starting from 1942, particularly after the Battles of Midway and Guadalcanal, Japan was forced to adopt a defensive stance, and the American island hopping campaign meant that Japan was slowly losing all of the territory it had gained, and eventually, the Americans captured Iwo Jima and Okinawa Island, leaving the Japanese mainland completely unprotected. The U.S. forces had planned an invasion, but Japan surrendered following the atomic bombings of Hiroshima and Nagasaki and the nearly simultaneous Soviet declaration of war on August 9, 1945, and subsequent invasion of Manchuria and other territories. The Pacific War officially came to a close on September 2, 1945. A period of occupation by the Allies followed. In 1947, with American involvement, a new constitution was enacted, officially bringing the Empire of Japan to an end, and Japan's Imperial Army was replaced with the Japan Self-Defense Forces. Occupation and reconstruction continued until 1952, eventually forming the current constitutional monarchy known as Japan.

The Empire of Japan had three emperors, although it came to an end partway through Shōwa's reign. The emperors were given posthumous names, and the emperors are as follows: Meiji, Taisho, and Shōwa.

កំណត់សម្កាល់

1. ភាសាជប៉ុន៖ 大日本帝国
2. "នៅពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី១៩ អ្នកសាងរដ្ឋជាតិ​ជប៉ុនបានបង្កើតរដ្ឋជាតិម៉េជិថ្មីដោយពង្រឹង និងបង្រួមរបបតូគូហ្កាវ៉ាចាស់ទៅជាសហគមន៍នយោបាយរួមមួយ។"^[១០] "ជាជាងស្ដាររបបបុរាណដូចសម័យមុនៗ ប្រត្យាស្ថាប័នម៉េជិបានពន្លឿននូវស្ថាបនកម្មនៃស្ថាប័នរដ្ឋមជ្ឈិមថ្មី និងរដ្ឋទំនើបមួយ។ ក្នុងរយៈពេលតែពីរបីទសវត្សរ៍ប៉ុណ្ណោះក្រោយការចាប់ផ្ដើម ទីក្រុងតូក្យូបានក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខនៃរដ្ឋជប៉ុនថ្មីដែលជំនួសរដ្ឋបាលស្វយ័តពីរបបចាស់ដោយរដ្ឋបាលខេត្តថ្មីក្រោមច្បាប់មជ្ឈិម និងអាជ្ញាធរមជ្ឈិមនិយម។"^[១១]
3. ជាភាសាជប៉ុន៖ "富国強兵" មានន័យថា "ពង្រឹងប្រទេសជាតិ ពង្រឹងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ"
4. ជាភាសាជប៉ុន "殖産興業" មានន័យថា "ជំរុញឧស្សាហកម្ម"