តំបន់តានីនថារី

តំបន់ តានិនថារី ( ភាសាភូមា: တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး; Mon: ; ភាសាមន : ဏၚ်ကသဳ ឬ ရးတၞင်သြဳ ;ភាសាអង់គ្លេស: Tanintharyi Region; អតីត កងពល Tenasserim និង Tanintharyi Division ) គឺជា តំបន់ មួយនៃ ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលគ្របដណ្តប់ផ្នែកខាងត្បូងដ៏តូចចង្អៀតដ៏វែងនៃប្រទេសនៅលើ ឧបទ្វីបម៉ាឡេ ខាងជើង ឈានដល់តំបន់ កោះក្រា ។ វាមានព្រំប្រទល់ជាប់ សមុទ្រ អាន់ដាម៉ាន់ ខាងលិច និង ភ្នំ តេណាសេរិម ហួសពី ប្រទេសថៃ ទៅខាងកើត។ នៅខាងជើងគឺ រដ្ឋមន ។ មានកោះជាច្រើននៅឆ្នេរសមុទ្រ ប្រជុំកោះ Mergui ធំនៅតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងត្បូង និងកណ្តាល និង កោះ Moscos តូចៗនៅឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងជើង។ រាជធានីនៃកងពលគឺ ក្រុងដាវី (តាវោយ)។ ទីក្រុងសំខាន់ៗផ្សេងទៀតរួមមាន Myeik (Mergui) និង Kawthaung ។ ផ្នែកនេះគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី 43,344.9 square kilometres (16,735.6 sq mi) និងមានប្រជាជនចំនួន 1,406,434 នៅជំរឿន 2014។

ព័ត៌មានសង្ខេប តំបន់តានិនថារី တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး, Other ...

Remove ads

ឈ្មោះ

តានិនថារី ត្រូវបានគេស្គាល់តាមប្រវត្តិសាស្ត្រដោយឈ្មោះមួយចំនួន ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការផ្លាស់ប្តូរការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលពេញមួយប្រវត្តិសាស្ត្រ ដោយសារតំបន់នេះបានផ្លាស់ប្តូរដៃពី កេដៈ Sultanate ទៅជា នគរ ហង្សាវតី, អយុធ្យា និង កោនបូង និង អង់គ្លេសភូមា ។ ^[៣] តំបន់នេះត្រូវបានគេហៅថា តានះ សារិ ជាភាសាម៉ាឡេ ប្រទេស តះនាវស្រី ជាភាសាថៃ, ဏၚ်ကသဳនិង တနၚ်သြဳ នៅក្នុងភាសាមន។ នៅឆ្នាំ 1989 ឈ្មោះ ភាសាអង់គ្លេស របស់ផ្នែកត្រូវបានប្តូរជាផ្លូវការពី តេនាសេរិម ទៅ តានិនថារិ ។

Remove ads

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

តំបន់ តានិនថារី ជាប្រវត្តិសាស្ត្ររួមបញ្ចូល តំបន់ តានិនថារី ទាំងមូល — តំបន់តានិនថារី ថ្ងៃនេះ រដ្ឋ មន និង រដ្ឋកាយិន ភាគខាងត្បូង។ នៅសតវត្សទី២ តំបន់នេះឈ្មោះទៀនស៊ុន ដែលជាតំបន់មួយដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ដេចហ្វូណនស្រីមារញ។ តំបន់ភាគខាងជើងបំផុតគឺជាផ្នែកមួយនៃ អាណាចក្រថាតុន មុនឆ្នាំ 1057 ហើយឆ្នេរសមុទ្រទាំងមូលបានក្លាយជាផ្នែកមួយនៃ អាណាចក្រប៉ាហ្កាន របស់ ស្តេចអណ្ណារតា បន្ទាប់ពីឆ្នាំ 1057 ។ ក្រោយការដួលរលំនៃបាកានក្នុងឆ្នាំ ១២៨៧ តំបន់នេះបានធ្លាក់ទៅជាអាណាចក្រសៀមនៃ សុខោទ័យ ហើយក្រោយមកបានបន្តពី អាណាចក្រអយុធ្យា ។ ព្រំប្រទល់ខាងជើងបំផុតរបស់តំបន់គឺនៅជុំវិញ ទន្លេថាលវីន (សាល់វីន) ក្បែរ ក្រុងមុលមាន នាបច្ចុប្បន្ន។

តំបន់នេះបានត្រលប់ទៅការគ្រប់គ្រងរបស់ភូមានៅឆ្នាំ 1564 នៅពេលដែលស្តេច Bayinnaung នៃ រាជវង្ស តងង៉ូ បានសញ្ជ័យសៀមទាំងអស់។ អយុធ្យាបានទទួលឯករាជ្យនៅឆ្នាំ ១៥៨៧ ហើយបានដណ្តើមយកពាក់កណ្តាលភាគខាងត្បូងនៃ តេនិនថារី នៅឆ្នាំ 1593 និងឧបទ្វីបទាំងមូលនៅឆ្នាំ 1599។ ^[៤] នៅឆ្នាំ 1614 ស្តេច Anaukpetlun បានយកមកវិញនូវពាក់កណ្តាលភាគខាងជើងនៃឆ្នេរសមុទ្រទៅ ដាវី ប៉ុន្តែបរាជ័យក្នុងការចាប់យកនៅសល់។ ^[៥] ដែនដីតៃភាគខាងត្បូងនៃក្រុងតៃ (តវ) ស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់សៀម។ កំពង់ផែ Myeik (Mergui) គឺជាមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់រវាងសៀម និងអឺរ៉ុប។ ^[៦]

អស់រយៈពេលជិតប្រាំពីរទសវត្សរ៍មកហើយ ចាប់ពីពាក់កណ្តាលសតវត្សទី 18 ដល់ដើមសតវត្សទី 19 ភូមា និងសៀមបានចូលរួមនៅក្នុង សង្រ្គាមជាច្រើន ដើម្បីគ្រប់គ្រងឆ្នេរសមុទ្រ។ ឆ្លៀតយកប្រយោជន៍ពីសង្គ្រាមស៊ីវិលភូមាឆ្នាំ ១៧៤០-១៧៥៧ សៀមបានផ្លាស់ទីដោយប្រុងប្រយ័ត្នតាមឆ្នេរសមុទ្រទៅភាគខាងត្បូងនៃ ម៉ុតតាម៉ា ក្នុងឆ្នាំ ១៧៥១។ អ្នកឈ្នះក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិល ព្រះបាទ អណ្លង់ពយ៉ា នៃ រាជវង្សកោនបង បានយកមកវិញនូវឆ្នេរសមុទ្រ ទៅ ដាវី ពីសៀមនៅឆ្នាំ 1760 ។ ព្រះរាជបុត្រ Hsinbyushin បានសញ្ជ័យឆ្នេរសមុទ្រទាំងមូល នៅឆ្នាំ 1765 ^[៦] ក្នុងទសវត្សរ៍បន្ទាប់ ភាគីទាំងពីរបានព្យាយាមពង្រីកបន្ទាត់នៃការគ្រប់គ្រងឲ្យមានប្រយោជន៍ប៉ុន្តែពួកគេទាំងពីរបានបរាជ័យ។ ភូមាបានប្រើ តានិនថារី ជាមូលដ្ឋានទ័ពឆ្ពោះទៅមុខ ដើម្បីបើកការលុកលុយរបស់សៀមដែលមិនជោគជ័យជាច្រើន ( ១៧៧៥–១៧៧៦ ; ១៧៨៥–១៧៨៦ ; ១៨០៩–១៨១២) ; សៀមក៏មិនបានជោគជ័យដែរក្នុងការប៉ុនប៉ងដណ្តើមយក តានិនថារី ( ១៧៨៧ និង ១៧៩២ )។ ^[៧] (នៅផ្នែកខាងមុខខាងជើង ភូមា និងសៀមក៏ត្រូវបានជាប់គាំងក្នុងការតស៊ូដើម្បីគ្រប់គ្រង កេងទុង និង ឡានណា ។ )

ភូមាបានប្រគល់តំបន់ភាគខាងត្បូងនៃ ទន្លេសាល់វិន ទៅឲ្យ អង់គ្លេស បន្ទាប់ពី សង្គ្រាមអង់គ្លេស-ភូមាលើកទី១ (១៨២៤-១៨២៦) ក្រោម សន្ធិសញ្ញាយ៉ាន់ដាបូ ។ អង់គ្លេស និងសៀមបានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែននៅថ្ងៃទី ២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៨២៦ និងមួយទៀតនៅឆ្នាំ ^[៤] Mawlamyine (Moulmein) បានក្លាយជារាជធានីដំបូងរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសភូមា។ អង់គ្លេសបានដណ្តើមយក ភូមាក្រោម ទាំងអស់ក្រោយ សង្គ្រាមអង់គ្លេស-ភូមាលើកទី២ ឆ្នាំ១៨៥២ ហើយបានផ្លាស់ប្តូររាជធានីទៅទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូន។ បន្ទាប់ពីឆ្នាំ 1852 តំបន់ តានិនថារី មានផ្នែកភាគអាគ្នេយ៍ទាំងមូលនៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា រួមមាន រដ្ឋ មន រដ្ឋ កាយិន និងស្រុក តងង៉ូ ក្នុងតំបន់ បាគូ ។ Mawlamyine គឺជារាជធានីនៃ តានិនថារី ។ ^[៨]

នៅពេលទទួលបានឯករាជ្យពីចក្រភពអង់គ្លេសនៅឆ្នាំ 1948 ស្រុកភាគឦសាននៃ តានិនថារី ត្រូវបានដាក់ចូលទៅក្នុងរដ្ឋ ការ៉េន ដែលទើបបង្កើតថ្មី។ នៅឆ្នាំ 1974 ផ្នែកខាងជើងនៃ តានិនថារី ដែលនៅសេសសល់ត្រូវបានឆ្លាក់ដើម្បីបង្កើតរដ្ឋមន។ ^[៨] ជាមួយនឹងម៉ាវឡាមីនឥឡូវនេះនៅក្នុងរដ្ឋមន រាជធានីនៃតំបន់តាន់ធារីត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរទៅក្រុង ដាវី។

Remove ads

ការបែងចែករដ្ឋបាល

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads