យីជីង (ព្រះសង្ឃ)

យីជីង (៦៣៥–៧១៣ គ.ស.) ដែលពីមុន ត្រូវបានសរសេរជាភាសារ៉ូម៉ាំង ថា I-ching ឬ I-tsing ^[១] កើត Zhang Wenming គឺជា ព្រះសង្ឃ ចិន សម័យថាង ដែលល្បីល្បាញជាអ្នកធ្វើដំណើរនិងអ្នកបកប្រែ។ គណនីរបស់គាត់អំពីការធ្វើដំណើររបស់គាត់គឺជាប្រភពដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃនគរមជ្ឈិមសម័យតាម បណ្តោយផ្លូវសមុទ្រ រវាងប្រទេសចិន និងឥណ្ឌា ជាពិសេស ស្រីវិជ័យ ក្នុង ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ។ គាត់ក៏បានផ្តល់គណនីនៃសម័យ គុប្ត ។ ជានិស្សិតនៃសកលវិទ្យាល័យពុទ្ធសាសនិកនៅ Nālandā (ឥឡូវនៅ Bihar ប្រទេសឥណ្ឌា) គាត់ក៏ទទួលខុសត្រូវចំពោះការបកប្រែ អត្ថបទព្រះពុទ្ធសាសនា ជាច្រើនពី សំស្រ្កឹត និង បាលី ទៅជា ភាសាចិន ផងដែរ។

Yijing
ចំណាប់អារម្មណ៍របស់វិចិត្រករ យីជីង
កើត	៦៣៥ គ.ស ហ្វានយ៉ាន (យ៉ានជីង), នគរថាង
ស្លាប់	៧១៣ គ.ស ឆាងអាន (ឥឡូវនេះ ស៊ីអាន)
អាជីព	ព្រះសង្ឃ, អ្នកធ្វើដំណើរ
ទំព័រគំរូ:ប្រអប់ព័ត៌មានសាសនា ជីវប្រវត្តិ

ផែនទីធ្វើដំណើររបស់ យីជីង នៃសតវត្សទី 7 ។

ដំណើរ

ទៅ ស្រីវិជ័យ និង នាលន្ដា

យីជីង ឈ្មោះកើត Zhang Wenming ។ គាត់បានក្លាយជាព្រះសង្ឃនៅអាយុ 14 ឆ្នាំហើយជាអ្នកកោតសរសើររបស់ Faxian ដែលជាព្រះសង្ឃដ៏ល្បីល្បាញដែលបានធ្វើដំណើរទៅប្រទេសឥណ្ឌានៅសតវត្សទី 4 និងទី 5 នៃគ.ស។ ដោយបានផ្តល់មូលនិធិដោយអ្នកមានគុណដែលមិនស្គាល់ម្នាក់ឈ្មោះ Fong គាត់បានសម្រេចចិត្តទៅទស្សនាសកលវិទ្យាល័យពុទ្ធសាសនាដ៏ល្បីល្បាញ នាលន្ដា នៅ ទីក្រុង Bihar ប្រទេសឥណ្ឌា ដើម្បីសិក្សាបន្ថែម អំពីព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ដោយធ្វើដំណើរតាមទូកចេញពី ក្វាងចូវ គាត់បានទៅដល់ ស្រីវិជ័យ ( Palembang នៅ កោះស៊ូម៉ាត្រា ) បន្ទាប់ពី 22 ថ្ងៃ ជាកន្លែងដែលគាត់បានចំណាយពេល 6 ខែបន្ទាប់ដើម្បីរៀនវេយ្យាករណ៍ សំស្រ្កឹត និង ភាសាម៉ាឡេ ។ គាត់​បាន​បន្ត​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​ប្រជាជាតិ ​ម៉ាឡាយូ និង​កិតេ ( កេដា )។

នៅឆ្នាំ 673 បន្ទាប់ពីដប់ថ្ងៃនៃការធ្វើដំណើរបន្ថែមគាត់បានទៅដល់ "នគរអាក្រាត" (ភាគនិរតីនៃ ស៊ូ ) ។ យីជីង បានកត់ត្រាចំណាប់អារម្មណ៍របស់គាត់ចំពោះ "ប្រជាជន កុនលុន" ដោយប្រើពាក្យចិនបុរាណសម្រាប់ជនជាតិម៉ាឡេ។ ជន​ជាតិ​កុនលុន​មាន​សក់​រួញ សប្បុរខ្មៅ ជើង​ទទេ និង​ស្លៀក ​សារុង ។ បន្ទាប់​មក​លោក​បាន​ទៅ​ដល់​ឆ្នេរ​សមុទ្រ​ខាង​កើត​នៃ ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា ជា​កន្លែង​ដែល​លោក​បាន​ជួប​នឹង​ព្រះសង្ឃ​មួយ​អង្គ ហើយ​ស្នាក់​នៅ​មួយ​ឆ្នាំ​ដើម្បី​សិក្សា ​ភាសា​សំស្ក្រឹត ។ ក្រោយមក​អ្នក​ទាំងពីរ​បាន​ដើរ​តាម​ក្រុម​ឈ្មួញ​មួយ​ក្រុម ហើយ​បាន​ទៅ​មើល​នាយក​សាលា​ចំនួន ៣០ ផ្សេង​ទៀត។ ពាក់​កណ្តាល​ផ្លូវ​ទៅនាលន្ដា, យីជីង បាន​ធ្លាក់​ខ្លួន​ឈឺ​និង​មិន​អាច​ដើរ​បាន។ បន្តិចម្ដងៗគាត់ត្រូវបានក្រុមទុកចោល។ ទ្រង់​បាន​យាង​ទៅ​ស្រុក​នាលន្ដា ដែល​ទ្រង់​គង់​នៅ​អស់ ១១ ឆ្នាំ។^{[ត្រូវការអំណះអំណាង][ ត្រូវការដកស្រង់ ]}

យីជីង ហាក់ដូចជាបានបញ្ជាក់ផងដែរថាអធិរាជមួយដែលមានឈ្មោះថា "Che-li-ki-to" បានសាងសង់វត្តព្រះពុទ្ធនៅ បេងហ្គាល់ កាលពី 500 ឆ្នាំមុន Che-li-ki-to ត្រូវបានកំណត់ថាជា ស្រីគុប្ត ប៉ុន្តែគណនីរបស់ យីជីងភាគច្រើន។ ខុសព្រោះវាផ្ទុយនឹងកាលបរិច្ឆេទដែលបានស្នើឡើងសម្រាប់ ស្រីគុប្ត ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គាត់មិនគួរត្រូវបានគេយកតាមព្យញ្ជនៈទេ ព្រោះគាត់គ្រាន់តែ "និយាយប្រពៃណីប្រាប់គាត់ដោយមនុស្សចាស់" ^[២] ដូច្នេះធ្វើឱ្យគាត់មិនគួរទុកចិត្ត។ ^{[៣] [៤]} អ្នកប្រាជ្ញសម័យទំនើបជាច្រើនបានច្រានចោលគណនីរបស់គាត់អំពីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាផងដែរ។ ^{[៥] [៦]}

ត្រឡប់ទៅ ស្រីវិជ័យ វិញ

នៅឆ្នាំ 687 យីជីងបានឈប់នៅ ស្រីវិជ័យ តាមផ្លូវរបស់គាត់ត្រលប់ទៅ ថាង ។ នៅពេលនោះ ប៉ាឡឹមបាង ជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលអ្នកប្រាជ្ញបរទេសបានប្រមូលផ្តុំគ្នា ហើយ យី ជីង បានស្នាក់នៅទីនោះអស់រយៈពេលពីរឆ្នាំ ដើម្បីបកប្រែគម្ពីរពុទ្ធសាសនាសំស្ក្រឹតដើមទៅជាភាសាចិន។ នៅឆ្នាំ ៦៨៩ គាត់បានត្រលប់ទៅក្វាងចូវវិញ ដើម្បីទទួលបានទឹកថ្នាំ និងក្រដាស^{[ត្រូវការអំណះអំណាង][ ត្រូវការដកស្រង់ ]} ( ស្រីវិជ័យ មិនមានក្រដាស និងទឹកខ្មៅនៅពេលនោះ។^{[ត្រូវការអំណះអំណាង]} ) ហើយបានត្រឡប់ទៅ ស្រីវិជ័យ ម្តងទៀតក្នុងឆ្នាំដដែល។^{[ត្រូវការអំណះអំណាង]}

ត្រឡប់ទៅប្រទេសចិនវិញ

នៅឆ្នាំ 695 គាត់បានបំពេញការងារបកប្រែទាំងអស់ ហើយទីបំផុតបានត្រឡប់ទៅប្រទេសចិនវិញនៅឯ ទីក្រុង Luoyang ហើយទទួលបានការស្វាគមន៍យ៉ាងក្រៃលែងពីអធិរាជ Wu Zetian ។ ការធ្វើដំណើរសរុបរបស់គាត់បានចំណាយពេល 25 ឆ្នាំ។ គាត់បាននាំយកអត្ថបទព្រះពុទ្ធសាសនាចំនួន ៤០០ មកបកប្រែជាភាសាចិនវិញ។ ^{[៧] [៨]}

កំណត់ត្រានៃការអនុវត្តព្រះពុទ្ធសាសនាដែលបានផ្ញើមកផ្ទះពីសមុទ្រភាគខាងត្បូង និង ដំណើរធម្មយាត្រារបស់ព្រះសង្ឃនៃរាជវង្សថាង គឺជាសៀវភៅកំណត់ហេតុការធ្វើដំណើរដ៏ល្អបំផុតចំនួនពីររបស់យីជីង ដោយពិពណ៌នាអំពីដំណើរផ្សងព្រេងរបស់គាត់ទៅកាន់ ស្រីវិជ័យ និងប្រទេសឥណ្ឌា ដោយរាយការណ៍អំពីសង្គមនៃប្រទេសឥណ្ឌា របៀបរស់នៅរបស់ប្រជាជនក្នុងតំបន់ផ្សេងៗគ្នា។, និងច្រើនទៀត។

ការចែកចាយប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនា

នៅតំបន់ភាគច្រើនក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា លោក យី ជីង សរសេរថា មានអ្នកដើរតាម "យាន" ទាំងពីរ (Skt. Yana ) ដោយមានពុទ្ធសាសនិកមួយចំនួនប្រតិបត្តិតាមលទ្ធិ ហិនយាន និងខ្លះទៀតប្រតិបត្តិតាម មហាយាន ។ ^[៩] គាត់បានពិពណ៌នាអំពីភាគខាងជើងនៃប្រទេសឥណ្ឌា និងកោះភាគច្រើននៃសមុទ្រខាងត្បូង (ឧទាហរណ៍ ស៊ូម៉ា ត្រា ជ្វា ជាដើម) ថាជា "ហីនយាន" ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពុទ្ធសាសនិកនៅប្រទេសចិន និងម៉ាឡាយូ ត្រូវបានគេពិពណ៌នាថាជាចម្បងតាមមហាយាន។ ^[១០]

យីជីងបានសរសេរអំពីទំនាក់ទំនងរវាង "យានជំនិះ" ផ្សេងៗ និង សាលាពុទ្ធសាសនាដំបូងបង្អស់ នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។ គាត់បានសរសេរថា "មាននៅភាគខាងលិចជាច្រើននៃសាលាដែលមានដើមកំណើតខុសៗគ្នា ប៉ុន្តែមានសាលាបឋមសិក្សាចំនួនបួនប៉ុណ្ណោះដែលបន្តប្រពៃណី"។ សាលាទាំងនោះមានឈ្មោះថា មហាសាំឃិក, Stavira, Mulasarvastivada, និង Saṃmitīyanikāyas ។ ^[១១] ដោយពន្យល់អំពីទំនាក់ទំនងនៃលទ្ធិរបស់ពួកគេនោះ ព្រះអង្គក៏សរសេរថា "សាលាណាក្នុងចំនោមសាលាទាំងបួនដែលគួរដាក់ជាក្រុមជាមួយមហាយាន ឬជាមួយហិនយានមិនកំណត់ទេ"។ ពោល​គឺ​មិន​មាន​ការ​ឆ្លើយឆ្លង​សាមញ្ញ​រវាង​និកាយ ​ព្រះសង្ឃ និង​ថា​តើ​សមាជិក​របស់​ខ្លួន​បាន​រៀន​ពាក្យ "ហិនយាន" ឬ "មហាយាន" ទេ។ ^[១២]

ពុទ្ធសាសនានៅស្រីវិជ័យ

រូបភាព​នៃ​យីជីង​ត្រូវ​បាន​បង្ហាញ​នៅ​ការ​តាំង​ពិព័រណ៍​បណ្ដោះ​អាសន្ន Kedatuan ស្រីវិជ័យ សារមន្ទីរ​ជាតិ​ឥណ្ឌូណេស៊ី (ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៧)។

យីជីងបានសរសើរដល់កម្រិតខ្ពស់នៃអាហារូបករណ៍ព្រះពុទ្ធសាសនានៅ ស្រីវិជ័យ ( កោះស៊ូម៉ា ត្រាសម័យទំនើប) ហើយបានណែនាំព្រះសង្ឃចិនឱ្យសិក្សានៅទីនោះមុនពេលធ្វើដំណើរទៅកាន់ នាលន្ដា ក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។

In the fortified city of Bhoga, Buddhist priests number more than 1,000, whose minds are bent on learning and good practice. They investigate and study all the subjects that exist just as in India; the rules and ceremonies are not at all different. If a Chinese priest wishes to go to the West in order to hear and read the original scriptures, he had better stay here one or two years and practice the proper rules....

ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ យីជីង ទៅកាន់ ស្រីវិជ័យ បានផ្តល់ឱ្យគាត់នូវឱកាសដើម្បីជួបជាមួយអ្នកផ្សេងទៀតដែលបានមកពីកោះជិតខាងផ្សេងទៀត។ យោងទៅតាមគាត់ នគរ ជ្វា Ho-ling ( នគរកលិង្គ ) ស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃទីក្រុង Bhoga នៅចម្ងាយដែលអាចត្រូវបានលាតសន្ធឹងដោយការធ្វើដំណើរបួនឬប្រាំថ្ងៃតាមសមុទ្រ។ លោក​ក៏​បាន​សរសេរ​ថា ព្រះពុទ្ធសាសនា​បាន​រីក​ចម្រើន​ពេញ​កោះ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ “ស្តេច និងចៅអធិការជាច្រើននាក់នៅកោះសមុទ្រខាងត្បូង កោតសសើរ និងជឿលើព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយចិត្តរបស់ពួកគេបានតាំងចិត្តក្នុងការប្រមូលអំពើល្អ”។