ប្រាសាទចិន
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ប្រវត្តិប្រាសាទ
ខ្មែរយើងហៅថាចិនក្លាយមកពាក្យជិងជារាជវង្សប្រទេសនេះនៅសតវត្សរ៍ទី៣[១]។ ការហៅភាសាខ្មែរថាប្រាសាទចិនដោយសារតែការបកស្រាយខុសលើរូបចម្លាក់ពាលីប្រយុទ្ធសុគ្រីព[២]។ សិលាចារឹកប្រាសាទចិន K-១៨២ ប្រាសាទនេះមានឈ្មោះដើមថាគ្រីបតីជាការផ្សំនៃពាក្យ គ្រី គឺមានន័យថា ព្រះនាងលក្ស្មី គេអាចហៅថាស្រីលក្ស្មី ឬលក្ស្មី ចំណែកបតីមានន័យថាទេពជាប្តីរបស់ព្រះនាងលក្ស្មី[៣]។ ប្រាសាទចិនសិ្ថតនៅចម្ងាយ២.៥គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងភូមិកោះកេរ ចម្ងាយប្រវែង២០០នៅទិសនិរតីពីរហាលនិង១៥០ម៉ែត្រ និងប្រមាណ១៥០ម៉ែត្រខាងលិចផ្លូវពីភូមិកោះកេរទៅទៅភូមិស្រយ៉ង[៤]។
Remove ads
ស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទ
ប្រាសាទចិនមានតួប៉មបីរាងបួនជ្រុងស្មើ ធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀមបែរមុខទៅទិសខាងកើត តាមស៊ុមទ្វារថ្មភក់ និងលំអដោយទ្វារបញ្ឆោតតាមជ្រុងផ្សេងទៀត។ តួប៉មទាំងបីសង់លើខឿនតែមួយធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀម ដោយតួប៉មកណ្តាលរាងធំជាងតួអមសងខាង។ ចំណែកហោត្រៃពីធ្វើអំពីឥដ្ឋ ដែលបែរមុខទៅទិសខាងលិច ត្រូវបានដួលរលំស្ទើតែទាំងស្រុង។ វាមានកំផែងថ្មបាយក្រៀមពីរជាន់ការពារ មានគោបុរៈចូលទៅខាងលិចនិងខាងកើតដោយកំពែងពីរជាន់(ខាងក្រៅ) មានរាងចតុកោណកែងកាត់ផ្តាច់ដោយគោបុរៈ(ខ្លោងទ្វារ)ពីររាងបួនជ្រុងស្មើធ្វើអំពីឥដ្ឋដោយមានមេទ្វារធ្វើអំពីថ្មភក់មួយស្ថិតនៅខាងកើត និងមួយទៀតនៅខាងលិច។ មេទ្វារខាងជើងរបស់ក្លោងទ្វារខាងកើតមានសិលាចារឹក K-១៨២។ កំពែងទី២មានផ្លូវចូលមួយពីខាងកើត ចំណែលកំពែងទី១ (ខាងក្នុង) ធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀមដោយមានច្រកចូលពីខាងកើតនិងខាងលិច ខឿនថ្មបាយក្រៀមរបស់ក្លោងទ្វារទាំងពីមួយស្ថិតនៅខាងកើត និងមួយទៀតនៅខាងលិច ចំណែកស្រះទឹកមួយស្ថិតនៅទិសឥសាន្តកំពែងទី២ និងស្រះទឹកធំមួយទៀតស្ថិតនៅទិសអាគ្នេយ៍នៃកំពែងទី២ មានទំហំ១០០ម៉ែត្រគុណ៥០ម៉ែត្រ រីឯលានវែងមួយលានសន្ធឹងជើងទៅត្បូង និងស្ថិតនៅទិសឥសាន្តនៃកំពែងទី២[៥]។។
Remove ads
លក្ខណៈតួប៉ម
ប្លង់ប្រាសាទចិនមានលក្ខណៈដូចប្រាសាទប្រាំ គឺតួប៉ម៣រត់លើអ័ក្សតែមួយ ក៏ប៉ុន្តែកំពូលទាំងនេះសង់អំពីថ្មបាយក្រៀមដោយមានទ្វារចំហបែរមុខទៅទិសខាងកើត និងមានទ្វារបញ្ឆោតនៅទិសទាំងបីផ្សេងគ្នា ហើយកំពូលកណ្តាលខ្ពស់ជាងគេបង្អស់។ គ្រប់កំពូលទាំងបីសង់លើខឿនថ្មបាយក្រៀមមួយរាងចតុកោណ ហើយមានជណ្តើរពីទិសខាងកើតចំនួនបីនិងជណ្តើរខាងលិចចំនួនមួយ[៦]។ បើតាមសិលាចារឹកប្រាសាទចិន K-១៨២ ឧទ្ទិសថ្វាយចំពោះព្រះវស្ណុព្រះនាមស្រីបតី ឬគ្រីបតី ដោយមានការពិនិត្យជាក់ស្តែងឃើញមានបដិមាមួយសល់តែដងខ្លួនក្បែរបំណែកកែងដៃម្ខាងមានដៃបួនប្រហែលជាដៃរបស់ព្រះវិស្ណុុ។ ដូច្នេះយើងអាខសន្និដ្ឋានជាដំបូងថាប្រាង្គកណ្តាលដាក់តម្កល់បដិមារូបព្រះវិស្ណុមែនមែនជាសិលិង្អនោះទេ។
ផ្តែរទ្វារ
ផ្តែរទ្វារកំពូលខាងត្បូង បើតាមគម្ពីរភគវត្តបុរាណ កណ្ឌទី១០ ចែងថាសត្វនាគ ឬពស់ជាច្រើនរស់នៅក្នុងទន្លេកលិនទី(Kalindi)ធ្វើឱ្យទឹកមានជាតិពិសដែលជាហេតុធ្វើឱ្យគោនិងមនុស្សមិនអាចផឹកទឹកបានបានឡើយ [៧]។ ដំណឹងនេះលឺដល់ព្រះក្រឹស្ណ(បុគ្គលមានសម្បុរខ្មៅស្រអែម)បានមកបំផ្លាញ សត្វនាគនេះឱ្យស្លាប់ ដើម្បីសង្គ្រោះមនុស្ស។ សិល្បៈករខ្មែរតែងប្រកាប់យកគោលការណ៍ពីរយ៉ាងក្នុងការឆ្លាក់រូបនាគ គឺក្បាលសេស និងក្បាលគត់គូរ ក្បាលនាគដែលជាលេខសេសជានាគសេសៈ ឬនាគអនន្តសំដៅលើនាគមិនចេះស្លាប់ ចំណែកនាគមានក្បាលគត់គូរជានាគកាល្យជានិមិត្តរូបនៃការស្លាប់បន្ទាប់ពីក្រឹស្ណសំលាប់។ ផ្តែរទ្វារកំពូលកណ្តាល បង្ហាញពីសត្វគ្រុឌឈរត្រដាងស្លាបដៃដូចជាមនុស្សឈរលើសត្ចហង្សពីរដែលបែរមុខដាក់គ្នាភ្ជាប់ពីក្បាច់ដងធ្នូមក។ ហង្សជាពាក្យក្លាយមកពីភាសាបាលី និងសមស្រ្កេតហំស មានន័យថាក្ងានព្រៃ ដែលជាយានជំនះរបស់ព្រះភរុណ[៨]។
តាមការពិនិត្យតំបន់នេះជាទីតាំងសំខាន់មួយក្នុងសម័យកោះកែរ(លិង្គបុរៈ) តើប្រាសាទចិនស្រមអាចជាប្រាសាទសម្រាប់រាជ្យ? រាជ្យធានីកោះកែរមានមានព្រះមហាក្សត្រ២អង្គគ្រងរាជគឺព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ (៩២៨-៩៤១គ.ស) និងបុត្រព្រះអង្គព្រះនាមហស៌វរ្ម័នទី២(៩៤២-៩៤៤គ.ស) សោយរាជ្យបាន៣ឆ្នាំក៏សោយទីវង្គត់ មានមរណៈនាម ថា ព្រហ្មលោក។ ក្រោយមកដល់រាជ្យព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២ (ឆ្នាំ៩៤៤-៩៦៨គ.ស) បានយាងត្រលប់ទៅ យសោធរបុរៈវិញ (ក្រុងអង្គរ) ដែលបានសាងប្រាសាទប្រែរូប។ ប្រាសាទកោះកែរ មានចម្ងាយ៦គ.ម និងប្រាសាទចិនស្រមមានចម្ងាយ៧គ.ម ស្ថិតនៅសងខាងផ្លូវបុរាណពីអង្គរមកខាងខេត្តព្រះវិហារ។
Remove ads
ឯកសារយោង
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads