អាហ្វ្រិកខាងត្បូង

ប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង (ភាសាអង់គ្លេស​៖ South Africa) ដោយមាន​ឈ្មោះ​ជាផ្លូវការ​ថា សាធារណរដ្ឋអាហ្វ្រិកខាងត្បូង (ភាសាអង់គ្លេស៖ Republic of South Africa) គឺជា​ប្រទេស​មួយ​ស្ថិតនៅ​ប៉ែក​ខាងត្បូងបង្អស់នៃ​ទ្វីបអាហ្វ្រិក​។ ជាមួយនឹងប្រជាជនជាង ៦០ លាននាក់ ប្រទេសមួយនេះមានទំហំផ្ទៃដីប្រមាណ ១,២១៩,៩១២ គម^២។ អាហ្វ្រិកខាងត្បូងមានរដ្ឋធានីចំនួនបីគឺ៖ ប្រេតូរីយ៉ា (នីតិប្រតិបត្តិ), ប្លូមហ្វង់តាញ (តុលាការ) និងកាប់ (នីតិបញ្ញត្តិ)។ ចំណែកឯទីក្រុងធំបំផុតក្នុងប្រទេសមានឈ្មោះថា ចូហានណេសបួរ ហើយប្រជាជនជាង ៨០% ជាជនជាតិស្បែកខ្មៅ។^[១៣]

សាធារណរដ្ឋអាហ្វ្រិកខាងត្បូង

ឈ្មោះផ្លូវការនៅក្នុងភាសាចំនួន ១១ ផ្សេងទៀត[១] ភាសាអង់គ្លេស៖ Republic of South Africa ភាសាស៊ូលូ៖ iRiphabhuliki yaseNingizimu Afrika ភាសាហ្សូសា៖ iRiphabhlikhi yoMzantsi Afrika ភាសាអាហ្វ្រិកាន៖ Republiek van Suid-Afrika ភាសាប៉េឌី៖ Repabliki ya Afrika-Borwa ភាសាសូតូខាងត្បូង៖ Rephaboliki ya Afrika Borwa ភាសាស្វាណា៖ Rephaboliki ya Aforika Borwa ភាសាស្យូណា៖ Riphabliki ya Afrika Dzonga ភាសាស្វាស៊ី៖ iRiphabhulikhi yaseNingizimu-Afrika ភាសាវិនដា៖ Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe ភាសាអ៊ិនដេបេឡេខាងត្បូង៖ iRiphabliki yeSewula Afrika
ទង់ជាតិ វរលញ្ឆករ
បាវចនា ǃke e꞉ ǀxarra ǁke (ភាសាហ្សាំ) "ឯកភាពក្នុងភាពចម្រុះ"
ភ្លេងជាតិ "ភ្លេងជាតិអាហ្វ្រិកខាងត្បូង"
ទីតាំងប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង (ក្រហម) នៅលើភូគោល
រដ្ឋធានី	ប្រេតូរីយ៉ា (នីតិប្រតិបត្តិ)[២] កាប់ (នីតិបញ្ញត្តិ)[២] ប្លូមហ្វ្រង់តាញ (តុលាការ)[២]
ទីក្រុងធំបំផុត	ចូហានណេសបួរ[៣]
ភាសាផ្លូវការ	ភាសាចំនួន ១១[១] អង់គ្លេស ស៊ូលូ ស្វាស៊ី អាហ្វ្រិកាន សេប៉េឌី សេសូតូ សេស្វាណា ស៊ីស្យូណា ហ្សូសា ស៊ីវិនដា អ៊ិនដេបេឡេ
ក្រុមជនជាតិ (ឆ្នាំ ២០១៩)[៤]	៨០.៧% ជនជាតិស្បែកខ្មៅ ៨.៨% ជនជាតិចម្រុះ ៧.៩% ជនជាតិស្បែកស ២.៦% អាស៊ី
សាសនា (ឆ្នាំ ២០១៦)[៥]	៧៨.០% គ្រិស្តសាសនា —៥៨.៣% ប្រូតេស្តង់ —១៩.៧% និកាយគ្រិស្តផ្សេងៗ ១០.៩% គ្មានជំនឿសាសនា ៤.៤% ជំនឿប្រពៃណី ១.៦% ឥស្លាមសាសនា ១.០% ហិណ្ឌូសាសនា ២.៧% សាសនាផ្សេងៗទៀត ១.៤% មិនបានកំណត់
រដ្ឋាភិបាល	សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យសភាឯកភូតដោយមានប្រធានាធិបតីប្រតិបត្តិ
- ប្រធានាធិបតី	ស៊ីរីល រ៉ាម៉ាហ្វូសា
- អនុប្រធានាធិបតី	ដេវីដ ម៉ាប៊ូហ្សា
- ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិ	អាម៉ុស ម៉ាសុនដូ
- ប្រធានរដ្ឋសភា	ណូស៊ីវីហ្វ ម៉ាពីសា-ណឹកាគូឡា
នីតិបញ្ញត្តិ	សភាតំណាងរាស្ត្រ
- សភាជាន់ខ្ពស់	ក្រុមប្រឹក្សាជាតិ
- សភាជាន់ទាប	រដ្ឋសភា
ទទួលឯករាជ្យពី  ចក្រភពអង់គ្លេស
- សហភាពអាហ្វ្រិកខាងត្បូង	៣១ ឧសភា ១៩១០
- រដ្ឋបាលស្វយ័ត	១១ ធ្នូ ១៩៣១
- សាធារណរដ្ឋ	៣១ ឧសភា ១៩៦១
- ច្បាប់អាប៉ាថេដត្រូវបានលុបបំបាត់	១៧ មិថុនា ១៩៩១
- ប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្ម	២៧ មេសា ១៩៩៤
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញបច្ចុប្បន្ន	៤ កុម្ភៈ ១៩៩៧
ក្រឡាផ្ទៃ
- ផ្ទៃសរុប	១,២២១,០៣៧ គ.ម២   (ទី២៤)
- ផ្ទៃទឹក (%)	០.៣៨០
ប្រជាជន
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)	៦០,១៤២,៩៧៨[៦] (ទី២៣)
- ជំរឿន (ឆ្នាំ ២០១១)	៥១,៧៧០,៥៦០[៧]
- ដង់ស៊ីតេ	៤២.៤ នាក់/គ.ម២   (ទី១៦៩)
GDP (PPP)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)
- សរុប	៨៦២ ពាន់លានដុល្លារ[៨] (ទី៣២)
- ក្នុងម្នាក់	១៤,២៣៩ ដុល្លារ[៨] (ទី៩៦)
GDP (ចារឹក)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)
- សរុប	៤១៥ ពាន់លានដុល្លារ[៨] (ទី៣៣)
- ក្នុងម្នាក់	៦,៨៦១ ដុល្លារ[៨] (ទី៨៩)
ជីនី (២០១៤)	៦៣.០[៩] ខ្ពស់ណាស់
HDI (២០១៩)	០.៧០៩[១០] ខ្ពស់ · ទី១១៤
រូបិយវត្ថុ	រ៉ង់ (ZAR)
ល្វែងម៉ោង	UTC+២ (SAST)
ទម្រង់កាលបរិច្ឆេទ	ទម្រង់ខ្លី៖ ឆ្នាំ/ខែ/ថ្ងៃ – yyyy/mm/dd[១១] ឆ្នាំ-ខែ-ថ្ងៃ – yyyy-mm-dd[១២]
ទិសបើកបរ	ឆ្វេង
កូដហៅទូរស័ព្ទ	+២៧
កូដ ISO 3166	ZA
ដែនកម្រិតខ្ពស់	.za

ប្រទេស​អាហ្វ្រិកខាងត្បូងមាន​ឆ្នេរសមុទ្រប្រវែង ២,៧៩៨ គីឡូម៉ែត្រ អូសបន្លាយតាមភាគត្បូងប្រទេសដោយជាប់នឹង​មហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក និងមហាសមុទ្រឥណ្ឌា។^{[១៤][១៥][១៣]} រីឯព្រំដែនគោកវិញ អាហ្វ្រិកខាងត្បូងគឺស្ថិតនៅជាប់ប្រទេសណាមីប៊ី បុតស្វាណា និងស៊ីមបាវេនៅភាគខាងជើង ហើយនៅភាគខាងកើត និងឦសានដោយប្រទេសមូសំប៊ិក និងអេស្វាទីនី ហើយវាបានឡោមព័ទ្ធជុំវិញប្រទេសឡឺសូតូ។^[១៦]

ប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូងធ្លាប់ជាដែនដីអាណានិគមអង់គ្លេស និងទទួលឯករាជ្យពីអង់គ្លេសកាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩១០។ កាលពីដើមឡើយ អាហ្វ្រិកខាងត្បូងជា ប្រទេសមួយកាន់របបរាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យសភា ដែលមានឈ្មោះថា សហភាពអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ហើយត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរទៅជា "សាធារណរដ្ឋអាហ្វ្រិកខាងត្បូង" នៅថ្ងៃទី៣១ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៦១។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

អត្ថបទដើម: ប្រវត្តិសាស្ត្រអាហ្វ្រិកខាងត្បូង

ភូមិសាស្ត្រ

អត្ថបទដើម: ភូមិសាស្ត្រអាហ្វ្រិកខាងត្បូង

មើលផងដែរ

• ប្រទេសនៅអាហ្វ្រិក