Монголия - Wikiwand

Монголия (монгол Монгол Улс) — тайӧ канму Азияын. Ассьыс нимсӧ босьтіс 1992 воын; Монголия граничитӧ Россиякӧд войвылын, а Китайкӧд лунвылын, асыввылын да рытыввылын. Страналӧн став ыдждаыс 1,57 миллион квадрат метра. км. Россия Федерациякӧд границалӧн кузьтаыс 3500 км, КНР-кӧд – 4700 км

Краткие факты

Географическӧй меститчӧм да габаритъяс

• Монголия меститчӧма Евразиялӧн асыввыв юкӧнас .

• Страналӧн ыдждаыс 1,5 млн кв.

• Кузьтаыс асывсянь рытыввылӧ - 2400 км, войвывсянь лунвылӧ - 2 пӧв этшаджык

• Море дорӧ воӧдчӧм абу, но эм кӧрт туй йитӧд Россиякӧд да Китайкӧд.

Природнӧй озырлунъяс

• Монголия озыр мупытшса озырлунъясӧн, на лыдын ыргӧн, чугун, цинк, зарни, эзысь, молибден, уран.

• Медшӧр мупытшса озырлунъяс: из шом, ыргӧн, зарни, нефть, руда.

• Странаын эмӧсь сідзжӧ уран, олова, вольфрам, эзысь, фторит, фосфоритъяс, асбест, гранит, цинк месторождениеяс.

Климат условиеяс

• Резко континенталнӧй климат сьӧкыд тӧвъясӧн да жар гожӧмъясӧн.

• Каръясын шӧркодь вонас шоныдыс -5° гӧгӧр, керӧсъясын ичӧтджык.

• Улан-Баторын гожӧмын шӧркодь шоныдыс +18°, тӧвнас -21°, зэръясыс вонас 267 мм.

География да рельеф

• Монголия сулалö гöра вылын, кöнi эмöсь керöсъяс.

• Медвылыс тшупӧдыс - 4374 м, медся улыс тшупӧдыс - 518 м

• Странаын эмӧсь юяс, тыяс, пустыняяс, вӧръяс.

• Азиялӧн географическӧй шӧриныс Тыва Республикаын.

Флора да фауна

• 60% территория босьтӧны каштан муяс, гӧрд муяс тшӧкыда паныдасьлӧны.

• Степьясын быдмӧны пернапас турун, ромашка, йӧв турун, полынь — чии, саксаул, пернапас турун;

• Фаунаӧ пырӧны сёысь унджык сикас млекопитающӧй, 532 сикас лэбач, 82 сикас чери, 14 сикас лэбач да 9 сикас змей.

• Сӧмын юкӧнсӧ выльысь висьталӧма. Медым водзӧ нуӧдны, водзӧ лыддьыны оригиналсӧ.

Канмуяс Азияын

¹ Медъёна Африкаын ² Кытсюрӧ Европаын