Грекия

Грекия^[1] (грек. Ελλάδα), ырасмый аталышы — Грек Республикасы (грек. Ελληνική Δημοκρατία) — Түштүк Европадагы, Кичи Азия менен чектешкен өлкө^[2]. Анын калкы 10,48 миллион (2021-жылга карата) жана аянты 131 957 км². Калкынын саны боюнча дүйнөдө 85-орунда, ал эми аянты боюнча 95-орунда турат.

Грек Республикасы грек. Ελληνική Δημοκρατία
Туу Герб
Урааны: «Ἐλευθερία ἢ Θάνατος» «Эркиндик же Өлүм»
Гимн: «Эркиндикке ыр урааны»
Расмий тили	Грек тили
Борбор шаары	Афина
Ири шаарлар	Салоники
Президенти	Константинос Тасулас
Аянты • Жалпы	95 - дүйнөдө 131 957 км²
Калкы • Бааланган (2021) • Жыштыгы	10 482 487 адам (87) 79 ад./км² (93-дүйнөдө)
ИДӨ (САМ)   • Бардыгы (2024)   • Ар бир жанга	436,757 млрд $ (54) 42 066 $ (48)
АДӨИ ( 2022)	0,893 (абдан бийик) (33)
Акча бирдиги	Евро
Домени	.gr
ISO коду	GR
ЭОК коду	GRE
Убакыт аралыгы	UTC +2, жайда +3

Грекия Балкан жарым аралында жана көптөгөн аралдарда жайгашкан. Ал түндүк-батышында Албания, түндүгүндө Түндүк Македония жана Болгария, ал эми түндүк-чыгышында Түркия менен кургактык менен чектешет. Ал чыгышынан Эге деңизи, батышта Иония деңизи, ал эми түштүгүнөн Жер Ортолук жана Крит деңиздери менен жууп турат.

Унитардык, парламенттик республика. Ал 13 периферияга бөлүнгөн.

Борбору жана эң ири шаары - Афина, ошондой эле Салоники, Патрас, Пирей, Ираклион жана башка ири шаарлары бар. Расмий тили - грек тили. Калкынын 97% га жакыны православ динин тутушат.

Заманбап Грекия - Батыш цивилизациясынын бешиги, демократиянын^[3] жана Батыш даналыгынын^[4], физика жана математиканын фундаменталдык принциптеринин, театрдын^[5] жана заманбап Олимпиялык оюндарынын^[6] мекени деп эсептелген Байыркы Грекиянын маданиятынын мураскери. Анын бай маданий мурасы жана географиялык жайгашуусу Грецияны дүйнөдөгү эң көп зыярат кылынган өлкөлөрдүн бирине айлантат.^[7]

Өлкө 1821-жылы 25-мартта көз карандысыздыгын жарыялаган. Буга чейин ал Осмон империясынын курамында болгон.

Ал өнүккөн өлкө катары классификацияланган. Ал Европа Биримдигинин, НАТОнун, БУУнун, Европа Кеңешинин, ЕККУнун мүчөсү жана БУУнун Коопсуздук Кеңешинин туруктуу эмес мүчөсү [16] (2025-2026). Грекияда демократия жана жалпы шайлоо укугу жарыяланган.

Греция - өнөр жай жана айыл чарба өлкөсү. Анын ИДПсы 2011-жылы 294,339 миллиард АКШ долларын түзгөн (жан башына болжол менен 24 543 АКШ доллары). Валютасы - евро. Ал 2001-жылдан бери евроаймактын бир бөлүгү болуп саналат.

2025-жылдын март айында Константинос Тасулас президенттик кызматка киришкен. Өкмөт башчысы - премьер-министр Кириакос Мицотакис.

Этимологиясы

"Грекия" деген сөз латын тилинен келип чыккан жана бүгүнкү күндө грек тилинде колдонулбайт.

Гректер өз өлкөсүн "Эллада" (Эллас, грек. Ελλάδα) деп аташат^[8]. Башында, Гомердин "Илиадасына" ылайык, "Эллада" түштүк Фессалиядагы аймактын — Фтиотистин — аталышы болгон; бара-бара ал бүткүл Грекияга тараган.^[9] "Эллалар" термини бардык гректер үчүн жалпы аталыш катары кабыл алынышы менен, "Эллалар" бүткүл материктик Грекиянын, кийинчерээк Кичи Азиядагы архипелагдарды, аралдарды жана аймактарды кошо алганда, бүткүл Грекиянын жалпы аталышына айланган (Италиянын түштүгүндө жайгашкан тарыхый Магна Грециядан айырмаланып).[19]

Учурда Грецияда "Эллада" деген сөз расмий түрдө өзүн-өзү атаган сөз болуп саналат жана "грек" (лат. Graecus) же "Греция" (лат. Graecia) сөздөрү калк тарабынан таанылбайт жана чет элдиктер менен байланышта гана колдонулат. Башка өлкөлөрдө Эллада сөзү көп учурда "Байыркы Грекия" түшүнүгүнүн синоними катары кызмат кылат.