Mumbaī,[1] scriptura Devanagari मुंबई (Latine olim Bombainum)[2][3] est caputMaharashtrae, civitatisIndiae. Id est urbsmaxime habitata in India, et quarta a maxima in orbe terrarum, cum numero civium in regione metropolitana circa 20.5milliones. Cum regionibus urbanis propinquis, inter quas urbes Navi Mumbai et Thane, id est una ex maxime habitatarum regionum urbanarum in orbe terrarum.[4] Mumbai in occidentali Indiae litore patet, et profundum portumnaturalem habet. Anno 2009, urbs nominatum est una ex urbibus mundi alpha.[5] Mumbai praeterea est divitissima urbs in India,[6] et maximum GDP omnium urbium in AsiaMeridiana, Occidentali, et Media habet.
Septem insulae quae Mumbai una constituunt olim erant coloniae piscatui dicatae. Insulae nonnulla saecula erant in dicione continuorum imperiorum vernaculorum antequam Imperio Portugalliae et deinde Societati Indiae Orientalis Britannicae concederentur. Medio saeculo duodevicensimo, Mumbai a consilio Hornby Vellard denuo configuratum est,[7] quod regionem inter septem insulas ex mari repetere molitum est.[8] Consilium, ante 1845 cum constructione maiorum viarum et ferriviarum confectum, Bombay in maiorem portum maritimum in Mari Arabico convertit. Evolutio oeconomiae et educationissaeculo undevicensimo fuerunt proprietates urbis; quae firma Motus Libertatis Indicae fundamenta saeculo vicensimo ineunte facta est. India anno 1947liberata, urbs in Civitate Bombayana constituta est, atque anno 1960, post Motum Samyukta Maharashtra, Maharashtra civitas nova creata est, Bombay capite. Urbs Mumbai anno 1996 publice nominata est,[9] ex Mumbadevi, deaKoliensi.
Mumbai est Indicum commerciioblectamentique caput, atque erga fluxionem ad aerarium globale pertinens una ex maximis decimis commercii sedibus,[10] 5 centesimas GDP Indiae generans,[11] et rationem de 25 centesimis productionis industrialis, 70 centesimis mercaturae maritimae in India (Mumbai Port Trust et JNPT),[12] et 70 centesimis transactionum capitalis in oeconomia Indiae reddens.[13] Urbs institutiones magni momenti ad aerarium pertinentis sicut Reserve Bank of India, Bombay Stock Exchange, National Stock Exchange of India, Securities and Exchange Board of India, et corporata multarum societatum Indicarum et corporationes multinationalespraesidia habet. Urbs etiam est locus nonnullorum Indiae optimorum institutorum scientiae et energiae nuclearis, sicut Bhabha Atomic Research Centre, Nuclear Power Corporation of India, Indian Rare Earths Limited, Tata Institute of Fundamental Research, Atomic Energy Regulatory Board, Atomic Energy Commission of India, et Department of Atomic Energy. Urbs etiam est locus Indicae pellicularum et televisionis industriaeHindi (Bollywood) et Marathi. Quia Mumbai occasionem commercii et melioris normae vivendi dat,[14] urbs ad se profectionem omne ex India attrahit, et vicissim fit "olla dissolvendi" multarum communitatum et culturarum.
Mumbai nota est urbs naturaliter profana, sed nonnullas oppugnationes terroristicas post initium saeculi vicensimi primi passa est. Multi homini mortui sunt et multae proprietates damno in tumultibus communalibus annorum 1992–1993 et bombardamentis anni 1993 adfectae sunt.
Nomen huius urbis sub forma Manbai anno 1507 reperitur in opere ArabicoMirat-i-Ahmadi de historia Guzaratae. Mox idem nomen Lusitanice legitur sub forma Bombaim (a Portugallensibus usque hodie usitata) in commentariis Caspari Correia quibus titulus praeponitur Lendas da Índia.[15] Sed Garcias ab Orta anno 1563 formas Mombaim et Bombaim praebet. Ille enim in libro suo medicamentorum et condimentorum de fundo suo iuxta hanc urbem posito loquitur et de plantatione arecarum.[16] Urbs Anglice appellatus est Bombaim (sicut Lusitanice) anno 1673, Bombeye anno 1676, Bombay crebriter ab anno 1711.[17]
Urbi Mumbai clima est tropicum savanense per enumerationem Köppen–Geiger, mensibus siccis septem quotannis, pluviis mense Iulio ad maximum incidentibus statione mitiore a mense Decembri incipiente, calidiore a mense Martio, hippalo autem saeviente a mense Iunio usque in Octobrem a parte austro-occidentali; temperatura aëris minima mense Ianuario 17° atque mensibus Maio et Iunio 23°, maxima inter 29.5° mense Augusto et 33.5° mensibus Novembri et Maio, sed minima extrema usque hodie nota 7.4° die 27 Ianuarii1962, maxima extrema 42.2° die 14 Aprilis1952; pluviis a mense Ianuario ad Aprilem fere 1 mm tantum, mense Iunio 523 mm atque Augusto 530 mm, mense Iulio haud minus quam 800 mm, anno toto ad 2147 mm media urbe elevatis et 2457 in suburbio, pluvio diurnali omnino maximo 944 mm die 26 Iulii2005; diebus pluviosis per annum totum fere 79 incidentibus; humiditate relativa inter mensuras 67% et 86% reperta, horis solis fulgentis mense Iulio 73, mense Maio 296, per annum totum 2583 repertis.[18]
"Bombaynum": Paulinus a S. Bartholomaeo, India Orientalis Christiana (Romae, 1794) p. 55 et alibi; "Insula de Bombaim" (1677) s.v. "Bombay[nexus deficit]" in H. Yule, A. C. Burnell; Gulielmus Crooke, ed., Hobson-Jobson. 2a ed. (Londinii: Murray, 1903) ~~; etiam "Bombaya": cf. Bombayae in urbe.
Res climatologicae e Vicipaedia Anglica extractae, fontibus fidei dignis ibi citatis
Baptista,Elsie Wilhelmina(1967).The East Indians: Catholic Community of Bombay, Salsette and Bassein.Bombay East Indian Association
Bates,Crispin(2003).Community, Empire and Migration: South Asians in Diaspora.Orient Blackswan.ISBN978-81-250-2482-8
Brunn,Stanley;Williams,Jack Francis;Zeigler,Donald(2003).Cities of the World: World Regional Urban Development(3a ed.).Rowman & Littlefield Publishers, Inc..ISBN0-06-381225-8
Chittar,Shantaram D.(1973).The Port of Bombay: a brief history.Bombay Port Trust
Datta,Kavita;Jones,Gareth A.(1999).Housing and finance in developing countries.Volume 7 of Routledge studies in development and society(illustrated ed.).Routledge.ISBN978-0-415-17242-4
David,M. D.(1973).History of Bombay, 1661–1708.University of Mumbai
David,M. D.(1995).Bombay, the city of dreams: a history of the first city in India.Himalaya Publishing House
Davis,Mike(2006).Planet of Slums [" Le pire des mondes possibles: de l'explosion urbaine au bidonville global "].Lutetiae:La Découverte.ISBN978-2-7071-4915-2
Dwivedi,Sharada;Mehrotra,Rahul(2001).Bombay: The Cities Within.Eminence Designs.ISBN81-85028-80-X
Lok Sabha debates.Dellii:Lok Sabha Secretariat.1998
Machado,José Pedro(1984)."Bombaim".Dicionário Onomástico Etimológico da Língua Portuguesa.I
Mehta,Suketu(2004).Maximum City: Bombay Lost and Found.Alfred A Knopf.ISBN0-375-40372-8
Metropolitan planning and management in the developing world: spatial decentralization policy in Bombay and Cairo.United Nations Centre for Human Settlements.1993.ISBN978-92-1-131233-1
Misra,Satish Chandra(1982).The Rise of Muslim Power in Gujarat: A History of Gujarat from 1298 to 1442.Munshiram Manoharlal Publishers
Morris,Jan;Winchester,Simon(2005)[1983].Stones of empire: the buildings of the Raj(reissue, illustrated ed.).Oxford University Press.ISBN978-0-19-280596-6
"Mumbai Plan".Department of Relief and Rehabilitation (Government of Maharashtra)
Naravane,M. S.(2007).Battles of the honourable East India Company: making of the Raj.APH Publishing.ISBN978-81-313-0034-3
Patel, Sujata;Masselos, Jim, eds.(2003)."Bombay and Mumbai: Identities, Politics and Populism".Bombay and Mumbai. The City in Transition.Dellii:The Oxford University Press.ISBN0-19-567711-0
Saini,A. K.;Chand;Hukam.History Of Midieval India.Anmol Publications.ISBN978-81-261-2313-1
Singh,K. S.;B. V. Bhanu, B. R. Bhatnagar, Anthropological Survey of India, D. K. Bose, V. S. Kulkarni, J. Sreenath(2004).Maharashtra.XXX.Popular Prakashan.ISBN978-81-7991-102-0
Shirodkar,Prakashchandra P.(1998).Researches in Indo-Portuguese history.2.Publication Scheme.ISBN978-81-86782-15-6
Swaminathan,R.;Goyal,Jaya(2006).Mumbai vision 2015: agenda for urban renewal.Macmillan India in association with Observer Research Foundation
Strizower,Schifra(1971).The children of Israel: the Bene Israel of Bombay.B. Blackwell
The Gazetteer of Bombay City and Island.Gazetteers of the Bombay Presidency.2.Gazetteer Department (Government of Maharashtra).1978
"Bombay Presidency"; "Bombay City" in William Stevenson Meyer et al., The Imperial Gazetteer of India (2a ed. 26 voll. Oxonii: Clarendon Press, 1908-1931) textus